Phát huy vai trò của doanh nghiệp trong xây dựng nông thôn mới

11:35:13 | 27/2/2018

Xây dựng nông thôn mới đã trở thành phong trào rộng khắp trong cả nước, mang lại diện mạo mới đầy khởi sắc cho nông thôn. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, các doanh nghiệp đóng vai trò hết sức quan trọng, đặc biệt là trong thực hiện các đề án phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho người dân. Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương. Đỗ Ngọc thực hiện.

Ông có thể điểm lại những thành tựu nổi bật của chương trình xây dựng nông thôn mới?

Bằng sự nỗ lực, quyết tâm thực hiện của cả hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở, Chương trình xây dựng nông thôn mới đã thực sự trở thành một phong trào sôi động, có sức lan tỏa mạnh mẽ và ngày càng nhận được nhiều hơn sự hưởng ứng, tham gia của cộng đồng và người dân trên khắp cả nước. Đến tháng 12/2017, cả nước có khoảng 3.069 xã (34,37%) được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó có 492 xã được công nhận đạt chuẩn theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020 (vượt mục tiêu năm 2017 có ít nhất 31% số xã đạt chuẩn), tăng 712 xã (7,97%) so với cuối năm 2016; bình quân đạt 13,69 tiêu chí/xã; còn 176 xã dưới 5 tiêu chí, giảm 81 xã so với cuối năm 2016. Có 44 đơn vị cấp huyện thuộc 25 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, tăng 13 huyện so với cuối năm 2016.

Đánh giá của các địa phương trên cả nước cho thấy chúng ta đã bước đầu khắc phục được những hạn chế, bất cập cơ bản của giai đoạn trước, phù hợp hơn với điều kiện thực tế và được các địa phương triển khai có hiệu quả. Kết quả đạt chuẩn nông thôn mới của các địa phương đã có sự chuyển biến rõ nét về chất lượng và đi vào chiều sâu.

Số lượng doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn hiện còn rất hạn chế, ông có thể cho biết nguyên nhân của vấn đề này?

Tính đến giữa năm 2016, Việt Nam chỉ có trên 4.000 doanh nghiệp nông nghiệp (chiếm dưới 1% trên tổng số 420.000 doanh nghiệp của cả nước); trong đó có tới 50% doanh nghiệp siêu nhỏ (dưới 10 lao động), các doanh nghiệp này không có cấu trúc rõ ràng, mô hình quản lý sơ khai và đặc biệt không có chiến lược kinh doanh và kế hoạch sản xuất. Bên cạnh đó cơ sở hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp, nông thôn còn yếu kém, chưa đáp ứng được nhu cầu. Đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn lợi nhuận thấp, nhiều rủi ro kép: rủi ro do thiên tai, dịch bệnh và thị trường nông sản bấp bênh, trong khi sự hỗ trợ của nhà nước và các chính sách bảo hiểm chưa đảm bảo cho nhà đầu tư thấy được cơ hội đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn so với các ngành khác. Khoảng cách thu nhập giữa nông dân và các tầng lớp khác trong xã hội có xu hướng ngày càng doãng ra, công tác đào tạo chưa tốt, số lượng doanh nhân xuất phát từ nông dân chưa nhiều. Ngoài ra, vẫn còn không ít chính sách chưa phù hợp hoặc thủ tục hành chính rườm rà gây khó khăn cho doanh nghiệp nông nghiệp phát triển.

Ông đánh giá như thế nào về mô hình khởi nghiệp nông nghiệp ở nông thôn và đâu là những giải pháp mạnh mẽ, thiết thực để thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào nông nghiệp và nông thôn mới?

Đầu tư vào nông nghiệp làm thay đổi cơ cấu sản xuất và tư duy phát triển nông nghiệp nhiều vùng nông thôn. Nhiều doanh nghiệp giúp tạo thêm việc làm cho hàng trăm ngàn lao động nông thôn với thu nhập ổn định (Tập đoàn TH, Hoàng Anh Gia Lai, Vinamilk, Mía đường Lam Sơn, Bảo vệ thực vật An Giang…) Các doanh nghiệp này đã chuyển giao tiến bộ kỹ thuật cho nông dân, bao tiêu sản phẩm, tham gia tích cực phát triển chuỗi giá trị, khai thác tốt hơn và nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản, tăng thu nhập… đồng thời góp phần tích cực thúc đẩy tích tụ ruộng đất, hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung, đào tạo nên một đội ngũ nông dân chuyên nghiệp hơn.

Theo tôi doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn còn đang vướng mắc ở các yếu tố: Quy hoạch thiếu ổn định, hạ tầng cơ sở khó đảm bảo sản xuất, chất lượng lao động nông thôn thấp, khó tiếp cận vốn tín dụng ưu đãi, khó giải phóng mặt bằng... Để tháo gỡ cho doanh nghiệp, Ủy ban nhân dân các tỉnh phải là trọng tài trong các dự án giao đất cho doanh nghiệp, không để doanh nghiệp tự thỏa thuận với dân để tránh cho doanh nghiệp vừa phải trả tiền dân (mua lần 1), vừa phải trả tiền thuê đất tại chính mảnh đất mình vừa mua; hỗ trợ mạnh hơn vào hạ tầng cơ bản cho các dự án đầu tư sản xuất nông sản chủ lực với quy mô lớn. Hỗ trợ ít nhất 30% phí bảo hiểm nông nghiệp cho doanh nghiệp. Đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp cần hỗ trợ thêm về xúc tiến thương mại, khoa học kỹ thuật, chi phí đào tạo nghề… Việc khai thác lợi thế nông nghiệp và các chính sách ưu tiên, ưu đãi sẽ đưa đến những cơ hội mới để các doanh nghiệp, doanh nhân đầu tư, đóng góp hiệu quả hơn vào sự nghiệp phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn tới.

Trân trọng cảm ơn ông!