Tìm giải pháp cho doanh nghiệp xuất khẩu

Được sự chỉ đạo của UBND Tp.Hồ Chí Minh, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố (ITPC) đã tổ chức Diễn đàn “Xuất khẩu năm 2012: Cơ hội và triển vọng” với mục đích hỗ trợ thông tin cho doanh nghiệp xuất khẩu của Thành phố và các tỉnh thành lân cận phía Nam, tạo cơ hội để doanh nghiệp xuất khẩu kết nối, tiếp cận thông tin chính sách, kinh nghiệm từ Thương vụ nước ngoài, Hội ngành nghề; đồng thời đưa ra các giải pháp nhằm chủ động tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

Theo số liệu của Bộ Công Thương, 4 tháng đầu năm 2012, kinh tế vĩ mô đã cải thiện. Trong đó, mất cân đối thương mại đã được thu hẹp. Bốn tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa đạt 33,4 tỉ USD, tăng khá cao so với cùng kỳ năm 2011. Tăng trưởng xuất khẩu đạt được ở cả 2 khu vực, trong đó khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt cao hơn khu vực kinh tế trong nước cả về kim ngạch tuyệt đối và tốc độ tăng trưởng so với cùng kỳ năm trước. Đã có 10 mặt hàng xuất khẩu đạt trên 1 tỉ USD, tăng 4 mặt hàng so với cùng kỳ năm trước. Về thị trường xuất khẩu, mới qua 3 tháng đã có 12 thị trường đạt trên 500 triệu USD, trong đó có 4 thị trường đạt trên 1 tỉ USD là Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Những số liệu trên cho thấy sự khởi sắc của hoạt động xuất khẩu. 4 tháng đầu năm, xuất khẩu của Việt Nam vẫn tăng cao chủ yếu nhờ hai ưu thế: cạnh tranh bằng giá thấp, những mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam là hàng thiết yếu, người tiêu dùng khó có thể cắt giảm. Tuy nhiên theo các chuyên gia có mặt tại Diễn đàn, mặc dù xuất khẩu 4 tháng đầu năm đã đạt được những con số đáng kể, nhưng để hoàn thành mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 108,5 tỉ USD, đưa Việt Nam lọt vào danh sách Top 5 nước xuất khẩu lớn nhất khu vực ASEAN năm 2012, doanh nghiệp sẽ phải đối diện với nhiều thách thức, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế biến động. Các mặt hàng nông lâm thủy sản tiếp tục phải đối mặt với những vấn đề về bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Cuộc cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt và ở quy mô lớn hơn trong khi hàng hóa, doanh nghiệp Việt Nam năng lực cạnh tranh còn hạn chế. Theo dự đoán, những khó khăn lớn mà doanh nghiệp xuất khẩu tiếp tục phải đối mặt trong năm 2012 sẽ bao gồm sụt giảm đơn hàng, thiếu nguyên liệu và thông tin thị trường, giá cả biến động, rủi ro về tỷ giá…

Bà Phó Nam Phượng - Giám đốc ITPC cho biết theo kết quả khảo sát được thực hiện từ giữa năm 2011 đến cuối tháng 3/2012 trên 3.000 doanh nghiệp (trong đó 90% là doanh nghiệp xuất khẩu) đang hoạt động trên địa bàn Thành phố, có đến 30% doanh nghiệp cho biết đơn hàng sụt giảm mạnh, gần 23% doanh nghiệp thiếu thông tin thị trường, 16% doanh nghiệp gặp khó với việc tiếp cận nguồn vốn tín dụng.... Bên cạnh khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra cho sản phẩm, các doanh nghiệp xuất khẩu thừa nhận còn yếu trong xây dựng thương hiệu, hình ảnh doanh nghiệp, quản lý đất, thuê nhà xưởng... Vì vậy thông qua diễn đàn này, ITPC mong muốn giúp các doanh nghiệp tìm ra sự tương thích giữa hàng xuất khẩu Việt Nam với cơ cấu và chính sách nhập khẩu tại các thị trường chủ yếu; đồng thời cập nhật các chính sách hỗ trợ tài chính mới của Chính phủ cho các doanh nghiệp.

Theo Tiến sĩ.Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, với đà tăng trưởng xuất khẩu 4 tháng đầu năm tăng 22% thì mục tiêu tăng giá trị 12-13% trong năm 2012 sẽ nằm trong tầm tay. Tuy nhiên trong mức tăng trưởng này còn bộc lộ nhiều yếu kém, trong đó xuất khẩu tăng chủ yếu ở các doanh nghiệp FDI với mức tăng 36%, các doanh nghiệp trong nước xuất khẩu chỉ tăng 4,4%, thấp nhất so với những năm trước đây. Chính vì vậy để hoàn thành mục tiêu xuất khẩu cho cả năm thì vấn đề quan tâm cải thiện năng lực cạnh tranh trong xuất khẩu cho các doanh nghiệp Việt Nam vẫn phải được đặt lên hàng đầu.

Đồng tình với ông Thành, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch – Đầu tư Trần Xuân Giá cho rằng cốt lõi của tăng trưởng xuất khẩu dài hạn không nằm ở mức tăng trưởng như thế nào, tổng số hàng xuất khẩu được bao nhiêu mà chủ yếu phụ thuộc vào năng lực cạnh tranh và sự năng động của các doanh nghiệp trong nước. Hơn nữa, nhập siêu giảm đột ngột, bất bình thường trong 4 tháng đầu năm nay là biểu hiện rõ nét tình trạng khó khăn trong đầu tư cũng như sự sụt giảm của sản xuất trong nước. Có thể thấy con số nhập siêu chỉ 176 triệu USD trong 4 tháng đầu năm, bằng 0,53% tổng kim ngạch xuất khẩu là hết sức thấp. Với tình hình suy giảm nhập siêu hiện nay thì phải lo cho xuất khẩu năm 2013 và những năm sắp tới.

Trước những thách thức trên, các chuyên gia kinh tế khuyến nghị vấn đề cấp thiết nhất hiện nay là Chính phủ phải có biện pháp nhanh chóng chặn đà suy giảm kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp vượt thoát khó khăn, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh ổn định. Cụ thể Chính phủ cần đặc biệt quan tâm giúp doanh nghiệp giảm chi phí sản xuất bằng cách cắt bỏ một số loại phí không phù hợp; đồng thời miễn, giảm có thời hạn một số loại phí và hoãn thi hành các loại phí mới, qua đó giảm dần áp lực chi phí cho doanh nghiệp. Ngoài ra để doanh nghiệp sớm tiếp cận nguồn vốn, Chính phủ cũng cần tạo mọi điều kiện giúp doanh nghiệp cơ cấu lại nợ cũng như dễ dàng tiếp cận với nguồn vốn vay của ngân hàng.

Bên cạnh những hỗ trợ thiết thực từ Chính phủ, rất cần sự linh hoạt, bén nhạy từ bản thân các doanh nghiệp thông qua tái cấu trúc, đổi mới công tác quản lý – điều hành theo hướng nhanh gọn, khoa học; đồng thời chú trọng đa dạng hóa, nâng cao chất lượng sản phẩm, chủ động vượt thoát khó khăn, ổn định và nâng cao hiệu quả hoạt động.

Phó Chủ tịch UBND Tp.Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Hồng cho biết đồng hành cùng nỗ lực vượt khó của doanh nghiệp, lãnh đạo Thành phố sẵn sàng tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp không chỉ ổn định sản xuất, kinh doanh hiệu quả mà còn phát triển mạnh mẽ, gia tăng kim ngạch xuất khẩu.

Hồng Hạnh