Sản xuất kinh doanh sẽ khởi sắc trong 6 tháng cuối năm?

“Tổng quan tình hình sản xuất kinh doanh (SX-KD) của các doanh nghiệp trong 6 tháng đầu năm 2013 được các doanh nghiệp cảm nhận là xấu hơn nhiều so với 6 tháng cuối năm 2012. Tuy nhiên, các doanh nghiệp dự cảm rằng một số yếu tố của tình hình SX-KD 6 tháng cuối năm 2013 sẽ khởi sắc hơn”. Đây là những nhận định mà VCCI vừa đưa ra trong cuộc khảo sát nhanh động thái doanh nghiệp Việt Nam 6 tháng đầu năm 2013 đối với doanh nghiệp trên toàn quốc.

Khó khăn chồng chất

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, 6 tháng đầu năm 2013, hoạt động sản xuất, kinh doanh vẫn còn nhiều khó khăn nhưng đang có chuyển biến bước đầu. Tổng số doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động sản xuất kinh doanh trong 6 tháng qua là 26.324 doanh nghiệp.

Cuộc khảo sát của VCCI được tiến hành trong cuối tháng 5 đầu tháng 6 năm 2013 cho thấy, điểm sáng nổi bật trong các chuyển biến tốt là việc tiếp cận nguồn thông tin về thị trường, công nghệ tốt hơn; điều kiện hạ tầng tiện ích: điện nước, xử lý nước thải tốt hơn; điều kiện hạ tầng giao thông: đường xá, sân bay; thái độ, ý thức trách nhiệm và năng lực của cán bộ công quyền trong việc thực hiện các quy định pháp lý; chất lượng của các quy định pháp lý, chính sách, thủ tục hành chính tốt hơn.... Điểm đáng quan ngại nổi bật trong các chuyển biến không thuận lợi là lợi nhuận trên một đơn vị sản phẩm giảm sút; giá bình quân cũng giảm mạnh...

Về vấn đề hàng tồn kho, 69,2% doanh nghiệp tham gia trả lời khảo sát cho rằng hàng tồn kho thực sự là mối lo ngại của doanh nghiệp trong giai đoạn này, thấp hơn so với con số 73% trong kết quả khảo sát cuối tháng cuối năm 2012. Mặc dù vậy, có thể thấy sự cải thiện này là không đáng kể, cho thấy vấn đề giải quyết đầu ra, khai thác thị trường cho doanh nghiệp vẫn còn là bài toán lớn chưa có lời giải đối với doanh nghiệp. Những nỗ lực của doanh nghiệp tìm các giải pháp để thoát khỏi tình trạng này vẫn chủ yếu nhằm vào các giải pháp truyền thống như: tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới được nhiều doanh nghiệp áp dụng (được 49,9% DN áp dụng), tiếp đó là giải pháp giảm giá bán, thực hiện các chương trình quảng cáo, khuyến mại ( được 28,7% DN đưa ra) và chỉ có 8,9% doanh nghiệp áp dụng giải pháp đưa hàng về nông thôn.

Theo kết quả khảo sát thực hiện trong tháng 12/2012, trong năm 2012 74.9% số doanh nghiệp phải vay ở mức lãi suất 12% trở lên, trong khi tỷ lên này ở 6 tháng đầu năm 2013 là 48,5%. Kết quả cho thấy việc giảm lãi suất đã tạo được được điều kiện tốt cho DN tiếp cận nguồn vốn thể hiện qua tỷ lệ doanh nghiệp được vay với mức lãi suất thấp hơn 12% đã tăng lên. Tỷ lệ doanh nghiệp hiện tại đang vay vốn với mức lãi suất 10% trở lên là 73,4%, có 23,4%% doanh nghiệp cho rằng mức lãi vay này là hợp lý trong thời điểm hiện tại, có 69,9 % số DN thấy có thể chịu được trong thời gian lâu dài. Nghĩa là, vẫn tồn tại 30,1% số DN sẽ gặp khó khăn nếu phải chịu mức lãi vay này trong dài hạn.

Bên cạnh những khó khăn về lãi suất và các điều kiện khác, việc khó khăn trong đáp ứng như cầu vốn dài hạn của doanh nghiệp vẫn còn tiếp diễn. Việc quá phụ thuộc vào tài sản thế chấp là bất động sản cũng chính là nguyên nhân khiến cho việc giải quyết nợ xấu, phát mãi tài sản thế chấp tại các ngân hàng trong điều kiện hiện nay trở nên ngày càng gian nan. Việc sử dụng tải sản hình thành từ vốn vay để thế chấp vay vốn đã bắt đầu phổ biến, xong việc sử dụng các hình thức khác như thấu chi, sử dụng Quỹ bảo lãnh tín dụng vẫn còn rất hạn chế.

Đánh giá của các DN về tính hiệu quả các giải pháp tháo gỡ khó khăn trong sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường và giải quyết nợ xấu tại Nghị quyết 01, 02/NQ-CP của Chính phủ cho thấy dường như các giải pháp, hỗ trợ thị trường và đầu tư chưa giải thoát cho DN thoát khỏi nỗi ám ảnh về hàng tồn kho. Không thể phủ nhận tác dụng tích cực của các biện pháp chính sách thông qua công cụ thuế (miễn, giảm, giãn thời gian nộp thuế), tuy nhiên, rõ ràng các biện pháp này cũng chưa thể nói là đã đủ để giúp các DN vực dậy sau những khó khăn vừa qua.

Khảo sát cũng cho thấy, cộng đồng doanh nghiệp đặc biệt quan ngại về những chính sách được ban hành thiếu lộ trình như: tăng giá xăng, tăng lương tối thiểu trong điều kiện khó khăn hiện nay. Các thủ tục hành chính và các giấy phép con, điều kiện kinh doanh bắt đầu xuất hiện ngày càng nhiều, nhất là trong những lĩnh vực như: giao thông vận tải, dán tem hàng hoá lên nguyên vật liệu xây dựng…

Cần chính sách cụ thể

Để hỗ trợ cộng đồng DN vượt qua khó khăn, VCCI cho rằng, cần tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp đã được đưa ra tại Nghị quyết 01 và Nghị quyết 02 của Chính phủ, nhất là cần có sự phối hợp đồng bộ trong việc triển khai chính sách, đặc biệt phải có chính sách cụ thể đối với việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường, giải phóng hàng tồn kho.

Ngoài ra, cần tạo mọi thuận lợi cho các doanh nghiệp có khả năng phát triển được vay vốn, phát huy hiệu quả Quỹ hỗ trợ phát triển doanh nghiệp; đẩy mạnh và thực thi quyết liệt lộ trình tái cấu trúc doanh nghiệp nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực này. Việc nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước sẽ có tác động lớn trong việc giải quyết hàng tốn kho và nợ xấu của nền kinh tế; Nhà nước có thể bán cổ phần tại một số DNNN mà nhà nước không cần nắm giữ quyền chi phối, đầu tư vào một số ngành/ lĩnh vực xã hội (y tế, giáo dục) theo hình thức hợp tác công tư; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, cung cấp thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp tìm kiếm phát triển thị trường. Kèm theo đó là các biện pháp bảo vệ, hỗ trợ phát triển thị trường trong nước như chống buôn lậu, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng; xây dựng hệ thống hàng rào kỹ thuật…

Đối với DN, theo VCCI, các doanh nghiệp cần tập trung nâng cao năng lực tiếp cận và mở rộng thị trường bao gồm cả thị trường đầu vào và thị trường đầu ra, trong đó đặc biệt chú ý tới các thị trường mới, giàu tiềm năng; xây dựng và thiết lập hệ thống kênh phân phối hiệu quả. Bên cạnh đó, DN cần tiếp tục thực hiện mạnh mẽ quá trình tái cấu trúc doanh nghiệp, trong đó tập trung nguồn lực nhiều hơn cho việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất kinh doanh nhằm nâng cao năng xuất lao động, cải thiện chất lượng và hạ giá thành sản phẩm…

Đối với ngân hàng, cần đẩy nhanh tiến độ cơ cấu lại các khoản nợ, giải quyết nợ xấu, quan tâm đến tín dụng cho khu vực DNNVV, hình thành các sản phẩm/ dịch vụ hỗ trợ mới phù hợp với đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa, tiếp tục giảm mặt bằng lãi suất kích thích nhu cầu sử dụng vốn vay…

Anh Mai