Ngành nông nghiệp Bắc Ninh: Chuyển đổi sản xuất trong quá trình đô thị hóa

15:12:24 | 15/5/2018

Sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp, dịch vụ khiến tỷ trọng nông, lâm nghiệp và thủy sản trong tổng GRDP của Bắc Ninh ngày càng giảm đi nhanh chóng. Tuy nhiên, tỉnh vẫn luôn xác định nông nghiệp, nông thôn giữ vai trò then chốt trong việc bảo đảm an sinh xã hội, tạo nền tảng cho các ngành kinh tế khác phát triển. Tỉnh Bắc Ninh đang có nhiều nỗ lực chuyển đổi sản xuất, thúc đẩy quá trình tái cơ ngành nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới. Để tìm hiểu xung quanh vấn đề này, phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn bà Trần Thị Hòa - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bắc Ninh.

Tỉnh Bắc Ninh đang trong quá trình đô thị hóa để trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, đòi hỏi ngành nông nghiệp có bước chuyển dịch nhanh chóng cả về chất lẫn lượng. Vậy đâu là hướng đi, giải pháp phát triển nông nghiệp trong tương lai?

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ XII, nhiệm kỳ 2015-2020 đã đặt ra mục tiêu: Chú trọng phát triển nông nghiệp theo hướng nâng cao chất lượng, hiệu quả, đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển đô thị; đảm bảo tốc độ tăng trưởng bình quân hàng năm đạt 0,8%/năm, đến năm 2020 tỷ trọng nông nghiệpchiếm 2,6% GRDP.

Trên cơ sở đó, tỉnh đã và đang triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp, trong đó tập trung:

Một là, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn gắnvớitái cơ cấu nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng công nghệ cao (CNC), nông nghiệp sinh thái chất lượng, hiệu quả, nâng cao giá trị gia tăng vàphát triểnbền vững, tạo việc làm tăng thu nhập cho nông dân, đảm bảo an ninh lương thực, thực phẩm, ổn định xã hội.

Hai là, tổ chức lại sản xuất, tập trung chuyển đổi cơ cấu sản xuất nông nghiệp theo hướng giảm tỷ trọng trồng trọt, tăng tỷ trọng chăn nuôi, thủy sản, dịch vụ; đưa chăn nuôi, thủy sản tập trung ra khỏi khu dân cư; hình thành các vùng sản xuất tập trung chuyên canh theo tiêu chuẩn VietGAP, ứng dụng CNC gắn với bảo quản chế biến.

Ba là, dần từng bước phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc thù trên cơ sở lợi thế của từng vùng như khoai tây, cà rốt, hành tỏi, gà Hồ..., xây dựng và khẳng định thương hiệu có uy tín để mở rộng, phát triển thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Bốn là, xây dựng hệ thống chính sách thu hút, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư phát triển sảnxuấtkinh doanh lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Năm là, khai thác tối đa, hiệu quả các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển, lấy công nghiệp tác động vào nông nghiệp, văn minh đô thị tác động vào nông thôn để nâng cao chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp;

Sáu là, tiếp tục đẩy mạnh Cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, trước mắt đến hết năm 2018 có 88 xã đạt chuẩn nông thôn mới (tăng 15 xã so với năm 2017), bằng 90,7% tổng số xã và có 4 đơn vị cấp huyện về đích nông thôn mới là: Thị xã Từ Sơn, huyện Tiên Du, huyện Quế Võ, huyện Gia Bình.

Bà đánh giá sao về quá trình triển khai Đề án rà soát điều chỉnh quy hoạch phát triển nông nghiệp tỉnh Bắc Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm?

Đề án rà soát, điều chỉnh quy hoạch phát triển nông nghiệp đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 của tỉnh Bắc Ninh đã được phê duyệt tại Quyết định số 18/2015/QĐ-UBND ngày 27/5/2015.

Theo Đề án, Bắc Ninh tiếp tục phát huy triệt để lợi thế của tỉnh nằm trong vùng Thủ đô vànằm trong tam giác kinh tế trọng điểm Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh, cửa ngõ phía Đông Bắc của thủ đô Hà Nội để tập trung phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC và sản xuất nông nghiệp có giá trị kinh tế cao theo hướng nông nghiệp đô thị.

Qua gần 3 năm triển khai, Bắc Ninh đạt được một số kết quả nổi bật: Đã cơ bản đạt được mục tiêu tăng trưởng toàn giai đoạn 2015-2018, giá trị sản xuất bình quân đạt 1,8%/năm (mục tiêu giai đoạn 2015-2020, giá trị sản xuất đạt bình quân 1,4%/năm).

Diện tích các loài cây hàng năm, cây lâu năm và cây ăn quả chuyển dịch theo đúng định hướng, diện tích gieo trồng lúa hàng năm giảm dần qua các năm, hiện đang giữ mức 68.000 ha gieo trồng và giảm tới 65.500 ha vào năm 2020, được quy hoạch sản xuất theo 2 hướng lúa có năng suất cao và lúa chất lượng có giá trị kinh tế cao. Đến nay đã có các vùng sản xuất lúa an toàn đạt tiêu chuẩn VietGAP, tập trung tại: Yên Phong, Lương Tài, Quế Võ, TP. Bắc Ninh và thị xã Từ Sơn.

Nhiều loại rau, màu có giá trị kinh tế cao được sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP như măng tây, cà chua, bí đỏ, bí xanh, cà rốt... được sản xuất mở rộng trên địa bàn tỉnh.

Quy mô đàn gia súc, gia cầm và sản lượng thịt hơi xuất chuồng hàng năm đều đạt và vượt so với kế hoạch.

Diện tích nuôi trồng thủy sản giảm do chuyển mục đích sử dụng, song trong giai đoạn 2015 đến nay, nuôi cá lồng trên sông và áp dụng các biện pháp thâm canh tiên tiến như thử nghiệm sử dụng hệ thống sông trong ao (có thể đưa năng suất cá lên 12-15 tấn/ha), lọc biofloc hay áp dụng ấp trứng bằng bình vây... đã đưa năng suất thủy sản hàng năm tăng từ 6,5 tấn/ha nuôi trồng năm 2015, đến năm 2017 đạt 6,9 tấn/ha.

Từ nền tảng đó, Tỉnh ủy, UBND tỉnh cũng đã quan tâm, xem xét chỉ đạo xây dựng Đề án “Phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020” và quy hoạch các lĩnh vực đảm bảo như: quy hoạch hạ tầng nông thôn được triển khai theo Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; quy hoạch thủy lợi được tiếp tục thực hiện theo hướng rà soát, điều chỉnh Quy hoạch phát triển thủy lợi tỉnh Bắc Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2040, Quy hoạch phòng lũ các tuyến sông trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Quy hoạch đê điều trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050,…

Bắc Ninh đang triển khai Đề án “Phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC tỉnh Bắc Ninh đến năm 2020 (Quyết định 19/2015/QĐ-UBND ngày 27/5/2015 của UBND tỉnh Bắc Ninh). Bà có thể cho biết những thuận lợi, khó khăn trong việc triển khai Đề án?

Trong quá trình triển khai thực hiện đề án (từ năm 2015 đến nay), bên cạnh thuận lợi như: Được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh; được thực hiện trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang có những thay đổi mạnh mẽ về công nghệ, phương thức tổ chức sản xuất; trên địa bàn tỉnh đã có những mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC được triển khai hiệu quả... Song quá trình triển khai thực hiện đề án vẫn còn gặp phải một số khó khăn, tồn tại như: Sản xuất nông nghiệp về cơ bản vẫn là nhỏ lẻ, manh mún; tỷ trọng sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC còn thấp; diện tích đất nông nghiệp của tỉnh ngày càng bị thu hẹp, thời tiết diễn biến ngày càng cực đoan, dịch bệnh trên cây trồng, vật nuôi diễn ra phức tạp, giá nông sản, nhất là giá thịt lợn không ổn định. Hơn thế, quy hoạch sử dụng đất đai liên tục được điều chỉnh cho phù hợp với mục tiêu xây dựng Bắc Ninh trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2022, nên một số dự án sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC phải dừng lại để nhường chỗ cho những dự án khác có tính cấp thiết hơn. Bên cạnh đó, sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC đòi hỏi phải có nguồn vốn lớn, có trình độ quản lý và tổ chức sản xuất tốt, trong khi phần lớn người sản xuất nông nghiệp hiện nay nguồn vốn còn hạn chế, trình độ sản xuất và quản lý còn yếu, ruộng đất manh mún... Ngoài ra, cách mạng Công nghiệp 4.0 là xu thế công nghệ tất yếu mà Việt Nam phải hướng đến. Vì vậy, để chủ động thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế, đòi hỏi nông nghiệp cần phải đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, đặc biệt là CNC, ứng dụng công nghệ thông minh vào sản xuất nhằm tạo ra những sản phẩm có năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh cao.

Để đạt được những mục tiêu đó, trước hết cần thay đổi nhận thức của nông dân về vai trò của nông nghiệp ứng dụng CNC, nông nghiệp an toàn; đặc biệt là sự phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, hiệu quả giữa “5 nhà”: nhà quản lý - nhà khoa học - doanh nghiệp - ngân hàng - nhà nông. Trong đó, xác định doanh nghiệp là nòng cốt, là động lực; ứng dụng khoa học kỹ thuật là điều kiện tiên quyết, liên kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm là điều kiện ổn định cho sản xuất phát triển. Đồng thời, cần coi trọng công tác truyền thông để tạo sự đồng thuận và thay đổi nhận thức của toàn xã hội về sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC, an toàn với sức khỏe con người.