Vừa qua, tại HN, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức Hội thảo "Công bố Báo cáo thực hiện Nghị quyết 19 và 35 về cải cách môi trường kinh doanh và phát triển doanh nghiệp".
Theo khảo sát của VCCI, các mục tiêu tại các nghị quyết rất tham vọng, các nhóm giải pháp đưa ra cũng rất cụ thể và phù hợp với thực tiễn. Tuy nhiên khi đi vào thực tế, chất lượng của các bộ, ngành và địa phương khi thực thi vẫn chưa đồng đều.
Đánh giá của VCCI cho thấy, sau 5 năm thực hiện Nghị quyết 19, các doanh nghiệp được khảo sát đều có chung nhận xét là môi trường đầu tư kinh doanh đã có sự cải thiện đáng kể. Tuy nhiên, mức độ cải thiện là không đồng đều giữa các địa phương và lĩnh vực khác nhau.
Khảo sát 10.000 doanh nghiệp dân doanh về các lĩnh vực khác nhau của Nghị quyết 19, có 11 lĩnh vực được liệt kê, 2 lĩnh vực được đánh giá tốt nhất là thành lập doanh nghiệp và tiếp cận điện năng. Trong khi đó, các lĩnh vực về thủ tục xuất nhập khẩu, bảo vệ nhà đầu tư và phá sản doanh nghiệp được xem là không có cải thiện đáng kể.
Kết quả trung bình cộng cảm nhận của doanh nghiệp về 11 lĩnh vực nêu trên có thể thấy thước đo sơ bộ về nỗ lực thực hiện Nghị quyết 19 tại các địa phương. Theo đó một số tỉnh, thành phố được cộng đồng doanh nghiệp trong tỉnh đánh giá cao là: Đồng Tháp, Đà Nẵng, Bình Định, Bạc Liêu, Cần Thơ, Vĩnh Phúc, An Giang, Long An. Khu vực có tỷ lệ doanh nghiệp cảm nhận tích cực nhất là ĐBSCL.
Về kết quả thực hiện nhiệm vụ cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh tại các cơ quan trung ương trong cắt giảm điều kiện kinh doanh. Theo khảo sát, mức độ thực chất của việc cắt giảm điều kiện kinh doanh không đồng đều giữa các bộ, thậm chí không đồng đều giữa các lĩnh vực khác nhau cùng một bộ. Tính đến hết tháng 10/208, đã có 15 Nghị định về cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh được ban hành thuộc các lĩnh vực Công Thương, Xây dựng, Lao động, Thương binh và Xã hội, Văn hóa Thể thao và Du lịch, Tài nguyên Môi trường, Giáo dục, Giao thông vận tải, Nông nghiệp.
Từ góc độ doanh nghiệp, việc phải xin các giấy phép con vẫn diễn ra phổ biến và gặp nhiều khó khăn. Theo kết quả điều tra Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2017, vẫn có đến 58% số doanh nghiệp phản hồi phải xin giấy phép kinh doanh có điều kiện, trong đó có 42% cho biết họ gặp khó khăn khi xin những giấy phép loại này.
Trong cải cách kiểm tra chuyên ngành, theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế (VCCI), mặc dù có hàng nghìn thủ tục kiểm tra chuyên ngành đối với các loại hành hóa nhưng tính đến tháng 9 mới chỉ có 68 thủ tục có thể thực hiện trên cổng thông tin điện tử một cửa quốc gia, dự kiến đến năm 2020 sẽ có 284 thủ tục.
Tuy nhiên, trong 68 thủ tục này thì chỉ có duy nhất 1 thủ tục (khai báo hóa chất) thực hiện điện tử hoàn toàn, các thủ tục khác, dù doanh nghiệp có nộp hồ sơ điện tử thì vẫn phải nộp thêm bản giấy. Như vậy, mức độ cải cách rất chậm.
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, kết quả của việc thực hiện Nghị quyết 19 và 35 thực chất không nhiều, chiếm khoảng 40% và con số này vẫn cao hơn so với thực tế. Nói chung, quá trình cải cách còn chậm và phải chi phí quá cao về tiền của, sức lực, con người trong bộ máy Nhà nước, tốn nhiều giấy mực của báo chí để nói đến về việc thực hiện Nghị quyết. Đến thời điểm này, kết quả nhận được không nhiều so với những gì bỏ ra.
Bà Lan tính toán, chỉ riêng Nghị định 15 về sửa đổi về vệ sinh an toàn thực phẩm có thể giúp doanh nghiệp giảm chi phí được 3.700 tỷ/năm. Với 15 nghị định xóa bỏ điều kiện kinh doanh nếu nhân với 3.700 tỷ thì con số sẽ là 55.500 tỷ.
Như vậy, 3.700 tỷ đã mất trong 5 năm liền trước khi đạt được các cải cách về điều kiện kinh doanh. Nếu làm phép tính đơn giản là nhân với 5 năm tồn tại nghị định của nghị định trước đó và nhân với 15 nghị định mà chúng ta đưa ra thì sẽ ra con số khổng lồ mà xã hội đã mất đi.
Bà Lan thẳng thắn, lâu nay chúng ta hay nghe cụm từ “trên nóng, dưới lạnh”, chúng tôi mong rằng, trên hãy “nóng” hơn nữa, quyết liệt hơn nữa trong việc thực hiện cải cách điều kiện kinh doanh. Trong bối cảnh Hiệp định CPTPP sắp có hiệu lực, nếu Nhà nước không thay đổi được thể chế để tương thích với thể chế của các Hiệp định mới mà Việt Nam tham gia thì sẽ không thể vươn lên để tận dụng các cơ hội. Khi đó các khó khăn, thách thức sẽ đè nặng lên cộng đồng doanh nghiệp.
Ngoài ra, để bảo vệ lợi ích của mình, Hiệp hội doanh nghiệp và cộng đồng doanh nghiệp cũng cần tiếp tục “nóng” lên, tích cực chia sẻ với VCCI, cùng nhau liên kết lại và lên tiếng nhiều hơn về các vấn đề chung của doanh nghiệp”.
Trong minh bạch công tác thanh, kiểm tra, khá nhiều doanh nghiệp vẫn phàn nàn tình trạng bị thanh, kiểm tra quá nhiều lần và có nội dung trùng lặp. Theo PCI năm 2017, tỷ lệ doanh nghiệp bị thanh, kiểm tra 2 lần trở lên/năm vẫn lên đến gần 40%, trong đó có 13% doanh nghiệp cho biết có sự trùng lặp về nội dung giữa các đoàn kiểm tra.
Đáng chú ý là hầu hết các doanh nghiệp được hỏi cho biết họ chưa bao giờ tiếp một đoàn kiểm tra liên ngành. Các cơ quan chức năng vẫn đi riêng, kiểm tra riêng, khiến doanh nghiệp mất nhiều thời gian. Có đến 43% số doanh nghiệp bị thanh tra về thuế, 30% về an toàn phòng cháy chữa cháy và 20% về quản lý thị trường.
“Nhìn chung, cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận sự cải thiện về môi trường đầu tư kinh doanh cũng như nỗ lực hỗ trợ doanh nghiệp từ trung ương đến địa phương. Tuy nhiên, không gian cải cách vẫn còn rất nhiều và cần có nỗ lực nhiều hơn nữa từ các bộ, ngành, địa phương. Rất nhiều cải cách đã được đưa ra nhưng dường như vẫn còn một hành trình dài để có tác động trực tiếp tới các doanh nghiệp. Khoảng cách từ chính sách hỗ trợ đến đối tượng thụ hưởng vẫn còn tương đối xa”, báo cáo nhận định.
Lương Tuấn
.jpg)
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
