Xuất khẩu gỗ: Chưa hết mừng đã đến lo

Vào những ngày đầu năm 2011, nhiều tin vui đã đến với các doanh nghiệp gỗ khi nhiều đơn hàng được ký kết. Tuy nhiên, chưa hết niềm vui các doanh nghiệp gỗ lại phải đối mặt với nỗi lo thiếu nguyên liệu.

Nghịch lý: nhiều đơn hàng lại thiếu nguyên liệu

Theo ông Nguyễn Tôn Quyền, Tổng thư ký Hiệp hội gỗ và lâm sản (VIFORES) thì năm 2010 kim ngạch xuất khẩu sản phẩm gỗ đạt được 3,402 tỷ USD, đây là kim ngạch đạt được cao nhất từ trước tới nay. Ngoài các sản phẩm gỗ, giá trị xuất khẩu của các sản phẩm lâm sản ngoài gỗ như song, mây, tre, trúc, tinh dầu... đạt trên 200 triệu USD. Và thị trường tiêu thụ năm 2011 được đánh giá là rất khả quan, nhiều doanh nghiệp đã nhận được khá nhiều đơn hàng đến hết tháng 7 - 8/2011, doanh nghiệp nhỏ cũng được ký được hợp đồng đến tháng 3/2011.

Về thị trường xuất khẩu gỗ của các doanh nghiệp Việt, thì bên cạnh những thị trường truyền thống như Mỹ, EU, Nhật…nhiều thị trường mới ở Trung Đông cũng được các doanh nghiệp tiếp cận. Đến nay, sản phẩm gỗ của Việt Nam đã có mặt tại 120 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Tuy nhiên, có nhiều đơn hàng các doanh nghiệp vừa mừng lại vừa lo, bởi Việt Nam nhập khẩu nguyên liệu là chính. Theo VIFORES, năm 2010, ngành gỗ đã nhập khẩu khoảng 800- 900 triệu USD gỗ nguyên liệu. Đến năm 2011, nguồn cung gỗ nguyên liệu đang diễn biến bất lợi cho các doanh nghiệp nhập khẩu bởi nguồn gỗ từ các nước như Lào, Campuchia, Malaysia đang cạn kiệt. Theo ông Nguyễn Chiến Thắng, Chủ tịch Hội Mỹ Nghệ và Chế biến Gỗ TP HCM cho biết, việc phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu ở nước khác sẽ gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp gỗ Việt Nam. Khi không chủ động được hàng và giá cả, bởi khi ký giá trước với khách hàng, đến khi trong quá trình sản xuất khi nhập nguyên liệu thì giá cả cao, lúc đó lãi suất không được như dự đoán ban đầu, nhiều khi còn cầm chừng cho hòa vốn.

Cùng với sự khan hiếm và giá nguyên liệu tăng, kèm theo việc tăng giá xăng, điện…cũng buộc các doanh nghiệp sản xuất gỗ phải cân đối kinh doanh, với những khó khăn này sẽ gây bất lợi cho các sản phẩm ngành gỗ Việt Nam khi cạnh tranh với sản phẩm cùng loại của các quốc gia khác có sẵn nguyên liệu hoặc nhập khẩu nguyên liệu gần hơn.

Bên cạnh đó, theo ông Thắng nhân công ngày càng khan hiếm, đắt đỏ, cùng với hàng loạt chi phí đầu vào đều tăng do ngành công nghiệp hỗ trợ kém phát triển và phần lớn doanh nghiệp chưa tự túc được nguồn nguyên liệu, đang gây ra nhiều khó khăn cho ngành chế biến gỗ Việt Nam.

Chủ động nguồn nguyên liệu

Để đối phó với tình trạng khó khăn này, theo ông Thắng phải đẩy mạnh việc đầu tư trồng rừng, ngành gỗ cần đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp sản xuất ván nhân tạo và hạn chế xuất khẩu thô. Trong thời gian qua các thương nhân đang mua gom gỗ nguyên liệu để xuất sang Trung Quốc, Indonesia dưới dạng gỗ tròn và gỗ xẻ bán thành phẩm đã khiến giá gỗ nguyên liệu tăng lên đáng kể

Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt chiến lược lâm nghiệp quốc gia giai đoạn 2006 – 2020 đã quyết định mục tiêu và định hướng phát triển ngành công nghiệp gỗ như sau: Về tổng diện tích rừng của Việt Nam đến 2020 sẽ đạt được 16,24 triệu ha. Trong đó rừng phòng hộ là 5,66 triệu ha; rừng đặc dụng là 2,16 triệu ha và rừng sản xuất là 8,4 triệu ha.

Nhưng để đạt được mục tiêu này thì phải là gỗ khai thác từ rừng trồng lâu năm, cây gỗ phải có đường kính lớn. Đến nay, trữ lượng gỗ rừng trồng cả nước đạt khoảng 60 triệu m3, cho khai thác đạt 3,2 triệu m3/năm nhưng phần lớn là gỗ keo, gỗ bạch đàn chất lượng chỉ đạt yêu cầu để làm củi đốt và nguyên liệu sản xuất ván dăm, ván nhân tạo, chứ không thể sử dụng được để sản xuất đồ mộc xuất khẩu.

Hơn nữa phải phá bỏ tâm lý không ổn định của người trồng rừng, đặc biệt người trồng rừng ở nước ta ít trồng các loại cây gỗ tứ thiết, dổi, de... lâu năm, mà chủ yếu là trồng keo, bạch đàn chỉ trồng 5-6 năm đã khai thác, không tạo được nguồn nguyên liệu ổn định lâu dài. Ngành lâm nghiệp phải chú trọng trồng những loại cây gỗ lâu năm, đầu tư trồng rừng lâu dài 50-100 năm mới bắt đầu khai thác.

Lan Trinh