Hồ Dầu Tiếng – Công trình thủy lợi bậc nhất Việt Nam

Với nhiệm vụ cung cấp nước tưới, nước sinh hoạt cho các tỉnh Tây Ninh, Bình Dương, Long An và TP.HCM, hồ Dầu Tiếng được coi là 1 trong 3 hồ thủy lợi quan trọng nhất tại Việt Nam. Vai trò của hồ Dầu Tiếng lại càng thêm quan trọng hơn khi tiếp nhận hồ Phước Hòa (Bình Phước) và mới đây TP.HCM đã đề nghị Chính phủ cho phép lấy nước từ hồ Dầu Tiếng để phục vụ nước sinh hoạt cho toàn Thành phố.

Hồ Dầu Tiếng nằm ở thượng nguồn sông Sài Gòn, nằm chủ yếu trên địa phận huyện Dương Minh Châu và một phần nhỏ trên địa phận huyện Tân Châu, thuộc tỉnh Tây Ninh. Đây là một trong ba hồ thủy lợi lớn nhất Việt Nam, với diện tích mặt nước là 27.000ha, dung tích chứa khoảng 1,58 tỷ m³ nước, được khởi công xây dựng vào 1981 và hoàn thành vào ngày 1985. Với hệ thống 3 kênh kênh và tổng chiều dài tuyến kênh nhánh khoảng 1.550km được Chính Phủ và UBND tỉnh Tây Ninh tập trung đầu tư phát triển và hiện đại hóa hệ thống tuyến kênh dẫn nước từ hồ Dầu Tiếng đã có tác động rất lớn đến cả khu vực kinh tế trọng điểm phía nam. Ngoài điều tiết nước sông Sài Gòn, tưới 93.000ha đất SX nông nghiệp của tỉnh và các tỉnh lân cận như Long An, Bình Dương và TPHCM. Ngoài ra, nước ngọt hồ Dầu Tiếng còn là nguồn nước quan trọng phục vụ nước sinh hoạt, sản xuất công nghiệp trong vùng hằng năm khoản 100 triệu m³, giúp đẩy mặn, ngọt hóa vùng hạ du sông Sài Gòn, sông Vàm Cỏ Ðông, gián tiếp phục vụ sản xuất nông nghiệp cho hơn 32.000 ha trong lưu vực.

Trong thời gian qua, với sự điều phối và quản lý của công ty TNHH MTV Khai Thác Thủy Lợi Dầu Tiếng – Phước Hòa mà hệ thống các kênh chính, nhánh đều được hiện đại hóa đồng bộ, cung cấp nước ổn định cho cả 3 vụ sản xuất trong năm, giúp tăng năng suất cây trồng, đời sống nhân dân Tây Ninh nói riêng và các lân cận nói chung. Gần đây, Chính Phủ đang có đề án kiên cố hóa cho hệ thống kênh từ hồ Dầu Tiếng, với vai trò và nhiệm vụ của mình công ty đang đẩy nhanh thực hiện đề án trên, đặc biệt là hệ thống kênh đông. Khi các dự án hoàn thiện, sẽ đảm bảo tốt hơn về lượng tích nước của hồ, nâng cao khả năng cung ứng nước và phòng chóng các rủi ro vỡ đập có thể xây ra do tình hiền thiên tai và biến đổi khí hậu. Do mực nước tích trữ tại hồ Dầu Tiếng ngày càng thấp hơn so với thiết kế ban đầu, đặc biệt là vào mùa khô, nên công tác phân bổ nguồn nước phục vụ sản xuất vào mùa khô đang gặp khó khăn. Tuy nhiên, bằng vào sự nhạy bén và nổ lực của mình trong việc cân chỉnh lưu lượng nước phân bổ, đã giúp lượng nước phục vụ sản xuất các tỉnh vào mùa khô được đảm bảo.

Ngoài vai trò cung cấp nước phục vụ sản xuất và sinh hoạt, hồ Dầu Tiếng còn được thiên nhiên ưu đãi cho phong cảnh hữu tình, hệ sinh thái độc đáo... Trong lòng hồ có nhiều vùng bán ngập và hàng loạt đảo, trong đó có đảo Nhím với diện tích 350ha; núi Cậu; các đảo Xỉn, đảo Trảng;… là những nét chấm phá của bức tranh sơn thủy Hồ Dầu Tiếng. Với mục tiêu xây dựng khu vực hồ Dầu Tiếng thành các khu nghỉ dưỡng, khu bảo tồn sinh thái, vui chơi giải trí trên cạn và dưới nước. Tỉnh Tây Ninh đang khuyến khích, mời gọi các nhà đầu tư về du lịch sinh thái tới đầu tư tại đây. Hồ Dầu Tiếng cũng giáp ranh với tỉnh Bình Dương, gần TPHCM là những địa phương tập trung rất đông số người từ các nơi trong cả nước đến học tập và làm việc, trong đó có không ít người nước ngoài, đây là lượng khách tiềm năng lớn có thể thu hút trong phát triển du lịch sinh thái hồ Dầu Tiếng.

Hiện nay, do quanh khu vực Hồ Dầu Tiếng còn phục vụ sinh hoạt đời sống của nhiều hộ dân Camphuchia, quan trọng hơn khi các lĩnh vực về du lịch được đầu tư, số lượt khách đổ về đây trở nên đông hơn cho nên công tác bảo vệ môi trường tự nhiên, tránh ổ nhiễm nguồn nước, an toàn công trình là một vấn đề đang cần được giải quyết. Theo kiến nghị của ông Lê Văn Dũng – giám đốc công ty TNHH MTV Khai Thác Thủy Lợi Dầu Tiếng – Phước Hòa cần tiến hành trồng rừng đầu nguồn tạo nên sinh thái cho hồ, tạo sự ổn định dòng chảy vả phòng chống lũ, nâng cấp an toàn công trình, tách chảy vào kênh tây để giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước. Có như thế thì Hổ Dầu Tiếng mới phát huy tốt vai trò và xứ mệnh của mình trong việc cung cấp nguồn nước sạch phục vụ sản xuất nông, công nghiệp của Tây Ninh nói riêng và các tỉnh lân cận nói chung.

Minh Tuấn