Các doanh nghiệp FDI tiêu biểu: Gắn bó lâu dài, góp sức cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Suốt 30 năm qua, đầu tư nước ngoài (FDI) đã trở thành trụ cột của tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Dù trải qua nhiều biến động, dòng vốn này vẫn duy trì sức mạnh, giúp kinh tế tăng trưởng ổn định bình quân gần 7%/năm. Những tập đoàn lớn như Samsung, Intel, Toyota, Unilever, Nestlé, Aeon,… không chỉ mang vốn, công nghệ mà còn tạo việc làm, thúc đẩy phát triển bền vững, trở thành biểu tượng hợp tác quốc tế tại Việt Nam.

Dấu ấn doanh nghiệp ngoại trong bốn làn sóng FDI

Hành trình thu hút vốn FDI tại Việt Nam có thể chia thành bốn làn sóng rõ nét, phản ánh tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế mạnh mẽ. Làn sóng thứ nhất bắt đầu từ ngày 09/01/1988 khi Luật Đầu tư nước ngoài chính thức có hiệu lực và dòng vốn tăng nhanh sau khi Mỹ dỡ bỏ cấm vận năm 1994. Đây là giai đoạn còn dè dặt nhưng đầy hứng khởi, với sự hiện diện của các tập đoàn công nghệ Mỹ như IBM, HP, Microsoft, Oracle,… với dòng vốn lớn và mô hình quản trị hiện đại. Nhờ đó, GDP Việt Nam tăng bình quân 7,56%/năm, năm 2000 gấp đôi năm 1990.

Samsung là nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Việt Nam hiện nay và doanh nghiệp này vừa đạt cột mốc sản xuất 2 tỷ chiếc điện thoại ở Việt Nam

Làn sóng thứ hai (2001 - 2010) chứng kiến sự bùng nổ khi vốn đăng ký và vốn thực hiện tăng gấp nhiều lần so với thập kỷ trước. Đây cũng là thời kỳ Việt Nam đón nhận những dự án tỷ USD đầu tiên từ Intel (Mỹ) hay Posco (Hàn Quốc). Đặc biệt, năm 2008 ghi dấu mốc lịch sử với gần 72 tỷ USD vốn đăng ký và sự xuất hiện của Samsung tại Bắc Ninh mở đường cho làn sóng đầu tư Hàn Quốc quy mô lớn.

Làn sóng thứ ba (2011 - 2020) tuy không tạo cú nhảy vọt nhưng duy trì mức tăng ổn định với 270,69 tỷ USD vốn đăng ký, 152,3 tỷ USD vốn thực hiện. Đáng chú ý, từ năm 2014, xu hướng mua bán - sáp nhập (M&A) trở thành kênh đầu tư chủ đạo, giúp thị trường FDI thêm đa dạng. Dù đại dịch Covid-19 khiến kinh tế toàn cầu chao đảo, Việt Nam vẫn giữ vững sức hút, và trong giai đoạn 2021-2023 đã tiếp tục ghi nhận gần 95 tỷ USD vốn đăng ký, 65,3 tỷ USD vốn thực hiện. Đây cũng là thời kỳ nhiều tập đoàn lớn như Apple, Dell, Foxconn, Pegatron, Nike,… dịch chuyển chuỗi cung ứng vào Việt Nam; các tên tuổi bán dẫn và điện tử như Samsung, Qualcomm, Infineon, Amkor, Nvidia,… cũng tăng tốc đầu tư, tạo nền móng cho làn sóng mới.

Làn sóng thứ tư (từ năm 2021 đến nay) đang ở cao trào, với năm 2024 ghi nhận trên 38,2 tỷ USD vốn đăng ký và 25,3 tỷ USD vốn thực hiện - mức cao nhất từ trước đến nay. Cơ cấu FDI cũng thay đổi rõ rệt: Từ chỗ tập trung vào dệt may, giày dép giá trị gia tăng thấp, nay gần 50% vốn đổ vào công nghiệp chế biến, chế tạo. Khu vực FDI hiện đóng góp hơn 70% tỷ trọng xuất khẩu cả nước.

Vốn ngoại ồ ạt dồn về Việt Nam năm 2025

Năm 2025 đang chứng kiến làn sóng FDI bùng nổ tại Việt Nam nhờ cú hích từ cải cách thể chế, sáp nhập địa giới hành chính và chính sách thu hút đầu tư mới. Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), tính đến hết tháng 7, tổng vốn đăng ký (gồm vốn mới, điều chỉnh và M&A) đạt 24,09 tỷ USD, tăng 27,3% so với năm ngoái.

Làn sóng đầu tư mới trải dài trên nhiều lĩnh vực. Techtronic Industries (TTI) mở rộng sản xuất tại Khu công nghệ cao TP.Hồ Chí Minh; Gamuda Land (Malaysia) đề xuất xây dựng tuyến metro kết nối sân bay Long Thành; PowerChina (Trung Quốc) liên danh đầu tư tuyến metro số 2; Smart Tech Group (Mỹ) rót 340 - 850 triệu USD vào nhà máy pin lưu trữ,…

TP.Hồ Chí Minh nổi lên như “đầu tàu” sau khi sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, thu hút gần 6,2 tỷ USD trong 7 tháng, tăng 45,67% so với cùng kỳ. Riêng các khu chế xuất, khu công nghiệp đã đóng góp 2,43 tỷ USD, trong đó có 133 dự án mới (1,1 tỷ USD) và 106 dự án điều chỉnh (1,33 tỷ USD). Đáng chú ý, lĩnh vực công nghệ cao thu hút hơn 1 tỷ USD, với những dự án như Nhà máy chế tạo thiết bị vi mạch của BE Semiconductor Industries N.V (42 triệu USD), Amazon Data Services (tăng vốn 48 triệu USD), và GSK Việt Nam (tăng vốn 133 triệu USD).

Trong lĩnh vực tài chính, sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết thành lập Trung tâm tài chính quốc tế TP.Hồ Chí Minh đầu tháng 8/2025, các tập đoàn Milcon Gulf, Trump Organization,… đã bày tỏ sự quan tâm đầu tư. Sự kết hợp giữa công nghiệp Bình Dương và hạ tầng cảng Bà Rịa - Vũng Tàu được kỳ vọng biến TP.Hồ Chí Minh thành cửa ngõ tài chính - thương mại ASEAN, với GRDP sánh ngang nhiều đô thị lớn trong khu vực.

Thị trường M&A bất động sản cũng trở nên sôi động. CapitaLand chi 553 triệu USD mua lại dự án của Becamex IDC tại Bình Dương; Sumitomo Forestry, Kumagai Gumi và NTT Urban Development bắt tay Kim Oanh Group phát triển dự án The One World; Nishi Nippon Railroad mua 25% dự án Paragon Đại Phước từ Nam Long,…

Trong số các đối tác, Hàn Quốc tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt với hơn 10.250 dự án, tổng vốn đăng ký 94,9 tỷ USD - chiếm gần 24% số dự án và 18,2% vốn FDI. Riêng 7 tháng đầu năm, các doanh nghiệp Hàn Quốc đã thực hiện 241 dự án mới, 179 dự án điều chỉnh và 513 thương vụ góp vốn, với tổng vốn bổ sung 3,9 tỷ USD. Vốn đầu tư Hàn Quốc tập trung vào công nghệ cao, điện tử, chế biến chế tạo, năng lượng, ô tô và bất động sản, trong đó Samsung và LG tại miền Bắc vẫn là tâm điểm. Samsung hiện là doanh nghiệp đầu tư dẫn đầu tại Việt Nam với 23,2 tỷ USD vốn đăng ký, hơn 300 nhà cung cấp nội địa.

Cam kết đồng hành vì một Việt Nam bền vững

Hơn ba thập kỷ hiện diện, các doanh nghiệp FDI tiêu biểu đang khẳng định cam kết gắn bó lâu dài với Việt Nam, không chỉ qua dòng vốn mà còn bằng chiến lược phát triển bền vững.

Bà Phạm Thị Trúc Thanh - Giám đốc Phát triển bền vững Heineken Việt Nam cho biết: “Heineken, với hơn 30 năm đồng hành, thể hiện cam kết bền vững qua chiến lược ‘Vì một Việt Nam tốt đẹp hơn’.” Chiến lược này tập trung vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0, tối đa hóa kinh tế tuần hoàn, bảo tồn nguồn nước và thiên nhiên, xây dựng một thế giới công bằng, bình đẳng, đa dạng, hòa nhập và khuyến khích văn hóa uống có trách nhiệm.

Tại Unilever Việt Nam, định hướng phát triển bền vững được cụ thể hóa bằng việc thúc đẩy chuỗi cung ứng xanh. Bà Nguyễn Thị Bích Vân - Trưởng đại diện Unilever Việt Nam nhấn mạnh việc chú trọng vào kinh tế tuần hoàn, quản lý chất thải nhựa, hợp tác cùng Duy Tân Recycling để thu gom 30.000 tấn rác thải nhựa giai đoạn 2025 - 2027.

Trong lĩnh vực nông nghiệp tái tạo, ông Binu Jacob - CEO Nestlé Việt Nam khẳng định: “NESCAFÉ Plan mang giá trị bền vững cho nông dân, cộng đồng và hành tinh.” Nestlé Việt Nam đầu tư thêm 75 triệu USD mở rộng nhà máy Trị An, đồng thời triển khai chương trình NESCAFÉ Plan hỗ trợ 21.000 hộ nông dân giảm 40 - 60% lượng nước tưới, cắt giảm 20% phân bón hóa học, đồng thời tăng thu nhập từ 30 - 150% và giảm phát thải carbon.

Ở mảng bán lẻ, AEON Mall (Nhật Bản) đang mở rộng nhanh chóng, với AEON Mall Long An khai trương tháng 8/2025 và AEON Mall Cần Thơ (8,5ha) đang được xây dựng, đồng thời đặt mục tiêu tăng gấp ba quy mô tại Việt Nam đến năm 2030. Ông Tezuka Daisuke - Tổng Giám đốc AEON Việt Nam khẳng định: “Việt Nam là thị trường tăng trưởng cao nhất ngoài Nhật Bản của chúng tôi.”

Ông Matthew Powell, Giám đốc Savills Hà Nội, nhận định: “Mặc dù đối mặt với những bất ổn toàn cầu và căng thẳng thương mại, Việt Nam vẫn kiên định thúc đẩy cải cách cơ cấu và nỗ lực thu hút đầu tư. Dù còn nhiều thách thức, dòng vốn FDI ổn định cùng với đà phát triển hạ tầng cho thấy tín hiệu lạc quan thận trọng cho tăng trưởng dài hạn”.

Hương Ly (Vietnam Business Forum)