Vì sự phát triển thịnh vượng, hội nhập và bình đẳng của GMS

14:36:01 | 28/3/2018

Tiểu vùng sông Mê Kông mở rộng (GMS) là vùng lãnh thổ rộng lớn bao gồm 6 nước Campuchia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Trung Quốc (gồm 02 tỉnh Vân Nam và Quảng Tây) và Việt Nam, với diện tích 2,3 triệu km2, dân số khoảng 350 triệu người. GMS về cơ bản là một khu vực kinh tế tự nhiên gắn kết với nhau bởi dòng sông Mê Kông, có những điểm chung về lịch sử và văn hóa.

Từ năm 1992, với sự trợ giúp của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), sáu nước trên bắt đầu thực hiện một chương trình hợp tác tiểu vùng (GMS) nhằm tăng cường quan hệ kinh tế với nhau.

Mục tiêu của Hợp tác kinh tế GMS là xây dựng một Tiểu vùng phát triển thịnh vượng, hội nhập và bình đẳng. Mục tiêu trước mắt của Chương trình này là nhằm xúc tiến các hoạt động chung trong các lĩnh vực có khả năng nhất (hạ tầng cơ sở, thương mại đầu tư, du lịch, bảo vệ môi trường và phát triển nguồn nhân lực) tạo môi trường thuận lợi phát triển hợp tác kinh tế lâu dài; thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi và hỗ trợ hợp tác kinh tế cùng có lợi giữa các nước thành viên Tiểu vùng.

Hội nghị Thượng đỉnh GMS6 có chủ đề “Phát huy 25 năm hợp tác, xây dựng GMS hội nhập, bền vững và thịnh vượng”. Chủ đề này mang ý nghĩa: kỷ niệm 25 năm thành lập hợp tác GMS; xác định hướng đi cho hợp tác nhằm xây dựng khu vực Mê Kông thịnh vượng, hội nhập và phát triển bền vững.

Tại Hội nghị Thượng đỉnh GMS lần này, Việt Nam lần đầu tiên đưa sáng kiến tổ chức Diễn đàn Thượng đỉnh doanh nghiệp GMS với mục tiêu tăng cường dối thoại giữa doanh nghiệp và nhà nước, kết nối các doanh nghiệp trong khu vực và thế giới.

Hội nghị Cấp cao CLV10 sẽ rà soát tình hình thực hiện “Quy hoạch tổng thể về Phát triển kinh tế xã hội Khu vực CLV giai đoạn 2010 – 2020”; thảo luận định hướng hợp tác trong thời gian tới, đặc biệt là việc tăng cường kết nối kinh tế giữa ba nước.

Đây là những sự kiện đa phương lớn nhất được tổ chức tại Việt Nam trong năm 2018, dự kiến có khoảng 2.000 đại biểu tham dự Hội nghị GMS 6 và CLV 10. Trong đó bao gồm: lãnh đạo các nước GMS; đại diện các tổ chức quốc tế như Chủ tịch ADB, Tổng Giám đốc WB, Tổng Thư ký ASEAN, đại điện AIIB, JICA….; đại diện các đối tác phát triển; đại diện các địa phương GMS; đại diện các tập đoàn lớn trong khu vực và thế giới...

Hợp tác Tiểu vùng GMS tập trung vào 9 lĩnh vực ưu tiên chính: Giao thông vận tải, Năng lượng, Môi trường, Du lịch, Viễn thông, Thương mại, Đầu tư, Phát triển nguồn nhân lực, Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn.

Giao thông và phát triển Các hành lang Kinh tế Tiểu vùng

Các đề án giao thông cho GMS nhằm xây dựng các hành lang giao thông ưu tiên kết nối tiểu vùng và kết nối giao thông đến các trung tâm dân cư, các điểm đến du lịch, thị trường và các trung tâm hoạt động kinh tế khác. Các hành lang giao thông chính hình thành cơ sở cho ba hành lang kinh tế chính của Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng, đó là: (i) Hành lang Kinh tế Bắc–Nam, (ii) Hành lang Kinh tế Đông–Tây, và (iii) Hành lang Kinh tế Phía Nam.

Hạ tầng giao thông cũng là lĩnh vực hợp tác có kết quả nổi bật nhất tập trung vào 3 hành lang kinh tế chính sau đây: i) Hành lang kinh tế Bắc- Nam (NSEC); ii) Hành lang kinh tế Đông- Tây (EWEC), đã thông suốt đầu năm 2007 và là hành lang đi vào hoạt động đầu tiên trong tiểu vùng Mê Kông; iii) Hành lang kinh tế phía Nam (SEC), dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2010-2012. Việt Nam thuộc hành lang kinh tế tế Đông-Tây (EWEC) chạy ngang Tiểu vùng từ cảng Đà Nẵng (Việt Nam) dọc quốc lộ 9 qua Lào và Thái Lan tới Mianma.

Hỗ trợ Giao thông và Thương mại

Hỗ trợ Giao thông và Thương mại tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng tập trung vào các biện pháp phi vật chất hoặc “phần mềm” nhằm tăng cường kết nối và gắn kết giữa các quốc gia thành viên để đẩy mạnh đầu tư và thương mại xuyên biên giới. Trong khuôn khổ Hiệp định tạo thuận lợi vận chuyển người và hàng hóa qua biên giới (Hiệp định GMS) ký năm 1999, đến nay, các nước GMS đã ký tất cả các Nghị định thư (3 nghị định thư) và các Phụ lục Hiệp định GMS.

Mới đây nhất, chiều 15/3, tại Hà Nội đã diễn ra cuộc họp Ủy ban Hỗn hợp lần thứ 6 thực hiện Hiệp định Tạo thuận lợi vận chuyển người và hàng hóa qua lại biên giới các nước Tiểu vùng Mê Kông mở rộng (Hiệp định GMS-CBTA) với sự tham gia của lãnh đạo Bộ GTVT 6 nước Tiểu vùng Mê Kông mở rộng gồm: Việt Nam, Campuchia, Trung Quốc, Lào, Thái Lan và Myanmar. Các nội dung đã được thảo luận gồm: Sửa đổi, bổ sung Nghị định thư số 1 (hành lang, tuyến đường, các điểm xuất nhập cảnh) của Hiệp định GMS-CBTA; Chuẩn bị các tài liệu liên quan cho việc ký Bản ghi nhớ "Thu hoạch sớm"; Quyết định ngày thực hiện, trao đổi danh sách nhà khai thác vận tải, sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật nội bộ; Xem xét kế hoạch thực hiện và sự chuẩn bị của mỗi nước GMS.

Năng lượng

Hợp tác trong lĩnh vực năng lượng tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng nhằm thiết lập một thị trường điện năng khu vực cạnh tranh và hội nhập qua đó phát triển bền vững các nguồn lực năng lượng phong phú của Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng, cải thiện an ninh năng lượng và cải thiện cơ hội tiếp cận các nguồn năng lượng hiện đại và trong khả năng chi trả của người dân.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua bán và truyền tải điện nước trong tiểu vùng, các nước GMS đã ký Hiệp định Thương mại và Năng lượng khu vực tại Hội nghị thượng đỉnh GMS tháng 11/2002 và Bản ghi nhớ về nguyên tắc triển khai Hiệp định Thương mại và Năng lượng khu vực tháng 7/2005. Về viễn thông, dự án xây dựng mạng lưới trục viễn thông GMS được ưu tiên trong hợp tác viễn thông GMS được ADB hỗ trợ cho vay vốn để thực hiện.

Nông nghiệp

Chương trình Hỗ trợ Nông nghiệp Trọng tâm của Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng Giai đoạn II (2011–2020) đặt mục tiêu về một tiểu vùng sẽ được công nhận trên toàn cầu là nơi sản xuất thực phẩm an toàn hàng đầu bằng các biện pháp nông nghiệp thân thiện với khí hậu và hội nhập với các thị trường toàn cầu qua các hành lang kinh tế khu vực. Môi trường
Chương trình Môi trường Trọng tâm của Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng nhằm hình thành nên một khu vực trong đó tăng trưởng kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, tập trung vào ba chuyên đề ưu tiên: đa dạng hóa sinh học và giảm nghèo, thích ứng và giảm thiểu tác động biến đổi khí hậu, và tăng cường năng lực.

Phát triển Nguồn Nhân lực

Chiến lược và kế hoạch hành động phát triển nguồn nhân lực tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng tập trung vào đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, lao động và di cư, và phát triển xã hội. Các đề án hợp tác còn bao gồm các chương trình về kiểm soát bệnh truyền nhiễm, phòng chống HIV/AIDS, di cư an toàn, đào tạo kỹ thuật và nghề, giáo dục bậc cao và nghiên cứu.

Phát triển Đô thị

Lĩnh vực phát triển đô thị tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng tập trung vào đầu tư cho các dịch vụ và hạ tầng đô thị ưu tiên tại các thành phố nhỏ và vừa dọc các hàng lang giao thông GMS. Ngoài mục đích chuẩn bị cho tăng trưởng dân số, những hoạt động đầu tư này còn góp phần chuyển đổi các hành lang giao thông thành hành lang kinh tế và nâng cao cơ hội tiếp cận việc làm và thị trường tại các vùng nông thôn.

Du lịch

Lĩnh vực du lịch tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng sẽ xây dựng và khuyếch trương khu vực GMS thành một điểm đến duy nhất với sự đa dạng về những sản phẩm tiểu vùng có lợi ích cao, chất lượng tốt, nhằm giúp phân bổ lợi ích của du lịch được rộng rãi hơn trong khi giảm thiểu tối đa những tác động bất lợi. Đầu tư vào các cơ sở hạ tầng du lịch, kết hợp với nâng cao năng lực, đào tạo và phát triển du lịch dựa vào cộng đồng sẽ góp phần giảm nghèo, tạo việc làm và phát triển bền vững. 6 nội dung đã được triển khai với sự hỗ trợ của ADB gồm: Thúc đẩy khu vực GMS trở thành điểm đến của du khách; Đào tạo nhân lực trong du lịch; Đào tạo cán bộ quản lý về bảo tồn và phát triển du lịch; Nghiên cứu phát triển du lịch Mê Kông /Lan Thương; Phát triển du lịch tại các vùng quê; Phát triển hành lang du lịch Bắc – Nam.

Công nghệ Thông tin và Truyền thông

Các nỗ lực về công nghệ thông tin và truyền thông tại Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng nhằm cải thiện kết nối viễn thông, cung cấp các ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông, hỗ trợ đẩy mạnh cơ hội tiếp cận thông tin truyền thông nhằm giảm chi phí giao dịch và nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực GMS.

Các khu Kinh tế Cửa khẩu và Đa ngành khác

Trọng tâm Khuôn khổ Chiến lược của Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng nhằm phát triển các hành lang kinh tế đã xúc tác đẩy mạnh sự quan tâm đến các đặc khu kinh tế, đặc biệt là các khu kinh tế cửa khẩu, đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều ngành lĩnh vực.

Nguyễn Thanh