11:07:46 | 21/3/2013
Phán quyết về mức thuế chống bán phá giá mới (POR8) tăng hàng chục lần mà Bộ Thương mại Mỹ (DOC) vừa đưa ra, đã đẩy các danh nghiệp (DN) chế biến cá tra của Việt Nam trước nguy cơ mất thị trường này.
Từ đầu năm đến nay, kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam vào Mỹ đạt 33,764 triệu USD. Mỹ là thị trường lớn thứ 2 của cá tra Việt Nam với 17,14% tổng giá trị xuất khẩu.
Cú sốc
Chỉ trước đây 6 tháng, trong phán quyết sơ bộ của DOC, các DN là bị đơn đều có mức thuế chống bán phá giá là 0%. Do đó, kết quả chính thức vừa được DOC đưa ra ngày 14/3/2013 đã tạo nên cú sốc cho DN Việt Nam. Do đây là kết quả cuối cùng, các DN Việt Nam có ít cơ hội để lật ngược tình thế như POR7.
Theo kết quả mới được công bố này, công ty Cổ Phần Vĩnh Hoàn phải chịu mức thuế 0,19 USD/kg. Còn lại 13 DN của Việt Nam, trong đó có: Công ty Cổ phẩn thuỷ sản Bình An, Hùng Vương, Cadovimex II, Nam Việt… chịu thuế 0,77 USD/kg. Mức thuế đối với các DN cá tra khác là 2,11 USD/kg. Đối với những Cty mới xuất khẩu vào thị trường Mỹ như: Công ty cổ phần Thủy Hải sản An Phú phải chịu mức thuế suất trung bình là 1,37 USD/kg, công ty cổ phần Docifish là 3,87 USD/kg, công ty xuất nhập khẩu Thủy sản An Phát thuộc công ty cổ phần Gò Đàng là 1,81 USD/kg.
Với mức thuế suất mới mà DOC đưa ra đẩy các DN Việt rơi vào tình cảnh hết sức khó khăn, nếu không nói là “mất” đường vào thị trường này bởi không thể cạnh tranh nổi với các nhà cung ứng từ các quốc gia khác. Là một DN cá tra truyền thống xuất khẩu vào thị trường Mỹ, ông Nguyễn Văn Ký- Tổng giám đốc công ty Cổ phần XNK Thủy sản An Giang (Agifish) chia sẻ: vì công ty không thuộc nhóm DN bị điều tra kiện chống bán phá giá nên lâu nay công ty vẫn nộp mức thuế suất là 0,02 USD/kg. Nhưng hiện nay, phía Mỹ đưa ra mức thuế suất mới là 0,77 USD/kg. Đây là một trở ngại rất lớn đối với DN và DN ngành cá tra Việt Nam. Agifish sẽ yêu cầu phía Mỹ hạ mức thuế suất, trường hợp xấu nhất sẽ thông qua Hiệp hội Cá tra Việt Nam để khởi kiện hành động vô lý này của phía Mỹ.
Đối với các DN không có truyền thống xuất khẩu vào thị trường Mỹ thì phán quyết này của DOC rõ ràng đã loại họ khỏi cuộc chơi vì không có cơ hội để cạnh tranh. Ông Lê Trường Sơn - Tổng giám đốc công ty cổ phần Docimexco- nhận định: việc Mỹ tăng thuế chống bán phá giá quá cao không chỉ ảnh hưởng đến các DN xuất khẩu cá tra vào Mỹ mà sẽ gây tác động tiêu cực với các thị trường khác cũng như ngành nuôi cá tra Việt Nam. Vì không bán được sang Mỹ thì các DN sẽ phải bán sang EU, Trung Đông... Các đối tác tại thị trường khác sẽ có cơ hội để ép giá cá tra xuống nữa - ông Sơn nhận định.
Cần phản ứng linh hoạt
Theo chuyên gia Võ Tòng Xuân, các DN xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam vừa trải qua một cuộc chiến về vụ kiện chống trợ giá tôm từ DOC, nay lại đối mặt một trở ngại quá lớn về thuế suất đối với mặt hàng cá tra. Họ luôn ở vào thế bị động với những phán quyết “bất ngờ” từ phía Mỹ. Điệp khúc này có thể không dừng lại nếu cơ quan quản lý không đấu tranh quyết liệt nhằm giảm mức thuế chống bán phá giá đối với cá tra xuống và quyết liệt thể hiện lập trường của một nước xuất khẩu chủ lực.
Theo luật sư Trần Hữu Huỳnh- nguyên trưởng ban pháp chế Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam, về mặt pháp lý, Mỹ có quyền lựa chọn nước thứ 3 trong quá trình điều tra, phía Việt Nam chỉ có thể đấu tranh để lựa chọn quốc gia nào tương đồng và có lợi nhất. Điều quan trọng hiện nay là luật sư bảo vệ cần đưa ra những nguyên tắc và những tính toán chi phí đầu vào cụ thể để chứng minh việc Mỹ chọn Indonesia là không hợp lý. Ngoài các công ty có thể phải ngưng xuất khẩu cá tra vào Mỹ trong thời gian tới do mức thuế cao, vẫn có một số công ty đang chịu mức thuế suất thấp 0- 0,03 USD/kg nhưng lại không xuất khẩu vào Mỹ trong giai đoạn điều tra nói trên. Như vậy theo luật, họ sẽ không bị áp mức thuế suất mới của POR8 mà được giữ mức thuế cũ.
Mức thuế suất mới mà DOC đưa ra sẽ là áp lực với những DN coi Mỹ là thị trường quan trọng, buộc họ phải chuyển hướng sang các thị trường khác. Thực tế thì sản lượng cá tra nguyên liệu năm 2013 chỉ đạt 800.000-900.000 tấn, so với gần 1,2 triệu tấn năm 2012 nên xu hướng chung trong năm nay là thiếu cá sản xuất, thị trường sẽ không có thay đổi lớn so với năm 2012. Vì vậy kịch bản là ngay cả trong trường hợp xuất khẩu sang Mỹ giảm thì những thị trường ở Nam Mỹ, Trung Quốc đang tăng trưởng nhanh sẽ thay thế.
Bên cạnh giải pháp đấu tranh pháp lý, DN cũng đồng thời phải phản ứng rất linh hoạt với tình hình mới. 8 Cty được hưởng mức thuế thấp trên thị trường Mỹ hoàn toàn đủ năng lực cung ứng cá tra cho thị trường Mỹ nếu 20 Cty khác phải tạm ngưng. Như vậy POR8 đánh vào 20 DN xuất khẩu trong giai đoạn điều tra nhưng lại là cơ hội cho 8 công ty này. Đây cũng là cơ hội để sắp xếp lại thị trường và nâng giá bán. Vấn đề là 8 đơn vị này cần ngồi lại với nhau để tính toán giá xuất khẩu. Thời điểm này thị trường Mỹ sắp hết hàng tồn kho nên có thể tăng giá bán – tính toán của ông Dương Ngọc Minh - Phó chủ tịch Hiệp hội xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep).
Được biết, sau 5 ngày kể từ khi DOC đưa ra phán quyết đăng trên Công báo của Liên bang thì phán quyết mới có hiệu lực. Hiện Tổng Cục thủy sản đang bàn bạc với các luật sư về khả năng Việt Nam sẽ kiện ra tòa án thương mại Liên bang của Hoa Kỳ về phán quyết mới của DOC. Quá trình khởi kiện có thể kéo dài trong vài năm và các DN chưa phải đóng mức thuế cao này cho đến khi tòa án ra phán quyết cuối cùng.
Nguyễn Thanh
English
