Xuất khẩu rau quả: Tiềm năng chưa xứng với vị thế

Dự kiến, giá trị kim ngạch xuất khẩu rau hoa quả cả năm của VN sẽ đạt 500– 510 USD. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành một trong những kênh thu ngoại tệ lớn, ngành nông nghiệp cần có sự hỗ trợ lớn cho mặt hàng này.

Thanh long - một mặt hàng rau quả xuất khẩu nổi tiếng của Việt Nam. Ảnh: Kinh tế nông thôn

Tiềm năng xuất khẩu

Theo thống kê của Hiệp hội rau quả Việt Nam VinaFruit, hiện mặt hàng rau quả xuất khẩu của Việt Nam đã có mặt tại 50 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Ngoài các thị trường chính, mặt hàng nông sản này cũng được nhiều quốc gia trên thế giới ưa chuộng như Hà Lan Hà Lan, CHLB Đức, Pháp, Anh, Australia, Canada, Hàn Quốc, Singapore, …Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, trong quý 2 và 3, kim ngạch xuất khẩu còn tiếp tục tăng mạnh, do đây là thời điểm bước vào vụ thu hoạch của nhiều loại trái cây. Ngoài ra, một thông tin tốt cho thị trường này là việc mới đây là Hoa Kỳ đã mở rộng mặt hàng xuất khẩu rau quả của Việt Nam bằng cách cho phép nhập khẩu chôm chôm Việt Nam và cấp phép cho vùng sản xuất chôm chôm với diện tích lên đến 34ha (tại huyện Châu Thành- Bến Tre). Theo đó, dự kiến lô hàng đầu tiên sẽ xuất sang Mỹ vào giữa tháng 5/2011. Ngoài chôm chôm, thanh long của là một mặt hàng xuất khẩu thế mạnh của nông sản Việt Nam. Theo thống kê từ đầu năm đến nay, Việt Nam đã xuất khẩu được 800 tấn sang thị trường Hoa Kỳ và Nhật Bản.

Ngoài những mặt hàng chủ lực trên, xét về cơ cấu, rau quả của Việt Nam ngày càng được xuất khẩu đa dạng và mới lạ hơn. Nhà nông và các cơ quan nông nghiệp của Việt Nam đã đầu tư nhiều công trình khoa học kỹ thuật vào các khâu trong quá trình chế biến, thâm canh và tăng năng suất cây trồng; cũng như cho ra đời nhiều loại hoa quả mới như: gấc đông lạnh, hỗn hợp quả trong nước chanh dây, quả hỗn hợp đông lạnh nhiều màu (xanh đỏ vàng trắng), nhiều dạng (tròn, khối vuông)…. Bên cạnh đó, nhà nông cũng rút ra được các bài học trong khâu quản lý an toàn chất lượng sản phẩm nên nhiều doanh nghiệp đã mạnh tay trong để có được các chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế như HACCP, ISO, BRC, Kosher, Halal…

Cần chuyên nghiệp hóa hơn

Theo các chuyên gia, ngoài các yếu tố thuận lợi về “địa lợi và thiên thời” , Việt Nam cần chuyên nghiệp hóa hơn nữa quy trình nuôi dưỡng, thu hoạch và chế biến mặt hàng rau quả. Dù có tiềm năng to lớn nhưng rau quả hàng hoá vẫn đứng sau các “đại gia” khác trong ngành nông nghiệp như thủy sản hay đồ gỗ chế biến về tốc độ tăng trưởng sản xuất. Về kim ngạch xuất khẩu loại nông sản này cũng vẫn thua xa mặt hàng xuất khẩu gạo, cao su, cà phê, hạt điều nhân. Song xét về diện tích với khoảng 1,5 triệu ha, diện tích rau quả chỉ sau cây lúa, vượt xa so với diện tích cà phê, điều, hồ tiêu, cao su… nhưng xét ở tiêu chí hiệu quả kinh tế thì lại thua xa các mặt hàng kể trên. Một nghiên cứu mới đây cho biết, hiện sản lượng rau quả của Việt Nam đứng hàng thứ 5 ở châu Á. Nhưng có đến 85% là tiêu thụ nội địa, số xuất khẩu có qua các công đoạn chế biến còn quá thấp mới chiếm 2,5%.

Ngoài ra, để ngành phát triển, cũng cần có sự chung tay vào cuộc của các cơ quan chức năng liên qua. Bên cạnh đó, muốn mặt hàng này phát triển VN cần đến các giải pháp tổng thể như: xem xét ưu đãi đối với các dự án chuyển dịch cơ cấu hàng rau quả xuất khẩu theo hướng tăng tỉ trọng hàng công nghiệp chế biến; nghiên cứu, cải tạo giống cây trồng, đổi mới, chuyển giao công nghệ sản xuất, chế biến, bảo quản rau quả xuất khẩu; xây dựng các vùng chuyên canh rau quả tập trung; tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại trong lĩnh vực rau quả, ngoài ra các cơ quan chức năng cũng nên khuyến cáo tới nhà nông để thực hiện thành công các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm như VietGAP (tiêu chuẩn Việt Nam ), GlobalGAP (tiêu chuẩn quốc tế) để mặt hàng rau quả xuất khẩu của Việt Nam vươn ra thị trường thế giới với kim ngạch xuất khẩu cao hơn nữa./.

Anh Phương