Xây dựng chính quyền thân thiện, đồng hành với doanh nghiệp

UBND Thành phố đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và áp dụng nhiều cơ chế ưu đãi để tạo hành lang pháp lý kịp thời, thông thoáng nhằm gỡ khó cho doanh nghiệp, xây dựng chính quyền thân thiện, đồng hành với doanh nghiệp tiếp tục là mục tiêu đang được UBND Thành phố tập trung triển khai, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn hiện nay… Để tìm hiểu thêm về vấn đề này, phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum đã phỏng vấn ông Nguyễn Văn Sửu, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội. Ngô Khuyến thực hiện.

Ông có đánh giá thế nào về tình hình phát triển đội ngũ doanh nhân và cộng đồng doanh nghiệp (DN) trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm gần đây?

Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính-tiền tệ thế giới và suy giảm phát triển trong những năm gần đây, các DN Thủ đô phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Năm 2012, Hà Nội có 16.297 DN thành lập mới nhưng cũng có 12.833 DN ngừng hoạt động (428 giải thể; 7.366 bỏ địa chỉ kinh doanh và 5.190 tạm ngừng kinh doanh). Để thích ứng với hoàn cảnh, các DN đã thực hiện nhiều giải pháp: tiết kiệm chi phí, tái cơ cấu doanh nghiệp, đổi mới công nghệ, tìm kiếm thị trường mới,... và đạt được kết quả nhất định. So với năm 2011, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 5,1%, tổng mức bán hàng hóa và doanh thu dịch vụ tăng 18,8%, kim ngạch xuất khẩu tăng 5,3%, kim ngạch nhập khẩu giảm 3%,…

Sang năm 2013, trước những yếu kém về cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng chậm được giải quyết; tình trạng nợ xấu tăng nhanh; tồn kho lớn; lãi suất tín dụng cao, tình hình hoạt động của DN cũng chưa nhiều khả quan. Trong 4 tháng đầu năm, Hà Nội có 4.679 DN thành lập mới, giảm 7,8% so với cùng kỳ và tiếp tục có 1.134 DN tạm ngừng kinh doanh. So với cùng kỳ năm 2012, trong 4 tháng đầu năm 2013, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 4,9%, tổng mức bán lẻ hàng hoá và doanh thu dịch vụ tăng 11,8%, kim ngạch xuất khẩu bằng 98,1%, kim ngạch nhập khẩu bằng 99,3%,... Nhìn chung, trong mấy năm qua, hoạt động sản xuất-kinh doanh của DN Thủ đô tuy có khởi sắc nhất định song bức tranh chung vẫn mang gam màu ảm đạm và hiện vẫn đang đối mặt với rất nhiều khó khăn.

Khó khăn nổi bật và khá phổ biến với nhiều DN là mặt bằng sản xuất. Giá đất (có hạ tầng) trong KCN tại Hà Nội hiện cao hơn 2 lần so với KCN các tỉnh lân cận: Bắc Ninh, Hưng Yên, Hà Nam,… khiến nhiều DN có nhu cầu về đất hoặc muốn mở rộng sản xuất-kinh doanh phải thuê giá cao (thậm chí không còn đất để thuê). Nhiều dự án trong quá trình triển khai cũng gặp nhiều vướng mắc trong giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ đầu tư,… Vốn và lãi suất cũng là vấn đề, DN không chỉ khó tiếp cận hệ thống ngân hàng mà khi tiếp cận được cũng trăn trở với nhiều bài toán: bị khống chế hạn mức cho vay, lãi suất cao 13%-15%/năm, chính sách lãi suất thay đổi quá nhiều trong thời gian ngắn,… Bên cạnh đó là việc thiếu chính sách bình ổn giá vật tư, nguyên vật liệu làm cơ sở tính toán chi phí, giá cả cho DN thực hiện các dự án lớn, lâu dài. Giá một số yếu tố đầu vào như: xăng dầu, gas, than, điện,…tăng và không ổn định khiến giá thành và giá bán sản phẩm tăng cao nên hàng hóa khó tiêu thụ. Ngoài các khó khăn nêu trên, các cơ chế, chính sách của Nhà nước liên tục thay đổi, hoàn thiện là yếu tố lớn tác động đến hoạt động kinh doanh.

Trước những khó khăn đó, Thành phố đã thực hiện nhiều giải pháp tháo gỡ và coi là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác quản lý điều-hành trong hai năm 2012 - 2013. Vậy đâu là giải pháp được ưu tiên thực hiện và kết quả đạt được ra sao, thưa ông?

Sớm nhận thấy những khó khăn chung của nền kinh tế sẽ tác động tiêu cực tới hoạt động DN, chính quyền Thành phố đã vào cuộc với tinh thần quyết liệt và triển khai tích cực, đồng bộ nhiều giải pháp.

UBND Thành phố đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách và áp dụng nhiều cơ chế ưu đãi để tạo hành lang pháp lý kịp thời, thông thoáng nhằm gỡ khó cho DN, ví dụ như năm 2012, Thành phố đã ban hành Kế hoạch số 85/KH-UBND ngày 14/06/2012 về thưc hiện Nghị Quyết 13/NQ-CP ngày 10/05/2012 nhằm thực hiện các giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, Thành phố cũng chỉ đạo các sở, ngành, quận, huyện, thị xã nghiên cứu tham mưu, ban hành và thực thi nhiều giải pháp, chương trình hoạt động hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho DN. Cho đến nay, Hà Nội đã thực hiện hàng loạt chương trình hỗ trợ DN như: Đào tạo hỗ trợ nguồn nhân lực, tư vấn cung cấp thông tin cho DN; Xúc tiến thương mại trọng điểm, phát triển sản phẩm công nghiệp chủ lực, khuyến khích phát triển công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp ưu tiên, mũi nhọn, công nghệ cao, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; Hỗ trợ lãi suất vay sau đầu tư cho các DN; Giảm thuế theo Nghị quyết 13/NQ-CP của Chính phủ;…

Cùng với việc yêu cầu các cơ quan chính quyền yêu cầu tăng tốc cải cách hành chính, chủ động phát hiện, tìm biện pháp gỡ khó cho DN, lãnh đạo Thành phố và các sở, ngành, quận, huyện cũng tăng cường tiếp xúc, đối thoại với các doanh nhân, DN. Xác định rõ giải pháp ưu tiên hàng đầu là hỗ trợ các doanh nghiệp trên địa bàn, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, trong 5 tháng đầu năm 2013, lãnh đạo chính quyền Thành phố, các sở ngành và quận, huyện đã tổ chức hàng chục buổi gặp gỡ, tiếp xúc, đối thoại với DN, doanh nhân. Điển hình vào ngày 23/5/2013, UBND Thành phố đã tổ chức Hội nghị DN năm 2013 với sự tham gia của hơn 200 DN, qua đó đã có nhiều vấn đề cụ thể được lãnh đạo Thành phố trực tiếp chỉ đạo giải quyết tại cuộc đối thoại. Những giải pháp này đã bước đầu phát huy tác dụng, các DN sản xuất công nghiệp đã dần khắc phục những khó khăn, chủ động trong khâu sản xuất và tiêu thụ sản phẩm.

Một trong những hoạt động hỗ trợ nổi bật là việc giãn, hoãn nộp thuế và tháo gỡ vướng mắc về tài chính cho các DN. Thực hiện Nghị quyết 02 NQ-CP ngày 07/01/2013 về một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị trường, giải quyết nợ xấu của Chính phủ, Thành phố đã kịp thời có văn bản chỉ đạo thực hiện với những nhiệm vụ cụ thể. Cho đến nay, cơ quan chức năng đã cho hoãn, giãn thuế giá trị gia tăng đối với 10.769 DN với số thuế hơn 388 tỷ đồng và cho giãn, hoãn nộp thuế thu nhập DN với tổng số thuế là 61,8 tỷ đồng. Thành phố cũng làm việc với một số ngân hàng, đề nghị hạ lãi suất cho vay và nhận được sự chia sẻ kịp thời. Cụ thể, phần lớn ngân hàng thương mại đã áp dụng lãi suất cho vay thấp hơn 11%/năm cũng như xem xét khả năng hạ thấp hơn nữa khi có điều kiện.

Bên cạnh đó, các hoạt động xúc tiến thương mại cũng được quan tâm đẩy mạnh. Thành phố đã bố trí nguồn kinh phí lớn cho Quỹ xúc tiến thương mại (năm 2012 là 30 tỷ đồng, năm 2013 là 50 tỷ đồng) để hỗ trợ DN đẩy mạnh giao thương và tham gia triển lãm tại hội chợ trong và ngoài nước, qua đó giải quyết đầu ra sản phẩm cho DN. UBND Thành phố cũng ban hành Quyết định số 2495/QĐ-UBND ngày 10/04/2013 hỗ trợ lãi suất sau đầu tư cho các Doanh nghiệp của Thành phố với số vốn dành cho hỗ trợ là 108 tỷ, bước đầu hỗ trợ 0,2%/tháng. Đặc biệt, để giải quyết vấn đề hàng tồn kho, Hà Nội đã gắn kết hoạt động xúc tiến thương mại với phong trào thực hiện cuộc vận động “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, đồng thời trợ giúp DN tiêu thụ các loại vật liệu xây dựng bằng cách áp dụng cơ chế phù hợp để sử dụng sắt thép, xi măng cho cải tạo, nâng cấp hoặc xây mới công trình/dự án giao thông, thủy lợi ở khu vực nông thôn theo chính sách đã ban hành,…

Trong nhiều năm qua, Hà Nội đã xem đẩy mạnh cải cách hành chính là một khâu đột phá nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt trong năm 2013 chính quyền Thành phố còn xác định là “Năm kỷ cương hành chính”. Ông có thể cho biết rõ hơn quá trình triển khai, kết quả đạt được và mục tiêu đặt ra trong thời gian tới?

Trong hơn 10 năm qua, công tác cải cách hành chính (CCHC) luôn được Thành phố xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, được triển khai thực hiện toàn diện. Nội dung của CCHC được Thành phố tập trung vào 4 lĩnh vực: cải cách thể chế; cải cách tổ chức bộ máy hành chính; xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức và cải cách tài chính công.

Việc đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính nhằm giảm tối đa chi phí thời gian của doanh nghiệp để khởi sự kinh doanh và trong thực hiện các quy định của Nhà nước. Cụ thể, phải đơn giản hóa các thủ tục hành chính theo mô hình “một cửa”, “một đầu mối liên thông” ở các đơn vị của Thành phố; kịp thời xử lý vướng mắc của DN, đồng thời, đẩy mạnh việc công khai, minh bạch hóa thông tin cho doanh nghiệp. Đặc biệt, tổ chức việc tiếp nhận các phản ánh về những vướng mắc và kiến nghị của doanh nghiệp một cách đơn giản, dễ dàng. Cho đến nay, Hà Nội là địa phương đầu tiên tập hợp, chuẩn hoá, công bố công khai Bộ Thủ tục hành chính thực hiện theo cơ chế một cửa, góp phần phòng chống tham nhũng, lãng phí.

Năm 2013, Hà Nội chọn chủ đề: Năm kỷ cương hành chính. Điều đó cũng có nghĩa là đây là công tác trọng tâm, là nhiệm vụ trọng tâm và cũng là lĩnh vực đang tồn tại nhiều yếu kém cần được tập trung thúc đẩy, làm chuyển biến tình hình. Kỷ cương hành chính, trước hết là đòi hỏi đội ngũ cán bộ lãnh đạo, công chức, viên chức các cấp, các ngành, nhất là lãnh đạo, thủ trưởng cơ quan, đơn vị phải gương mẫu trong việc nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm trước công việc. Phải đẩy mạnh cải cách hành chính, trọng tâm là cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản, thuận tiện cho người dân và công khai, minh bạch. Đồng thời, không thể không nhấn mạnh yêu cầu phải khắc phục, xử lý thật nghiêm các hiện tượng nhũng nhiễu, tiêu cực, vòi vĩnh, tắc trách,... gây phiền hà cho người dân, cản trở cho quá trình giải quyết công việc. Thành phố yêu cầu việc triển khai đánh giá, chấm điểm để xác định chỉ số cải cách hành chính phải đảm bảo tính chính xác, khách quan, trung thực, toàn diện, đầy đủ trên tất cả các lĩnh vực, tiêu chí được quy định.

Để công tác hỗ trợ DN hiệu quả hơn, năm 2013, thành phố Hà Nội đã thành lập Ban Chỉ đạo hỗ trợ DN; vậy ông cho biết rõ hơn về việc thực hiện chức năng của Ban Chỉ đạo?

Thành phố đã thành lập Ban chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh cho DN trên địa bàn thành phố Hà Nội (Quyết định số 2780/QĐ-UBND ngày 25/04/2013). Ban chỉ đạo do Chủ tịch UBND Thành phố làm Trưởng ban và một số Phó Chủ tịch làm Phó ban thuộc các lĩnh vực như: xây dựng, tài chính, công thương cùng với các ủy viên là các sở, ngành: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường, Quy hoạch Kiến trúc, Cục Thuế Hà Nội, Công thương, Ngân hàng Nhà nước-Chi nhánh Hà Nội, Lao động Thương binh và Xã hội,... Ban chỉ đạo có nhiệm vụ chỉ đạo các sở, ngành thực hiện các nhiệm vụ được phân công trong chương trình hành động số 22/CTr-UBND ngày 29/01/2013 của UBND Thành phố, thực hiện các nội dung về tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh; tập trung chỉ đạo, giải pháp kịp thời vướng mắc do DN đề xuất. Ban chỉ đạo quyết liệt giải quyết các vấn đề liên quan đến DN, hỗ trợ thị trường được ghi rõ tại nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 07/01/2013 của Chính phủ. Đồng thời, đường dây nóng được thiết lập để tiếp nhận và giải quyết kịp thời các khó khăn vướng mắc. Trong tháng 5, Thành phố đã giao nhiệm vụ cho các Ủy viên Ban chỉ đạo chia thành 07 nhóm công tác, làm việc trực tiếp với các DN (mỗi nhóm từ 5-7 DN) để nắm bắt, tháo gỡ khó khăn,vướng mắc cho các DN.