Giải quyết nợ xấu phải nỗ lực phối hợp liên ngành

Tăng trưởng kinh tế sẽ được cải thiện nhờ các biện pháp tích cực của Chính phủ Việt Nam nhằm giải quyết các vấn đề của khu vực ngân hàng, nhưng các cuộc cải cách thường không ổn định và gặp nhiều thách thức. Vấn đề nợ xấu chỉ có thể được giải quyết khi có sự phối hợp liên ngành mạnh mẽ. Việc thành lập Ban chỉ đạo liên ngành nhằm thực hiện tái cơ cấu ngân hàng sẽ hỗ trợ cho quá trình này. Giải quyết được vấn đề nợ xấu sẽ tạo điều kiện hạ thấp lãi suất một cách ổn định, mà không làm gia tăng lạm phát – đây là nhận định của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) trong báo cáo Triển vọng Phát triển Châu Á (ADO) 2013 vừa được công bố tại HN.

VAMC - bước đi tích cực

Bản báo cáo cập nhật ADO đánh giá cao những bước đi tích cực của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong việc xử lý nợ xấu của khu vực ngân hàng, đặc biệt là việc thành lập Công ty Quản lý Tài sản Việt Nam (VAMC). Tuy nhiên, báo cáo cũng lưu ý rằng, thành công của VAMC còn phụ thuộc vào các quy định luật pháp và chính sách hỗ trợ khác không thuộc chức năng, nhiệm vụ trực tiếp của Ngân hàng Nhà nước. Bản báo cáo cũng bày tỏ quan ngại về tình trạng chậm trễ trong việc thực hiện các chuẩn mực mới về phân loại nợ và trích lập dự phòng.

“Việc thành lập VAMC là một bước đi rất tích cực, song thành công của VAMC phụ thuộc vào việc cải thiện khuôn khổ pháp lý để xử lý các tài sản bảo đảm, việc này đòi hỏi phải có sự phối hợp liên ngành mạnh mẽ,” ông Tomoyuki Kimura, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam phát biểu. “Nếu thực hiện được các chuẩn mực mới về phân loại nợ và trích lập dự phòng thì đã có thể giảm bớt được rủi ro đối với hệ thống ngân hàng và cải thiện lòng tin của các nhà đầu tư."

Mặc dù lãi suất chính sách đã giảm, song tăng trưởng tín dụng vẫn bị hạn chế bởi các bản cân đối tài sản yếu kém của các ngân hàng thương mại, những mối quan ngại về tình hình tài chính của người vay, thị trường bất động sản èo uột và cầu tín dụng thấp. Bản báo cáo ADO Cập nhật cho rằng đạt được tiến bộ trong xử lý nợ xấu sẽ cho phép tiếp tục hạ thấp lãi suất và tăng thêm nguồn vốn cho khu vực sản xuất kinh doanh của nền kinh tế.

Cũng theo ông Tomoyuki Kimura, những tiến bộ dần dần trong việc xử lý nợ xấu sẽ cải thiện được lòng tin của doanh nghiệp. Khi đó, các biện pháp kích thích chính sách, bao gồm việc cắt giảm lãi suất trong năm nay sẽ tạo động lực cải thiện hoạt động tín dụng và thúc đẩy tăng trưởng GDP.

Cần đẩy nhanh tiến độ cải cách các ngân hàng thương mại và DNNN

Nếu không đẩy nhanh tiến độ cải cách cơ cấu đối với các ngân hàng thương mại và doanh nghiệp nhà nước, thì nền kinh tế có thể phải đối mặt với một giai đoạn tăng trưởng yếu ớt kéo dài, dưới mức 7%-8% đã đạt được trong giai đoạn 2002-2007. Báo cáo ADO 2013 đã giữ nguyên dự báo về tăng trưởng GDP của Việt Nam là 5,2% trong năm 2013, và cho rằng những tiến bộ dần dần đạt được trong quá trình xử lý nợ xấu sẽ giúp cho tốc độ tăng trưởng đạt 5,5% trong năm tới.

Phân tích của báo cáo cho thấy, tiến bộ dần dần trong quá trình xử lý nợ xấu sẽ cải thiện lòng tin của doanh nghiệp. Khi đó, các biện pháp kích thích chính sách, bao gồm việc hạ thấp lãi suất trong năm nay, sẽ tạo đà cho tăng trưởng. Một số biện pháp kích thích tài khóa cũng có khả năng sẽ được áp dụng. Bộ Tài chính dự kiến sẽ nâng chỉ tiêu thâm hụt ngân sách lên trên 5% GDP trong năm sau, trong bối cảnh giảm nguồn thu. Cuối cùng, tình hình thương mại toàn cầu dự báo cũng sẽ cải thiện phần nào trong năm 2014.

Tuy nhiên, tiêu dùng cá nhân sẽ tiếp tục ở mức thấp thêm một thời gian nữa, do ít việc làm và niềm tin của người tiêu dùng tiếp tục giảm sút Các biện pháp kích thích xây dựng nhà ở dự kiến sẽ ít tác động đến hoạt động xây dựng. Trong khu vực dịch vụ, tăng trưởng về dịch vụ tài chính còn phụ thuộc vào kết quả tái cấu trúc ngân hàng, và việc các dịch vụ liên quan đến ngưi tiêu dùng có phát triển được hay không còn phụ thuộc vào sức khỏe của thị trường lao động. Lượng khách du lịch tiếp tục gia tăng sẽ hỗ trợ cho tăng trưởng ngành dịch vụ, và ngành sản xuất công nghiệp sẽ được hưởng lợi từ hoạt động thương mại quốc tế được dự báo sẽ gia tăng. Nông nghiệp sẽ phục hồi trong năm 2014, sau những kết quả tồi tệ do thời tiết xấu trong năm nay.

Tiến bộ trong quá trình củng cố hệ thống ngân hàng được dự báo sẽ không ổn định. Mức độ cấp vốn hiện tại cho Công ty quản lý tài sản Việt Nam chắc hẳn sẽ không đủ để xử lý một lượng nợ xấu khổng lồ. Hiện nay vẫn chưa rõ liệu Chính phủ có bổ sung thêm vốn cho công ty quản lý tài sản, hay tái vốn hóa cho các ngân hàng thương mại quốc doanh hay không. Thành công của chương trình xử lý nợ xấu còn phụ thuộc vào việc tăng cường khuôn khổ pháp luật về phá sản và thiết lập cơ chế định giá và đấu giá nợ xấu.

Trong một động thái có thể làm kéo dài thêm quá trình và tăng thêm rủi ro cho hệ thống ngân hàng, SBV đã quyết định hoãn việc thực hiện chính sách buộc các ngân hàng phải nâng cao chuẩn mực phân loại nợ và trích lập dự phòng đến tháng Sáu 2014. Quy định mới này, ban đầu dự kiến sẽ có hiệu lực vào tháng Sáu 2013, sẽ buộc các ngân hàng phải phân loại thêm nhiều khoản nợ thành nợ xấu và tăng tỉ lệ trích lập dự phòng. Quy định này cũng ngăn chặn các doanh nghiệp đang có các khoản vay chậm trả không được tiếp cận với khoản vay mới.

Lạm phát dự báo sẽ giảm xuống 6,0% vào cuối năm 2013, và như vậy lạm phát trung bình năm nay sẽ là 6,5%. Dự báo này được điều chỉnh giảm so với ADO 2013 hồi tháng tư, do lạm phát giá lương thực giảm nhanh hơn so với dự kiến. Chính sách tiền tệ nới lỏng và cung tiền tăng làm kỳ vọng lạm phát tăng lên trong năm 2014, với dự báo lạm phát 2014 sẽ lên đến trung bình 7,2%.

ADO 2013 cũng dự báo, cán cân vãng lai sẽ thặng dư trong cả năm nay và năm sau. Sự gia tăng nhanh chóng các mặt hàng xuất khẩu từ các công ty sản xuất có vốn đầu tư nước ngoài bắt đầu giảm bớt. Xu hướng này có thể tiêp tục, do tỉ trọng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài được giải ngân so với GDP đã giảm một nửa trong giai đoạn 2008-2012. Xuất khẩu từ các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài đã đóng góp rất lớn vào bức tranh xuất khẩu trong hai năm qua, trong khi xuất khẩu từ các doanh nghiệp trong nước không có sự gia tăng.

Anh Mai