Xuất khẩu 2013 sẽ vẫn khó khăn

Đó là nhận định của các diễn giả và các chuyên gia Kinh tế tại Hội thảo “Nghị quyết 13/NQ-CP, cơ hội tháo gỡ nút thắt xuất khẩu 2012 và triển vọng 2013" vừa được tổ chức mới đây tại Hà Nội. Sự kiện là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp nắm bắt thông tin, cập nhật thị trường để đưa ra những chiến lược tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh, xuất khẩu và định hướng tốt hơn trong thời gian tới.

Nhiều thách thức

Theo thống kê, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 8 tháng đầu năm 2012 đạt gần 147 tỉ đô la Mỹ; trong đó xuất khẩu đạt 73,35 tỉ đô la Mỹ, tăng 17,8% và nhập khẩu 73,4 tỉ đô la Mỹ, tăng 6,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, mức tăng trưởng này đang dựa chủ yếu vào khối doanh nghiệp nước ngoài (FDI) với hơn 60% kim ngạch; trong đó, xuất khẩu là 45,6 tỉ đô la Mỹ và nhập khẩu là 38,6 tỉ đô la Mỹ.

Điều đáng nói là bên cạnh các mặt hàng khác thì các sản phẩm vốn được coi là chủ lực trong hoạt động xuất khẩu của Việt Nam cũng đang đứng trước nhiều thách thức. Cụ thể, ngành dệt may đang phải cân nhắc hạ chỉ tiêu xuất khẩu cả năm đề ra khoảng 19 – 19,5 tỷ USD, nhưng đến hết tháng 8 tổng giá trị xuất khẩu của cả ngành chỉ đạt 9,72 tỷ USD và nếu tiếp tục duy trì mức xuất khẩu này, cả năm cũng chỉ có thể xấp xỉ 16 tỷ USD. Theo ghi nhận của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas), những thị trường nhập khẩu lớn như Mỹ, EU, Nhật… đều bị ảnh hưởng do sụt giảm nhu cầu tiêu dùng. Các nước cung cấp hàng dệt may lớn trên thế giới cũng đang đối phó với những khó khăn trong nước nên đã chủ động hạ giá hàng xuất khẩu từ 5-7% để nâng cao tính cạnh tranh. Ông Phạm Xuân Hồng, Phó chủ tịch Vitas dự báo quý 3 này số lượng và đơn hàng xuất khẩu vào Châu Âu và Mỹ tiếp tục giảm thêm khoảng 5% so với quý 2 và tình trạng doanh nghiệp nhỏ thiếu đơn hàng, làm ăn không có lãi, phải thu hẹp quy mô, tạm ngưng hoạt động sẽ tiếp tục tăng lên.

Trong lĩnh vực thủy sản, theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), kim ngạch xuất khẩu thủy sản 8 tháng đầu năm đạt trên 4tỷ USD, tăng 6,4% nhưng những khó khăn từ khối Châu Âu tác động rất lớn: Quý 1 giảm 7,9% so với cùng kỳ; Quý 2 giảm sâu hơn 15,5%, dự kiến sự giảm sút còn kéo dài đến hết năm. Chỉ tính riêng xuất khẩu cá tra trong 8 tháng đã giảm 5%, chỉ đạt hơn 1 tỷ USD, riêng thị trường EU giảm đến 20%.

Ngoài ra, trong bối cảnh khó khăn, doanh nghiệp giải thể nhiều như hiện nay thì hoạt động xuất nhập khẩu cũng khó mà phát triển tốt được. Thực tế cho thấy hoạt động xuất khẩu của khối doanh nghiệp trong nước tăng trưởng chậm dần. Tháng 8, xuất khẩu giảm 8,5% so với tháng trước đó, kéo mức của cả 8 tháng giảm 1,9%. Về nhập khẩu mặc dù trong tháng Tám tăng 4,5% so với tháng Bảy, song mức nhập khẩu trong cả 8 tháng vẫn giảm 8,5%, giúp cho nhập siêu 8 tháng dừng lại ở mức thấp 150 triệu đô la Mỹ, song con số này lại cho thấy tình hình suy giảm sản xuất của khu vực doanh nghiệp trong nước.

Tại hội thảo, Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, Chuyên gia Kinh tế cho rằng Kinh tế Việt Nam đang có sự phục hồi về tốc độ tăng trưởng, nhưng rất chậm. Những khó khăn trước mắt sẽ tiếp tục kéo dài đến năm 2013 và hơn thế nữa, hoạt động xuất khẩu còn phải đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt hơn từ quốc tế. Về những khó khăn hiện nay của các doanh nghiệp xuất khẩu, Tiến sĩ Phong cho rằng, ở mỗi địa phương trong hầu hết các lĩnh vực kinh doanh với đầy đủ loại hình cộng với việc nợ nần chồng chất, thu hẹp sản xuất, hàng tồn kho lớn đã khiến thị trường xuất khẩu khó khăn trong khi sức mua và thị phần bị thu hẹp. Các loại thị trường (bất động sản, bán lẻ, chứng khoán...) đều chưa thế khởi sắc, bởi đầu tư không có động lực tăng trưởng do sức mua vẫn giữ mức tăng chậm; thị trường bất động sản cũng chưa thể bắt đầu hồi phục; thị trường chứng khoán chưa thể lấy lại được niềm tin…

Cơ hội gỡ khó cho DN

Nhằm tháo nút thắt cho doanh nghiệp xuất khẩu nói riêng và nền sản xuất trong nước nói chung, đại diện Ban Cải cách và Hiện đại hóa Tổng cục thuế cho biết tại hội thảo, các biện pháp hỗ trợ từ Bộ Tài chính sẽ tập trung vào thực hiện các biện pháp thiết thực, hiệu quả để đẩy nhanh việc thực hiện, giải ngân vốn đầu tư đối với các dự án, chương trình trong phạm vi quản lý, nhất là đối với vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước, vốn trái phiếu chính phủ… đảm bảo đúng đối tượng, hiệu quả. Bộ sẽ thực hiện rà soát để sửa đổi, bổ sung hoặc trình cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách, xóa bỏ rào cản đầu tư bất hợp lý… nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, khuyến khích đầu tư vào các thành phần kinh tế trong nước và đầu tư nước ngoài.

Đại diện Ban Cải cách và Hiện đại hóa Tổng cục thuế cũng nhấn mạnh, về hoạt động cải cách thủ tục hành chính liên quan đến sản xuất kinh doanh và đầu tư, ngành sẽ chú trọng về lĩnh vực thuế và hải quan, cụ thể sẽ rút ngắn thời gian thông quan, tăng cường khai thuế điện tử, triển khai nộp thế qua hệ thống ngân hàng, tự động hóa quy trình tiếp nhận giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính và phấn đấu giảm 10% - 15% chi phí tuân thủ cho người nộp thuế.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho rằng, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp cần tiếp tục các biện pháp hạ mặt bằng lãi suất cho vay, ưu tiên với khu vực nông nghiệp nông thôn, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp sản xuất hàng xuất khẩu, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ… Đồng thời thực hiện các biên pháp tháo gỡ khó khăn, tạo mọi điều kiện thuận lợi để khuyến khích sản xuất đối với các lĩnh vực, sản phẩm có lợi thế nhất là lĩnh vực nông nghiệp, du lịch dịch vụ.

Song song với đó cũng cần tăng cường xúc tiến đầu tư thương mại, chủ động hội nhập để phát triển. Đẩy nhanh tiến độ xúc tiến thương mại cả trong nước và nước ngoài, sớm ký các hiệp định thương mại với các đối tác; Rà soát kinh phí NSNN cho xúc tiến thương mại 2012, xây dựng phương án hỗ trợ bổ sung để mở rộng các thị trường tiềm năng.

Thu Hà