Vĩnh Phúc: Gỡ “nút thắt” phát triển bền vững các khu công nghiệp

Từng là “điểm sáng” của cả nước về thu hút đầu tư. Tuy nhiên, với sự vươn lên mạnh mẽ của các tỉnh, thành lân cận trong những năm gần đây, cộng với một số tồn tại trong các khu công nghiệp (KCN) đã trở thành "điểm nghẽn" khiến lợi thế và dư địa về thu hút đầu tư của tỉnh Vĩnh Phúc đang dần bị thu hẹp. Để các KCN phát triển bền vững, Vĩnh Phúc cần thêm nhiều chính sách, giải pháp cụ thể trong giai đoạn mới.

Thực trạng phát triển các KCN

Từ chỗ chỉ có 1 KCN với 8 dự án đầu tư nước ngoài (FDI), 1 dự án đầu tư trong nước (DDI) năm 1998, đến nay, trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc có 29 KCN được quy hoạch, trong đó có 17 KCN được thành lập với tổng diện tích 3.146 ha, trong đó có 9 KCN đã đi vào hoạt động là: Kim Hoa, Khai Quang, Bình Xuyên, Bá Thiện, Bình Xuyên II - giai đoạn 1, Bá Thiện II, Tam Dương II-khu A, Thái Hòa - Liễn Sơn - Liên Hòa - khu vực II - giai đoạn 1, Thăng Long Vĩnh Phúc.

KCN Bình Xuyên là một trong những KCN có tỷ lệ lấp đầy cao

Điều đáng nói, các KCN của tỉnh Vĩnh Phúc không chỉ phát triển mạnh ở vùng lõi là thành phố Vĩnh Yên, thành phố Phúc Yên, huyện Bình Xuyên, Tam Dương mà đã lan tỏa, dịch chuyển về các huyện Vĩnh Tường, Lập Thạch và Sông Lô, với tỷ lệ lấp đầy các KCN đạt gần 70%. Hàng năm, các doanh nghiệp trong KCN đóng góp từ 60 - 65% giá trị sản xuất công nghiệp toàn tỉnh; chiếm từ 60% - 65% giá trị xuất khẩu và nộp ngân sách chiếm 75 - 80% tổng thu ngân sách toàn tỉnh (chưa kể Công ty Honda Việt Nam trong KCN Kim Hoa). Bên cạnh đó, tỉnh đang tích cực triển khai hàng loạt các dự án KCN giàu tiềm năng khác, nổi bật là dự án KCN Nam Bình Xuyên (Green Park) nằm trong vùng quy hoạch công nghệ cao…

Cùng với đó, thu hút đầu tư của tỉnh Vĩnh Phúc nhiều năm liên tiếp trở thành "điểm sáng" của cả nước. Tính đến hết tháng 8/2024, các KCN trên địa bàn tỉnh có 493 dự án đầu tư còn hiệu lực, trong đó có 376 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 6,74 tỷ USD thuộc 20 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới đến đầu tư, giải quyết việc làm cho trên 140 nghìn lao động và góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. 

Lợi thế cạnh tranh dần bị thu hẹp

Tuy nhiên, thời gian gần đây, những lợi thế và dư địa về thu hút đầu tư của tỉnh Vĩnh Phúc như đất đai, tài nguyên, giá thuê đất hạ tầng KCN, cơ chế hỗ trợ, cải cách hành chính... dần bị thu hẹp bởi sự cạnh tranh và vươn lên mạnh mẽ của các địa phương trong nước, đặc biệt là các địa phương lân cận đã ảnh hưởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh thu hút đầu tư của tỉnh. Một trong những nguyên nhân đó là tiến độ thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng cơ bản còn chậm so với yêu cầu, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư. Nguồn vật liệu phục vụ san lấp mặt bằng trên địa bàn tỉnh gặp nhiều khó khăn, trong khi hầu hết các KCN đều có nhu cầu lớn về đất san nền.

Cụ thể, KCN Sông Lô II cần khoảng 4 triệu m3 đất san nền, KCN Bình Xuyên II - giai đoạn 2 cần 1,5 triệu m3; KCN Bình Xuyên cần 0,7 triệu m3; KCN Sơn Lôi cần 4,6 triệu m3; KCN Nam Bình Xuyên cần 6 triệu m3.

Thực tế cho thấy, một số KCN đã được UBND tỉnh giao đất, nhưng chưa xác định được giá đất thuê như KCN Tam Dương I - khu vực 2; KCN Sông Lô II; KCN Thái Hòa - Liễn Sơn - Liên Hòa (khu vực 2, giai đoạn 1) dẫn đến chủ đầu tư hạ tầng khó khăn trong việc thu hút nhà đầu tư thứ cấp vào KCN và phương án huy động vốn từ các tổ chức tín dụng để đầu tư KCN.

Bên cạnh đó, theo quy định của pháp luật hiện hành, giá thuê đất trong KCN do nhà đầu tư hạ tầng quyết định. Hiện nay, giá thuê đất bình quân trên địa bàn tỉnh từ 130-150 USD/m2, có dự án hơn 170 USD/m2, cao hơn mặt bằng chung một số tỉnh dẫn đến giảm sự cạnh tranh trong thu hút đầu tư so với các tỉnh Bắc Giang, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương. Cùng với đó, công tác xúc tiến đầu tư hiệu quả chưa cao; tính cạnh tranh, hấp dẫn đầu tư vào các KCN bị giảm dần…

Giải pháp phát triển bền vững các KCN trong giai đoạn mới

Nhằm chỉ ra các “nút thắt”, tháo gỡ các "điểm nghẽn", tạo lợi thế cạnh tranh, mới đây, UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã tổ chức Hội nghị “Phát triển bền vững KCN tỉnh Vĩnh Phúc”. Tại Hội nghị, ông Trần Quốc Trung - Phó Vụ trưởng Vụ Quản lý các Khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng: Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và thực hiện tốt quy hoạch tỉnh Vĩnh Phúc đã được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 158/QĐ-TTg ngày 6/2/2024, trong thời gian tới, các KCN Vĩnh Phúc cần tập trung vào 7 giải pháp, bao gồm: 

Thứ nhất, tập trung đẩy mạnh việc chuyển đổi mô hình từ các KCN truyền thống sang phát triển mô hình KCN sinh thái, KCN công nghệ cao, KCN chuyên ngành đã xác định Quy hoạch tỉnh Vĩnh Phúc.

Thứ hai, lấy khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo làm trụ cột cho phát triển trong tương lai. Trong đó, chuyển hướng sang chủ động kiến tạo, tạo môi trường cho các doanh nghiệp công nghệ, startup được hình thành và phát triển. Dành quỹ đất và nguồn lực cho các dự án R&D (nghiên cứu và phát triển), nghiên cứu thử nghiệm sản phẩm mới, ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số, tiết kiệm năng lượng...

Thứ ba, thu hút đầu tư có chọn lọc, trong các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam ưu tiên.

Thứ tư, phát triển sản xuất, công nghiệp, dịch vụ trên nguyên tắc tiết kiệm và sử dụng hiệu quả nguồn lực đất đai, gắn với liên kết phát triển vùng, hình thành cụm liên kết ngành.

Thứ năm, phát triển kinh tế phải đi liền với phát triển hạ tầng xã hội; bảo đảm bền vững về môi trường; quy hoạch và triển khai các giải pháp xây dựng nhà ở và các công trình dịch vụ, tiện ích công cộng cho người lao động trong KCN; hoàn thiện hệ sinh thái công nghiệp - đô thị - dịch vụ, bảo đảm cho việc phát triển bền vững các KCN trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc.

Thứ sáu, tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, xây dựng nhà máy xử lý nước thải; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, thực thi hiệu quả thủ tục một cửa tại Ban Quản lý các KCN, kịp thời hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các nhà đầu tư tại các KCN.

Thứ bảy, nâng cao năng lực cạnh tranh và sức hấp dẫn của các KCN tại địa phương thông qua: Cải thiện cơ sở hạ tầng như giao thông, khu dịch vụ logistics; đồng thời tăng cường nghiên cứu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo…

Nhờ hệ thống hạ tầng kỹ thuật được đầu tư đồng bộ, hiện đại, KCN Khai Quang đã thu hút nhiều doanh nghiệp đến hoạt động hiệu quả.

Trên cơ sở chỉ đạo của Lãnh đạo Vụ Quản lý các Khu kinh tế, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các ý kiến đóng góp, đề xuất tại Hội nghị, Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc Trần Duy Đông đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành, địa phương. Theo đó, trong thời gian sớm nhất phải tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cư, công tác quy hoạch, xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, các dự án điện, đào tạo nhân lực chất lượng cao; triển khai hiệu quả các chương trình xúc tiến đầu tư, thu hút các nhà đầu tư chiến lược vào tỉnh. Đồng thời, kiến nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư quan tâm hỗ trợ xây dựng mô hình KCN mới, hỗ trợ xây dựng luật về KCN, khu kinh tế...

Với phương châm: “Các nhà đầu tư vào Vĩnh Phúc là công dân của Vĩnh Phúc; Doanh nghiệp giàu, Vĩnh Phúc phát triển”, tỉnh Vĩnh Phúc cam kết sẽ tạo mọi điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư sản xuất, kinh doanh hiệu quả tại tỉnh. Chính quyền địa phương sẽ nỗ lực giải quyết các vướng mắc, đồng thời yêu cầu các nhà đầu tư chấp hành nghiêm quy định pháp luật, bảo vệ môi trường và triển khai các dự án đồng bộ, chất lượng cao.

Nguyệt Thắm (Vietnam Business Forum)