Hiệp định TPP: Cơ hội và nhiều thách thức

TPP là Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương với mục tiêu tiến tới loại bỏ từ 90% trở lên các rào cản về thuế quan cho hàng hóa, dịch vụ của đối tác tham gia hiệp định. Việt Nam kỳ vọng sẽ được hưởng lợi từ TPP nhưng không ít khó khăn đang chờ đợi ở phía trước là cảnh báo của VCCI đưa ra tại cuộc Hội thảo về vấn để này tổ chức hôm 21/8.

Để có thể hưởng lợi từ Hiệp định, các doanh nghiệp Việt nam (DN) phải nỗ lực hết sức mình mới mong trở thành người chiến thắng.

Cảnh báo

Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho biết: hiện tại, Hiệp định đang trong vòng đàm phán thứ 18 và dự kiến đạt được thỏa thuận chung vào cuối năm 2013. Bên cạnh đó đến cuối năm 2015, cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ hình thành và đồng thời cũng hình thành khu vực tự do mậu dịch ASEAN+6… Khi tham gia hàng loạt hiệp định thương mại như vậy, nếu không được chuẩn bị kỹ càng hoàn toàn có thể xảy ra khả năng mở cửa thị trường bên này thì Việt nam sẽ trở thành bàn đạp cho các nước không phải TPP lợi dụng vị thế của Việt Nam mà thâm nhập TPP. Khi đó, thách thức đối với doanh nghiệp (DN) Việt Nam sẽ rất lớn vì không chỉ tự do hóa hàng hóa, dịch vụ mà còn tự do hóa cả vốn, lao động có kỹ năng.

Theo một chuyên gia kinh tế khác, xuất khẩu Việt Nam hiện đang có mức tăng gần 20%/năm nhưng các nhà máy FDI chiếm 2/3 giá trị xuất khẩu của Việt Nam. Điều đó cho thấy DN Việt Nam chưa chuẩn bị tốt cho mình để bước vào sân chơi mới hấp dẫn nhưng đầy thách thức này. Cảnh báo về tương lai của doanh nghiệp Việt nam gia nhập TPP, ông Lương Văn Lý, Phó Chủ tịch CLB Doanh nhân Sài Gòn, dự đoán sẽ có một số lượng đáng kể DN Việt Nam phải chấm dứt hoạt động.

Tuy nhiên, một số chuyên gia nước ngoài có cách nhìn nhận lạc quan hơn, Ông Herb Cochran, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam (Amcham) cho rằng: tăng cường thực hiện các cam kết WTO và tham gia tích cực vào TPP sẽ giúp giải quyết vấn đề kinh tế mà Việt Nam đã và đang đương đầu trong nhiều năm qua. Tham gia TPP, đồng thời tích cực thực hiện mạnh mẽ những cam kết có thể tăng cường giá trị thương mại song phương giữa Việt Nam và Hoa Kỳ lên đến 64,7 tỷ đô la Mỹ vào năm 2020.

Theo ông Ray Nayler, Quyền Trưởng phòng kinh tế, Lãnh sự quán Hoa Kỳ tại TPHCM: Tham gia Hiệp định TPP sẽ thúc đẩy quá trình cải cách thị trường, hiện đại hoá và hội nhập của Việt Nam. Bất cứ lĩnh vực xuất khẩu nào của Việt Nam vốn đang chịu mức thuế nhập khẩu cao tại một trong các thị trường tham gia TPP sẽ được hưởng lợi đáng kể….

Cần nỗ lực giải quyết các vấn đề của chính mình

Khi tham gia TPP, các sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt nam như: Dệt may, Thủy sản và Đồ gỗ sẽ được miễn thuế khi xuất khẩu sang thị trường 11 nước thành viên còn lại. Hiện tại Thủy sản và Đồ gỗ đã được miễn thuế khi xuất khẩu vào Mỹ nên việc tham gia TPP sẽ không có tác động đáng kể. TPP không bỏ thuế chống bán phá giá. Như vậy, chỉ có Dệt may và Da giày Việt Nam là ngành hàng sẽ được hưởng lợi cao nhất từ TPP. Năm 2012, Việt Nam xuất khẩu dệt may đạt 17,2 tỉ USD; riêng xuất khẩu vào Mỹ, Nhật là 9,5 tỉ USD. Nếu cộng cả Úc, Canada thì xuất khẩu dệt may của Việt Nam vào khối TPP là 58%. Thông qua TPP, mức thuế dành cho các DN dệt may Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ sẽ giảm từ 17-20% xuống còn 0%. Để được hưởng ưu đãi về thuế, DN Việt Nam phải đáp ứng yêu cầu về “Quy tắc xuất xứ” quy định cụ thể về nguyên liệu cho các sản phẩm may mặc phải có nguồn gốc từ các nước thành viên TPP. Hiện tại, mới chỉ có một vài DN Việt Nam đủ năng lực đầu tư vào khâu sản xuất nguyên liệu, đa số các DN còn lại trong ngành không chủ động được nguyên, phụ liệu. Vì vậy cạnh tranh mua nguyên, phụ liệu và cạnh tranh lao động, khi nhận được nhiều đơn hàng vẫn diễn ra khiến DN Việt Nam sẽ không được hưởng lợi nhiều từ TPP.

Theo kết quả khảo sát của Hiệp hội Dệt may, hầu như các DN trong ngành chưa tạo được mối liên kết, trao đổi thông tin với nhau. Cùng trong khu vực nhưng giữa các DN có độ chênh về hiệu quả lao động, năng lực sản xuất, giá nhân công… là những tác nhân gây ra sự cạnh tranh về lao động, chênh lệch về giá đơn hàng, tạo nên rào cản cho sự phát triển chung của ngành.

DN Việt Nam nhất thiết phải khắc phục được những điểm yếu nói trên nếu muốn hưởng lợi trọn vẹn từ Hiệp định này.

Nguyễn Thanh