Góp ý hoàn thiện Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp

Nhằm thu thập ý kiến của các chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp – đối tượng chịu tác động trực tiếp của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp về những vấn đề vướng mắc liên quan và kiến nghị sửa đổi quy định của các Luật này, vừa qua Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã phối hợp với VCCI tổ chức Hội thảo “Kiến nghị sửa đổi hoàn thiện Luật Đầu tư” và “Kiến nghị sửa đổi hoàn thiện Luật doanh nghiệp”.

Góp ý tại Hội thảo “Kiến nghị sửa đổi hoàn thiện Luật Đầu tư”, Thạc sỹ Nguyễn Việt Khoa - Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Bồi dưỡng pháp luật kinh doanh (Trường ĐH Kinh tế Tp.HCM) cho rằng đến lúc cần phải mạnh dạn bỏ Luật Đầu tư 2005. Ông Khoa lý giải Luật Đầu tư có những quy định trùng lặp, mâu thuẫn với các đạo luật khác như Luật Doanh nghiệp, Luật Đất đai, Luật Thuế…Hơn nữa, vấn đề ưu đãi đầu tư, các chính sách về đầu tư đã được quy định ở các văn bản pháp luật khác, vì vậy không cần thiết phải quy định trong Luật Đầu tư nữa. Đối với những quy định về thủ tục đầu tư nên quy định thống nhất theo Luật Doanh nghiệp để tạo ra sự bình đẳng trong việc đăng ký doanh nghiệp. Ông Khoa nhấn mạnh: “Việc mạnh dạn bỏ luật đầu tư sẽ góp phần cải cách thủ tục hành chính, tạo ra tính thống nhất trong quá trình ban hành, áp dụng pháp luật, bình đẳng của các loại hình doanh nghiệp trong và ngoài nước thực hiện việc đầu tư, kinh doanh; tránh sự chồng chéo giữa các đạo luật, góp phần tạo ra môi trường đầu tư thông thoáng cho các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài”.

Luật sư Trần Thanh Tùng – Công ty Luật Phuoc & Partners cho biết theo Luật Đầu tư, nhà đầu tư nước ngoài lần đầu đầu tư vào Việt Nam phải có dự án đầu tư và làm thủ tục đăng ký đầu tư hoặc thẩm tra đầu tư để được cấp Giấy chứng nhận đầu tư (Điều 46). Nghĩa là tất cả các dự án đầu tư nước ngoài đều phải thực hiện thủ tục đầu tư và trong quá trình đầu tư, hầu như mọi thay đổi đều phải được đăng ký để điều chỉnh Giấy chứng nhận đầu tư. Tuy nhiên quy định này lại bộc lộ nhiều hạn chế do: thời gian cho thủ tục đăng ký đầu tư hoặc thẩm tra đầu tư trong thực tế là không thể định trước; các quyết định hoặc ý kiến từ các cơ quan liên quan thường không có cơ sở pháp lý hỗ trợ; gánh nặng về hồ sơ và giải trình thuộc về phía nhà đầu tư… Sau khi phân tích một số quy định về thủ tục đầu tư đối với các nhà đầu tư nước ngoài lần đầu tiên đầu tư vào Việt Nam đang bị rất nhiều nhà đầu tư than phiền, Luật sư Trần Thanh Tùng đề xuất, Luật Đầu tư nên được chuyển thành Luật khuyến khích đầu tư, nghĩa là chỉ tập trung vào các vấn đề như chính sách đầu tư, bảo hộ đầu tư….Giấy chứng nhận đầu tư (nếu còn duy trì) sẽ chỉ đóng vai trò là một xác nhận của cơ quan nhà nước về việc đáp ứng các điều kiện về đầu tư hoặc để thực hưởng các ưu đãi đầu tư. Giấy chứng nhận đầu tư sẽ được cấp một lần và không phải thay đổi khi có những thay đổi về tổ chức hoạt động của doanh nghiệp. Ngoài ra ông Tùng còn đề xuất Luật đầu tư sẽ không quy định bất cứ vấn đề nào về doanh nghiệp, nghĩa là loại bỏ khái niệm đầu tư gắn liền với việc thành lập doanh nghiệp/chi nhánh vì vấn đề này thuộc phạm vi của Luật Doanh nghiệp.

Với Luật Doanh nghiệp, các doanh nghiệp, các chuyên gia cũng đã đưa ra nhiều kiến nghị bám sát từ thực tế những hạn chế của Luật Doanh nghiệp, tạo cơ sở cho việc sửa đổi Luật này.

Phân tích những bất cập trong các quy định hiện hành liên quan đến vấn đề chuyển đổi từ công tu cổ phần sang công ty TNHH MTV, Tiến sĩ Hồ Xuân Thắng – Trưởng Khoa Luật (Trường Đại học Sài Gòn) kiến nghị để tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển đổi hình thức công ty và bảo vệ quyền lợi của bên thứ ba, Luật Doanh nghiệp cần quy định cụ thể về thời điểm xác lập quyền sở hữu cổ phần đối với loại hình công ty cổ phần trong điều 154; đồng thời bổ sung các hình thức xử lý trong trường hợp các cổ đông không góp đủ và đúng hạn số vốn đã cam kết góp vào công ty cổ phần tại điều 84.

Riêng đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Lâm Đồng nhận định, Luật Doanh nghiệp 2005 đã xác lập, đảm bảo quyền kinh doanh hợp pháp với chủ thể doanh nghiệp. Tuy nhiên tính hợp lý, thống nhất, minh bạch, đồng bộ phát triển của bộ luật còn bộc lộ một số nhược điểm. Vị đại diện này dẫn chứng hiện nay một số địa phương đưa vào quy định khi đăng ký kinh doanh, các doanh nghiệp phải chờ cơ quan kế hoạch đầu tư địa phương trình UBND tỉnh cho chủ trương mới thực hiện được quyền đăng ký kinh doanh theo Luật doanh nghiệp 2005. Quy định “ngầm” này đã “ngâm” hồ sơ doanh nghiệp vì phải chờ đợi không rõ thời hạn bao lâu, gây cản trở cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Cho rằng quy định này nằm ngoài luật điều chỉnh, đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa kiến nghị cần hủy bỏ (theo khoản 5 điều 7) hoặc đưa vào điều luật để điều chỉnh hành vi quản lý các cấp địa phương cho minh bạch, thống nhất.

Đánh giá cao những đóng góp đáng kể của Luật Doanh nghiệp 2005 đối với quá trình phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của Việt Nam, tuy nhiên Thạc sỹ Nguyễn Việt Khoa cho rằng lần sửa đổi tiếp theo, Luật Doanh nghiệp phải mạnh dạn ghi nhận và mở rộng quyền kinh doanh của tổ chức cá nhân trên cơ sở là một quyền tự nhiên được Luật pháp ghi nhận. Để làm được điều này một cách hiệu quả và thiết thực, bản thân Luật Doanh nghiệp không thể giải quyết được mà là các Luật chuyên ngành phải sửa đổi cho phù hợp với những tôn chỉ cơ bản của Luật Doanh nghiệp. Chính vì vậy sau khi Luật Doanh nghiệp sửa đổi, cần phải sửa đổi các Luật chuyên ngành khác.

Kết luận tại Hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn – đại diện Ban Pháp chế của VCCI cho biết hiện Ban soạn thảo sửa đổi Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp đã có bản báo cáo chi tiết rà soát Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp năm 2005, kết hợp với các ý kiến góp ý khách quan của đại diện các doanh nghiệp, chuyên gia nghiên cứu luật sẽ trở thành hồ sơ hoàn chỉnh để đưa ra lộ trình xây dựng Luật Đầu tư mới gần với thực tiễn nền kinh tế đất nước cũng như xu hướng hội nhập quốc tế hiện nay.

Mỹ Châu