Những nỗi lo mới của nền kinh tế

Tháng 5/2013 chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Việt Nam đã giảm 0,06%. Như vậy, tính trong 3 tháng gần đây nhất thì đã có 2 tháng CPI giảm (tháng 3 và tháng 5). Diễn biến của chỉ số giá tiêu dùng giảm liên tiếp đang khiến nhiều chuyên gia lo ngại về khả năng suy giảm của tổng cầu. Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến trái chiều về việc có nên kích cầu bằng bội chi ngân sách hay không?

Kinh tế chưa có dấu hiệu phục hồi

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, CPI tháng 5 giảm sẽ đánh lừa cảm giác của nhiều người khi cho rằng nỗ lực kiềm chế lạm phát của Chính phủ đã mang lại những kết quả tích cực, đây sẽ là cơ hội để các doanh nghiệp phát triển. Nhưng thực tế CPI giảm là do hệ quả về sự suy yếu của những lực lượng nòng cốt quyết định đến sự phát triển của nền kinh tế. Đó là đầu tư ngân sách, doanh nghiệp và tín dụng từ đầu năm đến nay đều quá yếu.

Theo chuyên gia kinh tế Trương Đình Tuyển, lạm phát ở mức thấp trong 3 tháng đầu năm phản ánh một thực tế là cầu đầu tư và tiêu dùng của nền kinh tế vẫn còn rất yếu, bên cạnh đó nợ xấu lớn đã kiềm chế tăng trưởng tín dụng dẫn đến đầu tư của khu vực doanh nghiệp thấp. Còn những chính sách tiền tệ trong thời gian qua vẫn chưa mang lại nhiều hiệu quả.

Chỉ trong quý I/2013 số lượng doanh nghiệp thành lập mới và số lượng doanh nghiệp phải đóng cửa, ngừng hoạt động là tương đương nhau (15.700 DN được thành lập/15.300 DN ngừng hoạt động). Đến thời điểm này, Chính phủ vẫn chưa có biện pháp gì để cứu doanh nghiệp ngoài việc hiện thực một văn bản về gói tín dụng cho nhà ở hay thành lập công ty mua bán nợ xấu… nhưng hiệu quả của kế hoạch này đến đâu vẫn cần có thời gian để kiểm chứng.

Một nghịch lý đang xảy ra là trong khi đa số các doanh nghiệp đều đang khát vốn để sản xuất, kinh doanh thì hiện nhiều ngân hàng đang dư thừa thanh khoản nhưng để tránh rủi ro thì thay vì cho doanh nghiệp vay vốn thì ngân hàng lại đầu tư vào kênh trái phiếu chính phủ. Chính vì thế, các chính sách về tiện tệ hầu như đang dậm chân tại chỗ.

Theo tính toán của các chuyên gia, CPI cả năm nay có thể rơi vào khoảng 5,5%. Ngân hàng quốc tế ANZ tại Việt Nam cho rằng, 5 tháng đầu năm lạm phát mới chỉ tăng 2,35% so với tháng 12/2012 vì thế lạm phát cả năm nay sẽ có cơ hội ở mức thấp.

Tuy nhiên, việc kiểm soát lạm phát ở mức thấp cũng đưa tới nhiều nguy cơ cho nền kinh tế. Bài học của năm 2012 vẫn còn đó khi mức lạm phát năm 2012 được kiềm chế ở mức 6,81% so với mục tiêu đề ra là 8% nhưng điều này đã khiến cho hàng nghìn doanh nghiệp phá sản, dừng hoạt động.

Có nên bội chi ngân sách?

Lạm phát ở mức thấp trong khi nền kinh tế vẫn còn gặp quá nhiều khó khăn sẽ khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Chính vì thế Việt Nam cần thực thi nhanh hơn các giải pháp để đưa lạm phát tăng lên ở mức hợp lý, giúp nền kinh tế và doanh nghiệp có cơ hội hồi sinh trở lại.

Theo chuyên gia kinh tế Hoàng Văn Mạnh, để thúc đẩy sự phát triển kinh tế cần đẩy mạnh chính sách nới lỏng tiền tệ, tiếp tục thực hiện chính sách hỗ trợ tín dụng đối với những doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và tiêu dùng nhằm hạn chế tình trạng suy giảm kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết bài toán hàng tồn kho, khôi phục, mở rộng sản xuất giúp tăng tổng cung hàng hóa và dịch vụ. Khi nhu cầu tiêu dùng tăng mạnh thì cơ hội để tăng tổng cầu sẽ trở nên rõ ràng hơn. Đây sẽ là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp phôi phục và đẩy mạnh sản xuất.

Vấn đề giải cứu doanh nghiệp cũng là mối bận tâm của các đại biểu quốc hội. Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIII, Đại biểu Trần Du Lịch (Đoàn TP HCM) cho rằng, khủng hoảng kinh tế sẽ không thể khiến lạm phát tăng cao trở lại. Do vậy, chính sách tài khóa có thể xem xét lại kế hoạch bội chi ngân sách, tìm cách nới lỏng chính sách này cho phù hợp với tình hình hiện nay.

Theo Đại biểu Trần Du Lịch, Chính phủ nên tính toán tăng lượng trái phiếu phát hành, hỗ trợ doanh nghiệp trả nợ đầu tư xây dựng cơ bản, đồng tời tạo hiệu ứng luân chuyển vốn trong nền kinh tế. Giải pháp này nhằm phối hợp với chính sách nới lỏng tiền tệ, tăng tổng cầu của nền kinh tế.

Không đồng tình với quan điểm của ông Lịch, Tiến sĩ Vũ Đình Ánh cho rằng, việc tăng bội chi ngân sách sẽ dẫn đến việc có thể xóa hết mọi thành tựu mà nền kinh tế đạt được thời gian qua.

Ông Nguyễn Văn Giàu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng cho rằng, không nên quyết định một cách cảm tính, về lý thuyết, để tăng tổng cầu tức là kích thích tiêu thụ thì phải nới lỏng chính sách nhưng không được nới chỉ tiêu bội chi đã được ấn định 4,8% GDP. Ngoài ra, để thực hiện bội chi ngân sách thì cần phải xem nguồn vay ở đâu, trong nước hay ngoài nước bởi điều này sẽ ảnh hưởng đến trần nợ công vốn đã rất căng thẳng.

Việc tìm ra giải pháp để giải cứu nền kinh tế lúc này là thực sự cấp bách. Nếu chỉ tập trung vào việc kiềm chế lạm phát sẽ đẩy nền kinh tế đi hết từ khủng hoảng này đến khủng hoảng khác và doanh nghiệp, người dân sẽ phải gánh chịu hậu quả. Theo các chuyên gia kinh tế, kích tổng cầu sẽ là cơ hội để kích thích nền kinh tế phát triển.

Đình Thanh