Giải pháp phát triển nuôi biển bền vững

Để bảo vệ nguồn tài nguyên biển vốn đang bị khai thác quá mức, đồng thời tăng trưởng kinh tế biển một cách bền vững, nuôi trồng thủy sản trên biển (gọi tắt là nuôi biển) đang là xu hướng phát triển mạnh mẽ.

Chưa phát huy tiềm năng nuôi biển

Tiềm năng nuôi biển của Việt Nam rất lớn. Theo báo cáo của Tổng cục Thủy sản, tổng diện tích có tiềm năng nuôi biển ở nước ta khoảng 5.000 km2. Giai đoạn 2010 - 2019, nuôi biển đã có những bước phát triển đáng kể, diện tích và sản lượng đã không ngừng tăng. Tổng diện tích nuôi biển năm 2019 đạt trên 256.000 ha, tốc độ tăng trưởng bình quân lên tới 23,3%/năm. Sản lượng nuôi biển năm 2019 đạt gần 598.000 tấn, tăng trưởng bình quân 16%/năm.

Với tốc độ phát triển mạnh, trên cả nước hiện có trên 50 cơ sở sản xuất giống cá biển, sản xuất được trên 510 triệu con mỗi năm. Công nghệ sinh sản nhân tạo đã được hoàn thiện công nghệ sản xuất giống đã chuyển giao thành công tại nhiều địa phương, góp phần vào việc phát triển các loại hải sản thương phẩm.

Tuy nhiên, hoạt động nuôi biển vẫn còn manh mún, nhỏ lẻ, chưa khai thác hết tiềm năng và lợi thế tự nhiên vốn có. Việc đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ nuôi biển hạn chế, dàn trải, thiếu đồng bộ, hiệu quả chưa cao.

Bên cạnh đó, phần lớn giống cá biển phải nhập khẩu qua đường tiểu ngạch, chất lượng bấp bênh, hiệu quả nuôi thấp. Quy trình nuôi lồng bè không được quy hoạch hợp lý, nuôi gần bờ, mật độ cao, dẫn đến tình trạng suy thoái môi trường, ảnh hưởng đến các ngành kinh tế khác như du lịch, vận tải biển…

Giải pháp bền vững phát triển nuôi biển

Với mục đích tạo ra sản phẩm có thương hiệu, đáp ứng nhu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho cộng đồng cư dân ven biển…, Đề án phát triển nuôi trồng thuỷ sản trên biển đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã được ban hành.

Đề án đặt mục tiêu cụ thể đến năm 2025, diện tích nuôi biển đạt 280.000 ha, thể tích lồng nuôi 10 triệu m3; sản lượng nuôi biển đạt 850.000 tấn. Giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 0,8-1 tỷ USD. Đến năm 2030, giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt 1,8-2 tỷ USD.

Tầm nhìn đến năm 2045, ngành công nghiệp nuôi biển của nước ta đạt ở trình độ tiên tiến với phương thức quản lý hiện đại. Công nghiệp nuôi biển trở thành bộ phận quan trọng trong ngành thủy sản, có đóng góp trên 25% tổng sản lượng và giá trị kim ngạch xuất khẩu đạt trên 4 tỷ USD.

Định hướng quan trọng nhất của Đề án là phát triển đồng bộ hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ nuôi biển, cụ thể như: Đầu tư cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ phát triển nuôi biển xa bờ; Hình thành các đội tàu dịch vụ hậu cần phục vụ nuôi biển theo hướng đa chức năng, từ vận chuyển giống, thức ăn đến thu hoạch, sơ chế, bảo quản sản phẩm sau thu hoạch; Áp dụng phương thức nuôi công nghiệp, ưu tiên phát triển các mô hình nuôi đa loài phù hợp với từng vùng sinh thái, sức tải môi trường, gắn với bảo vệ, phát triển nguồn lợi và đồng quản lý ở vùng bãi triều, đầm phá, rừng ngập mặn ven biển…

Nuôi công nghiệp, hiện đại, quy mô lớn, bảo đảm an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường sinh thái, thích ứng với biến đổi khí hậu; sử dụng hệ thống lồng, bè có kết cấu và vật liệu phù hợp với từng đối tượng nuôi, chịu được biến động thời tiết (sóng to, gió lớn, bão).

Đề án chú trọng việc phát huy lợi thế từng địa phương. Theo đó, khu vực Hải Phòng - Quảng Ninh sẽ trở thành trung tâm nuôi biển, gắn với trung tâm nghề cá lớn; trọng tâm phát triển nuôi biển ở các tỉnh gắn với bảo tồn biển và du lịch quốc gia. Với các tỉnh thành từ Thanh Hóa đến Bình Thuận, phát triển nuôi biển gắn với chế biến thủy sản, dịch vụ hậu cần và hạ tầng phát triển thủy sản, xây dựng và vận hành mô hình đồng quản lý trong quản lý và khai thác có hiệu quả, bền vững giống tôm hùm…

Các tỉnh/thành phố từ Bà Rịa - Vũng Tàu đến Kiên Giang tập trung xây dựng phát triển nuôi biển ở các địa phương có điều kiện; gắn kết hài hòa nuôi biển với dịch vụ, du lịch sinh thái biển, dầu khí, điện gió, giữa phát triển nuôi biển và phát triển công nghiệp chế biến.

Hình thành các vùng nuôi biển xa bờ tại các tỉnh trọng điểm như Quảng Ninh, Hải Phòng, Quảng Ngãi, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa - Vũng Tàu, Cà Mau, Kiên Giang và một số địa phương có điều kiện tự nhiên thuận lợi.

Hương Giang (Vietnam Business Forum)