“Chiến lược đột phá kinh tế xã hội - xây dựng đô thị thông minh trong điều kiện Bình Dương”

09:44:52 | 7/5/2018

Ông Trần Thanh Liêm, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương

Trong nỗ lực xây dựng thành phố thông minh Bình Dương, cuối năm 2017, tỉnh Bình Dương đã tổ chức Hội nghị toàn thể thành phố thông minh 2017 với sự tham dự của các nhà khoa học, nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp trong và ngoài nước. Tại hội nghị, ông Trần Thanh Liêm, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương đã trình bày tham luận “Chiến lược đột phá kinh tế xã hội - xây dựng đô thị thông minh trong điều kiện Bình Dương”, Tạp chí Vietnam Business Forum xin trích đăng lại tham luận này.

20 năm trước, Bình Dương đã táo bạo đổi mới, thực hiện chiến lược công nghiệp hóa, mạnh dạn đi đầu trong hợp tác công tư, liên doanh quốc tế, lần lượt phát triển các con đường huyết mạch như Đại lộ Bình Dương, Mỹ Phước - Tân Vạn…, những khu công nghiệp tiêu chuẩn quốc tế như VSIP, Mỹ Phước, Bàu Bàng v.v…đưa tỉnh từ một địa phương thuần nông nghèo trở thành một vùng công nghiệp tiêu biểu của cả nước, với tỷ trọng công nghiệp đạt 63%, dịch vụ 23,5%, thu nội địa đứng thứ 3 Việt Nam, thu hút đầu tư nước ngoài đứng thứ 2 và chiếm 9.4% tổng vốn toàn quốc, môi trường kinh doanh minh bạch với chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh xếp thứ 4 cả nước, liên tục giữ mức tăng trưởng kinh tế ổn định 13% - 15% mỗi năm từ nhiều năm nay. Các khu đô thị của tỉnh cũng lần lượt được xây dựng để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân, trong đó tiêu biểu là Thành phố mới Bình Dương với quy hoạch chuẩn quốc tế.

Thế giới chúng ta ngày hôm nay đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Bên cạnh đó, nền sản xuất toàn cầu đang có xu hướng dịch chuyển về 5 nước đang phát triển, giàu tiềm năng, trong đó có Việt Nam. Đứng trước cơ hội lớn, mang tầm vóc của thời đại, Bình Dương quyết định tiến hành những đột phá mới, tăng tốc cho nền kinh tế xã hội để phát triển vượt bậc.

Với 20 năm kinh nghiệm giao lưu quốc tế, lãnh đạo Bình Dương và Tổng Công ty Becamex đã tiến hành nghiên cứu các thành phố trên thế giới để học hỏi mô hình tăng trưởng, trong đó đặc biệt là thành phố Eindhoven- Hà Lan. Eindhoven đã từng bứt phá ngoạn mục vượt qua khủng hoảng để trong 10 năm trở thành một trong những trung tâm sản xuất và nghiên cứu-phát triển công nghiệp trọng yếu nhất của châu Âu, và là thành phố thông minh tiêu biểu của thế giới năm 2011 theo tiêu chí đánh giá của Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới ICF. Chìa khóa thành công của Eindhoven là mô hình Ba nhà, chính thức hóa hợp tác giữa Nhà nước - Nhà doanh nghiệp - Nhà trường đại học, viện nghiên cứu, để các bên cùng nhau chia sẻ kiến thức, nguồn lực, từ đó kiến tạo nên tầm nhìn chung dài hạn và thiết lập các chiến lược, chương trình hành động phù hợp, thúc đẩy toàn khu vực phát triển đổi mới.

Năm 2015, tỉnh Bình Dương, tổng công ty Becamex đã kết nghĩa với thành phố Eindhoven, Công ty Brainport, để cùng tiến hành nghiên cứu, triển khai Đề án Thành phố thông minh Bình Dương, chương trình chiến lược đột phá kinh tế xã hội tỉnh Bình Dương, ứng dụng mô hình Ba nhà, hướng tới trước năm 2021 tạo những nền tảng cơ bản ban đầu cho một nền dịch vụ, sản xuất công nghệ cao, quy hoạch xây dựng đô thị theo hướng thông minh, làm tiền đề cho nền kinh tế tri thức.

Chia sẻ tầm nhìn với Eindhoven, Bình Dương đã không tiếp cận thành phố thông minh theo phương thức phổ biến ở nhiều địa phương khác: đơn thuần ứng dụng công nghệ tiên tiến để giải quyết một số vấn đề như quản lý giao thông, chính phủ điện tử… Đề án Thành phố Thông minh Bình Dương hướng đến quy tụ nhiều nguồn lực cả trong và ngoài nước, nhắm đến những giá trị mới của nền kinh tế khu vực và toàn cầu trong thế kỷ 21, trong đó con người và tri thức là trọng tâm. Đối với Bình Dương, thành phố thông minh được định nghĩa như là một hệ sinh thái năng động, sáng tạo, kết nối, trong đó mọi thành tố liên tục được cải tiến, đổi mới và tối ưu hóa không ngừng.

Các mục tiêu và định hướng chung của đề án đã được các lãnh đạo, chuyên gia Eindhoven, Brainport, Bình Dương và Tổng Công ty Becamex cùng biên soạn, trình bày trong Bộ tài liệu Bình Dương Navigator - Chương trình đột phá kinh tế xã hội Bình Dương đến năm 2021, tầm nhìn 2030 - được UBND Tỉnh phê duyệt ngày 21/11/2016. Bộ tài liệu này chỉ ra viễn cảnh chung, xác định những phương hướng phát triển, phân công và cam kết từng chương trình hành động cụ thể để xây dựng Bình Dương - với vai trò là một bộ phận quan trọng của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam - hướng đến thành phố thông minh, mang tầm vóc quốc tế. Bộ tài liệu được phát triển theo thời gian và luôn được cập nhật thường xuyên, bao gồm 46 hành động cụ thể thuộc 14 chương trình, chia ra trong 4 lĩnh vực: “con người”, “công nghệ”, “doanh nghiệp”, “các yếu tố nền tảng”.

Con người: đặt con người là trọng tâm của đề án, nội dung chính của phần này là lực lượng lao động, năng lực làm việc, khả năng hợp tác, trình độ giáo dục, kỹ năng và sự phù hợp giữa công việc - con người. Mục tiêu dài hạn là Bình Dương phấn đấu trở thành địa phương có sức cạnh tranh toàn cầu về thu hút, đào tạo, phát triển và giữ chân được những nhân tài khoa học kỹ thuật để thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng kinh tế. Các trung tâm thực nghiệm - không gian sáng tạo (TechLab, FabLab, MakerSpace) sẽ được phát triển ở Bình Dương, là những không gian có sẵn máy móc thiết bị, sử dụng chung giữa viện trường và doanh nghiệp để tạo điều kiện cho sinh viên thực hành, khởi nghiệp, cũng như các doanh nghiệp có điều kiện để phát triển các ý tưởng. Mục tiêu này sẽ được củng cố nhờ hạ tầng giáo dục tốt, môi trường làm việc năng động, hợp tác, trên cơ sở tài chính vững vàng, giúp tỉnh có được lực lượng lao động tài năng, hiệu quả.

Công nghệ: Những dự án trong lĩnh vực công nghệ đều hướng đến mục đích tăng cường và thu hút các hoạt động nghiên cứu, phát triển và khuyến khích sự đổi mới, hợp tác và chuyển giao tri thức, gắn kết được công nghệ mới với các ngành trọng điểm và đời sống xã hội, tạo điều kiện để công nghệ mới được thí điểm ở các môi trường thực tế (Living Lab) vừa hỗ trợ cho nghiên cứu đồng thời cải thiện cuộc sống người dân. Nhận diện được tầm quan trọng của yếu tố này, chính quyền địa phương sẽ lãnh đạo và có sự hỗ trợ đặc biệt, tập hợp các viện trường, các công ty không chỉ trong nước mà cả quốc tế cùng chung tay xây dựng. Mục tiêu dài hạn là Bình Dương cần phải có một nền tảng tri thức vững chắc để có thể phục vụ được các nhà sản xuất, công nghệ. Trong tương lai, cơ sở hạ tầng nghiên cứu & phát triển do tư nhân và Nhà nước tài trợ sẽ không chỉ của riêng tỉnh Bình Dương mà của cả Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, và các bên sẽ hợp tác ngày càng chặt chẽ với nhau để nâng cao tính cạnh tranh trong sản xuất. Bình Dương hướng đến một tương lai tốt đẹp hơn cho người dân và các doanh nghiệp thông qua việc sử dụng công nghệ tiên tiến làm động lực phát triển kinh tế-xã hội.

Doanh nghiệp: Củng cố các doanh nghiệp hiện hữu và xây dựng doanh nghiệp mới là mục tiêu chính của các chương trình hành động trong lĩnh vực này. Bình Dương hiện nay đang có lợi thế rất lớn với chất lượng và số lượng các công ty sản xuất, tập trung thành các khu công nghiệp quy mô. Tỉnh đang tiếp tục thúc đẩy xây dựng cơ sở dữ liệu doanh nghiệp và cổng thông tin về chuỗi cung ứng trong khu vực, xây dựng ngành công nghiệp phụ trợ, Khu Công nghiệp Khoa học công nghệ, vườn ươm doanh nghiệp với mô hình quốc tế. Trong tương lai, Bình Dương xác định sẽ hướng tới một hệ sinh thái kinh doanh khởi nghiệp sáng tạo, và mạng lưới chuỗi cung ứng với các nhà cung cấp vững chắc, có năng lực, luôn hội nhập và sẵn sàng thu hút nhiều nhà đầu tư nước ngoài công nghệ cao.

Các yếu tố nền tảng: tập trung vào những điều kiện tiên quyết cho việc phát triển một khu vực vững mạnh, ví dụ nhưcơ sở hạ tầng tốt, xây dựng một thương hiệu danh tiếng, môi trường kinh doanh thuận lợi, môi trường sống thoải mái và cuốn hút, các trung tâm văn hóa vui chơi giải trí - thể thao năng động, công nghệ thông tin băng thông rộng. Bình Dương đặc biệt chú trọng các vấn đề xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông chiến lược trong và liên tỉnh, các trung tâm đầu mối cảng khô, cũng như phát triển cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và truyền thông băng thông rộng, năng lượng ổn định để đáp ứng nhu cầu sản xuất hiện đại. Bình Dương hướng đến một hình ảnh quốc tế không chỉ với danh tiếng là một khu vực tốt để làm việc, sản xuất công nghiệp, mà còn là một đô thị thông minh với môi trường sống thú vị, đầy năng động sáng tạo.

Về mặt địa lý, Bình Dương quy hoạch một khu vực gọi là Vùng Thông minh Bình Dương với khoảng 1 triệu người dân sinh sống và làm việc, là nơi tập hợp những đô thị, khu vực nghiên cứu giáo dục và công nghiệp trọng điểm của tỉnh. Với sự hỗ trợ tích cực của Eindhoven, Vùng Thông Minh Bình Dương đang được tập trung phát triển theo chuẩn mực quốc tế, hướng theo các tiêu chí của Diễn đàn cộng đồng thông minh thế giới ICF, với mục tiêu trước năm 2021, sớm chính thức trở thành một thành viên của cộng đồng này, từ đó mở rộng hợp tác với mạng lưới hơn 160 tỉnh thành thông minh, thịnh vượng thuộc cộng đồng, cùng hòa mình với những xu thế phát triển mới của thế giới.

Hạt nhân của Vùng thông minh là Thành phố mới Bình Dương, cũng là trung tâm của tỉnh. Với quy hoạch cơ sở hạ tầng hiện đại chuẩn quốc tế, đóng vai trò trung tâm kết nối toàn tỉnh, Thành phố mới sẽ trở thành một ví dụ điển hình về chiến lược phát triển mới, một Living Lab ứng dụng trước nhất các ý tưởng sáng tạo đổi mới, để từ đó mở rộng ứng dụng đồng bộ vào Vùng thông minh, hướng tới lan tỏa ra toàn tỉnh Bình Dương và chia sẻ với khu vực.

Hiện nay, cơ quan ban ngành đoàn thể, các viện trường đại học, nhiều công ty, tập đoàn tại Bình Dương đã chính thức đưa các chương trình của Đề án Thành phố thông minh vào định hướng và kế hoạch hành động của đơn vị. Các dự án trên nhiều lĩnh vực đã và đang được đồng loạt triển khai tại Bình Dương, và vận hành theo nguyên tắc Ba nhà, hợp tác quốc tế. Bình Dương cũng có lộ trình xây dựng từng bước để tránh phân tán nguồn lực, bắt đầu từ những dự án có thể làm đòn bẩy cho nền kinh tế, và tập trung vào những khu vực đô thị có vị trí chiến lược đã được quy hoạch tốt trước, sau đó dần dần lan tỏa ra khắp tỉnh.

Với tinh thần cởi mở đón chào các đối tác, cùng một lộ trình chặt chẽ, đầy khát vọng hướng đến TP thông minh - mô hình Ba nhà, Bình Dương đang tạo ra một sức hút mạnh mẽ các nhà đầu tư, lao động trí thức quốc tế, hình thành một môi trường năng động, tạo động lực cho các trường đại học, doanh nghiệp và cộng đồng quốc tế cùng chung tay sáng tạo ra những ý tưởng, giải pháp, mô hình kinh doanh thông minh, mang lại lợi ích cho tất cả các bên.

Bình Dương rất hân hạnh được nhiều bè bạn khắp thế giới tin tưởng, gắn bó chặt chẽ, góp sức cùng tỉnh để xây dựng thành phố thông minh.

Việc triển khai đề án thành phố thông minh Bình Dương trên nền tảng mô hình Ba nhà, là một tiến trình đầy khát vọng, chưa có tiền lệ, với rất nhiều thử thách, nhưng chắc chắn cũng sẽ mở ra những tiềm năng bứt phá mới, phù hợp với xu thế mới của thời đại, đưa Bình Dương hướng tới một nền kinh tế có giá trị gia tăng cao, sản xuất – dịch vụ có hàm lượng tri thức cao, tạo ra một hệ sinh thái năng động, sáng tạo, kết nối, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp, phấn đấu theo chỉ đạo của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong lễ kỉ niệm 20 năm phát triển Bình Dương: “sẽ là thành phố thông minh đầu tiên được kết hợp tốt ba nhà”.