Xuất khẩu cà phê Việt Nam: Vẫn còn nhiều tiềm năng

Là nước xuất khẩu cà phê lớn, cà phê Việt Nam có mặt ở rất nhiều thị trường trên thế giới. Thế nhưng theo các chuyên gia, xuất khẩu cà phê vẫn chưa tương xứng với tiềm năng hiện có. Những chiến dịch marketing quảng bá cho thương hiệu cà phê Việt Nam cũng chưa được chú trọng đến.

Thành tích xuất khẩu

Năm 2010, Việt Nam đã xuất khẩu được 1,1 triệu tấn cà phê, thu về kim ngạch gần 1,7 tỷ USD. Hiện Việt Nam tiếp tục là nước sản xuất và xuất khẩu cà phê lớn thứ hai trên thế giới chỉ sau Brazil. Dù không được mùa nhưng do được giá đã giúp cà phê đạt được thành tích xuất khẩu lớn như vậy. Giá cà phê xuất khẩu năm 2010 đạt bình quân 1.503 USD/tấn, so với 1.462 USD/tấn của năm 2009.

Theo ông Phan Hữu Để, Tổng thư ký Hiệp Hội Cà phê ca cao Việt Nam cho biết, để có được kết quả này, do Chính phủ đã có những biện pháp can thiệp kịp thời, đó là quyết định đầu năm 2010, tạm mua trữ khoảng 200.000 tấn cà phê cho nông dân nhằn chặn đà giảm giá và giúp nông dân không phá giá như hết niêm vụ 2010.

Bên cạnh đó, hai nước xuất khẩu cà phê hàng đầu và thứ ba thế giới là Brazil, Indonesia cũng có những chính sách để giảm nguồn cung, kéo giá lên tránh tình trạng thua lỗ cho các doanh nghiệp và người trồng cà phê.

Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành vẫn cho rằng giá trị mặt hàng này thu lại còn chưa tương xứng với tiềm năng. Lý giải điều này, ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam cho biết hiện chiến lược phát triển ngành cà phê theo hướng bền vững của nước ta vẫn đang trong quá trình soạn thảo. Theo dự kiến chừng giữa năm nay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn mới trình lên Thủ tướng. Bên cạnh đó, diện tích trồng cà phê già cần được tái sử dụng trong những năm tới chiếm diện tích khoảng 30% trên tổng diện tích trồng cà phê của Việt Nam hiện nay.

Vẫn còn đó nhiều nỗi lo

Tuy việc xuất khẩu cà phê 2010 đã có được những kết quả nhất định, nhưng ngành cà phê Việt Nam vẫn còn đó nhiều nỗi lo cần giải quyết. Tại hội thảo Cà phê vừa được tổ chức ở Thành phố HCM vừa qua, ông Đoàn Xuân Hòa, Cục phó Cục Thương mại và chế biến nông lâm thủy sản và nghề muối, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cho biết, chất lượng cà phê đáng là một vấn đề đáng lo ngại, bởi một số doanh nghiệp nhỏ đã không chú trọng đến vấn đề này, chỉ vì lợi nhuận mà làm ảnh hưởng đến chất lượng cà phê Việt Nam nói chung. Tiêu thụ nội địa vẫn ở mức kém, sự kết nối giữa nhà chế biến, nhà nông, doanh nghiệp vẫn còn lỏng lẻo, người trồng cà phê còn nghèo. Người trồng cà phê thì ít tiếp xúc với những nguồn thông tin, nên khi nghe những tin đồn thất thiệt thì tâm lý không được vững thường bán tháo, khiến cho thị trường cà phê bấp bênh, thiếu tính ổn định. Những điều này đã làm ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành cà phê.

Cũng theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần XNK Intimex thì một số ít doanh nghiệp có phương thức giao hàng, hay chờ giá, đẩy giá mỗi khi giá thị trường biến động, thể hiện tính không chuyên nghiệp đã làm ảnh hưởng đến uy tín của cà phê Việt Nam. Ông Nam cũng chia sẻ những khó khăn mà các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam gặp phải khi làm việc với những đối tác nước ngoài, như các doanh nghiệp đã xuất hàng cho đối tác rồi mà chờ mãi không được thanh toán, thậm chí còn trừ tiền không trả đủ, viện hết lý do này đến lý do khác, mọi việc đều làm theo ý các đối tác nước ngoài.

Bên cạnh đó, do quy mô sản xuất quá nhỏ lẻ với trên 85% số hộ trồng cà phê có diện tích dưới 2 ha làm hạn chế khả năng mở rộng sản xuất, giảm hiệu quả đầu tư và áp dụng khoa học công nghệ đồng bộ,… dẫn đến chất lượng cà phê Việt Nam không đồng đều. Phương pháp chế biến còn lạc hậu, mang tính thủ công. Trên 90% cà phê được chế biến bằng phương pháp khô và bán ướt.

Trong hội thảo Coffee OutLook được tổ chức vừa qua, các chuyên gia cho rằng: Việc xây dựng thương hiệu cà phê không dễ, bởi chi phí để làm thương hiệu rất tốn kém, không phải đơn vị nào cũng có đủ kinh phí cho hoạt động này. Một giám đốc doanh nghiệp cà phê còn cho biết những trở ngại khác mà các doanh nghiệp đang gặp phải trong quá trình xây dựng thương hiệu là thiếu đội ngũ marketing, thông thạo ngoại ngữ và sự thiếu am hiểu thị hiếu tiêu dùng của người nước ngoài.