Xuất, nhập khẩu khởi sắc cuối năm 2023

10:07:13 | 29/12/2023

Nhờ những chính sách hỗ trợ kịp thời từ Chính phủ và các bộ, ngành và nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, hoạt động xuất nhập khẩu vào cuối năm 2023 đã ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực, bước đầu vượt qua khó khăn, tạo tiền tăng trưởng cho năm 2024.

Xuất khẩu từng bước khởi sắc

Năm 2023, tình hình nền kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến phức tạp khó lường, điều này tác động trực tiếp tới các quốc gia có độ mở kinh tế lớn, trong đó có Việt Nam. Cụ thể, Việt Nam chịu sự ảnh hưởng của giai đoạn hậu Covid-19, thị trường xuất khẩu bị thu hẹp, kinh tế toàn cầu phục hồi chậm... Hoạt động xuất nhập khẩu năm 2023 cũng chịu nhiều ảnh hưởng từ kinh tế vĩ mô, tổng kim ngạch ước đạt 683 tỷ USD, giảm 8,3% so với năm 2022, trong đó xuất khẩu dự kiến đạt 354,5 tỷ USD, nhập khẩu dự báo là 328,5 tỷ USD, giảm 5,9% so với cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, càng về cuối năm, hoạt động xuất nhập khẩu đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tháng 11, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa ước đạt 60,88 tỷ USD, tăng 5,9% so với cùng kỳ năm trước. Với sự phục hồi trong những tháng cuối năm, mức suy giảm xuất khẩu cả năm đã được thu hẹp khá nhiều so với mức giảm 12% trong nửa đầu năm 2023. Đặc biệt, cán cân thương mại tiếp tục ghi nhận xuất siêu năm thứ 8 liên tiếp với mức thặng dư ước đạt gần 30 tỷ USD, tăng hơn 250% so với cùng kỳ năm 2022.

Kết quả này góp phần tích cực cho cán cân thanh toán, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô khác của nền kinh tế.

Về các nhóm hàng xuất khẩu chủ đạo, Bộ Công Thương chỉ rõ, trong 11 tháng năm 2023, có 33 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 93,1% tổng kim ngạch xuất khẩu, trong đó có 7 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 66% tổng kim ngạch.

Đáng chú ý, các sản phẩm của ngành nông nghiệp có những đóng góp ấn tượng, là điểm sáng trong hoạt động xuất khẩu của cả nước, so cùng kỳ năm 2022, nhiều mặt hàng tăng cả về giá trị và lượng như: thủy sản tăng 1,4% (đạt 800 triệu USD); rau quả tăng mạnh nhất 65,2%; gạo tăng 59,6% (đạt 500 triệu USD, lượng tăng 19,3%)... Đặc biệt rau quả và gạo là 2 trong số 33 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD trong năm 2023.

Như vậy, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông, thủy sản trong tháng 11 ước đạt 3 tỷ USD, tăng 26,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây cũng là nhóm hàng duy nhất ghi nhận mức tăng trưởng dương trong 11 tháng năm 2023, với kim ngạch xuất khẩu ước đạt 29,5 tỷ USD, tăng 8,6%.

Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 88 tỷ USD. Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 99,6 tỷ USD

Về nhập khẩu hàng hoá, một trong những điểm tích cực trong tháng 11 là kim ngạch nhập khẩu các mặt hàng nguyên liệu phục vụ sản xuất tiếp tục tăng so với tháng trước: máy móc thiết bị, dụng cụ phụ tùng đạt 3,6 tỷ USD, tăng 0,9%; chất dẻo đạt 1,1 tỷ USD, tăng 21,1%; sản phẩm hóa chất đạt 750 triệu USD, tăng 15,9%... Tính chung 11 tháng năm 2023, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa ước đạt 296,67 tỷ USD, giảm 10,7% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 105,94 tỷ USD, giảm 8,8%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 190,73 tỷ USD, giảm 11,7%.

Cán cân thương mại của Việt Nam trong 11 tháng tiếp tục xuất siêu 25,83 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 10,3 tỷ USD). Trong đó, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài có mức xuất siêu cao nhất (kể cả dầu thô) là 45,82 tỷ USD. Tuy nhiên, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 19,99 tỷ USD.

Khắc phục các vấn đề, hạn chế tồn đọng

Do nhu cầu chi tiêu mua sắm từ Hoa Kỳ, EU giảm nên đặt ra nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp trong nước do đơn hàng nước ngoài giảm, thị trường trong nước sức mua không lớn khi Trung Quốc mở cửa trở lại, chi phí đầu vào vẫn ở mức cao, không dễ dàng trong việc tiếp cận tín dụng…

Để giảm bớt những khó khăn nêu trên cho các doanh nghiệp xuất khẩu, Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh đàm phán, ký kết các Hiệp định, cam kết, liên kết thương mại mới, trong đó có hoàn tất đưa vào thực thi Hiệp định FTA với Israel, ký kết các Hiệp định FTA, Hiệp định thương mại với các đối tác khác còn nhiều tiềm năng (UAE, MERCOSUR …) để đa dạng hóa thị trường, sản phẩm, chuỗi cung ứng. Đồng thời, hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các cam kết trong các Hiệp định FTA, đặc biệt là các Hiệp định CPTPP, EVFTA, UKVFTA để đẩy mạnh xuất khẩu, thông qua tuyên truyền về quy tắc xuất xứ và cấp Giấy chứng nhận xuất xứ, các cơ hội và cách thức tận dụng cơ hội từ các Hiệp định.

Bộ Công Thương cũng phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đàm phán với Trung Quốc mở cửa thêm thị trường xuất khẩu cho các mặt hàng rau quả khác của Việt Nam như bưởi da xanh, dừa tươi, vú sữa… Nâng cao hiệu quả và điều tiết tốt tốc độ thông quan hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu vực cửa khẩu thuộc biên giới giữa Việt Nam – Trung Quốc, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thủy sản có tính chất thời vụ; chuyển nhanh, chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch.

Ngoài ra, một thách thức lớn đặt ra cho năm 2024 là phải đảm bảo các yêu cầu, tiêu chuẩn xuất khẩu xanh rất khắt khe của các quốc gia nhập khẩu.  Về giải pháp, các chuyên gia thương mại nêu ra “7 cần” mà doanh nghiệp phải làm được, đó là: Cần đa dạng hoá đối tác thương mại; Cần đánh giá rủi ro và lập kế hoạch các kịch bản, xây dựng chiến lược giảm lượng carbon; Cần tham gia vào các dự án Bù đắp carbon; Cần đánh giá mức độ thâm dụng carbon; Cần đầu tư vào đổi mới sáng tạo và công nghệ và Cần tham gia vào các sáng kiến hợp tác công nghiệp. Có như vậy hoạt động xuất khẩu mới phát triển bền vững.

Gia Huy (Vietnam Business Forum)