Doanh nghiệp kỳ vọng lớn vào nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ

14:39:06 | 1/2/2018

Chính phủ thống nhất chủ đề của năm 2018 là: “Kỷ cương, liêm chính, hành động, sáng tạo, hiệu quả” với mục tiêu tăng trưởng GDP 6,7%. Với những kết quả đã đạt được trong năm qua, việc tiếp tục tạo dựng một môi trường kinh doanh ngày càng hấp dẫn chưa bao giờ được kỳ vọng như hiện nay.

Năm 2017 được cộng đồng doanh nghiệp đánh giá là năm có nhiều dấu ấn quan trọng trong nỗ lực tạo dựng môi trường kinh doanh thuận lợi cho sự phát triển của doanh nghiệp của Chính phủ. Quyết tâm xây dựng một Chính phủ hành động, kiến tạo, liêm chính, phục vụ phát triển đang được định hình rõ nét từ chính sách ban hành cho đến các hành động cụ thể. Nhiều nghị quyết quan trọng được ban hành thời gian qua như Nghị quyết 19, Nghị quyết 35.

Năm 2017 cho thấy đây là năm giảm chi phí cho doanh nghiệp, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã thường xuyên quan tâm tới công tác cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hoá điều kiện kinh doanh, giảm thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp… Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ thường xuyên đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương. Những chỉ đạo, điều hành của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã dần lan tỏa xuống các bộ, ngành và chính quyền địa phương các cấp. Các diễn đàn, hội nghị đối thoại với doanh nghiệp đã được tổ chức thường xuyên, liên tục ở các cấp, các ngành trong năm 2017. Nhiều vướng mắc, khó khăn của doanh nghiệp đã được lắng nghe, được các cơ quan nhà nước tháo gỡ với thái độ cầu thị. Nhiều bộ, ngành như Bộ Tài chính, Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Khoa học Công nghệ… đã chủ động rà soát, có nhiều kế hoạch cải cách điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thủ tục kiểm tra chuyên ngành theo hướng tạo thuận lợi cho doanh nghiệp đầu tư, kinh doanh.

Nhìn chung, những nỗ lực trên đang tạo thêm niềm tin cho cộng đồng doanh nghiệp. Số lượng doanh nghiệp thành lập mới, trở lại hoạt động cũng như số vốn đưa vào đầu tư kinh doanh đều tăng mạnh mẽ. Tổng số DN thành lập mới và DN quay trở lại hoạt động của cả nước là 153.307, trong đó có 126.859 DN thành lập mới và 26.448 đơn vị quay trở lại hoạt động. Tổng số vốn đăng ký vào nền kinh tế trong năm qua hơn 3,16 triệu tỉ đồng, bao gồm số vốn đăng ký của DN thành lập mới gần 1,3 triệu tỉ đồng và số vốn đăng ký tăng thêm của các DN khác là 1,86 triệu tỉ đồng. Số lượng DN mới ra đời và số vốn đăng ký năm 2017 đạt kỷ lục cao nhất từ trước đến nay. Nếu so với năm 2011, số lượng DN mới trong năm 2017 tăng 1,6 lần và số vốn đăng ký tăng 2,5 lần

Các tổ chức quốc tế cũng đã ghi nhận những nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh này của Việt Nam. Báo cáo năng lực cạnh tranh toàn cầu 2017 - 2018 của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF), Việt Nam xếp hạng 55 (trên tổng số 137 nền kinh tế), tăng 5 bậc so với năm trước đó và tăng 20 bậc so với 5 năm trước đây. Việt Nam tăng bậc mạnh mẽ, đến 14 bậc, trong Chỉ số Kinh doanh 2018 (Doing Business) của Ngân hàng Thế giới, lên vị trí 68/190 nền kinh tế.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh. Đối với các doanh nghiệp đang hoạt động, những gánh nặng về thủ tục hành chính vẫn đang là một trở ngại lớn của quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh.

Để tiếp tục tạo chuyển biến mạnh mẽ trong cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, VCCI, trên cơ sở ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp, trong năm 2017 vừa qua đã chủ động xây dựng các kiến nghị cụ thể để kiến nghị Chính phủ, các bộ ngành. VCCI cho rằng cần tiếp tục cải cách mạnh mẽ điều kiện kinh doanh và thủ tục hành chính, trước hết tập trung cải cách danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đơn giản hoá thủ tục kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp…

Bước vào những ngày đầu năm 2018, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, đặc biệt là các địa phương cần tiếp tục tập trung cải thiện các chỉ số môi trường kinh doanh, chú trọng thực hiện các giải pháp cải thiện mạnh mẽ các chỉ số còn dư địa, thấp điểm, thấp hạng; thúc đẩy tăng năng suất lao động, sức cạnh tranh trong từng ngành, từng lĩnh vực, từng địa bàn thuộc phạm vi quản lý, quyết tâm phấn đấu đưa Việt Nam vào nhóm ASEAN - 4 về năng lực cạnh tranh và môi trường kinh doanh.

Cần đặt sự phát triển và đổi mới làm chiến lược kinh tế trọng tâm
Ông Ryu Hang Ha, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hàn Quốc tại VN (KoCham Việt Nam)

Thời đại của Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 với sự xuất hiện liên tục của nhiều ngành công nghiệp mới đã bắt đầu. Cải cách nhằm tăng năng suất lao động đang là xu thế không thể tránh khỏi trên toàn thế giới. Trên cơ sở này, Chính phủ Việt Nam cần đặt sự phát triển và đổi mới làm chiến lược kinh tế trọng tâm và hỗ trợ trên phạm vi quốc gia. Đặc biệt, tăng năng suất lao động thông qua đổi mới doanh nghiệp nhỏ và vừa và ngành dịch vụ là quan trọng hơn bao giờ hết.

Để làm được điều này cần sửa đổi một số luật liên quan và hỗ trợ nhiều hơn về mặt ngân sách để cải cách cơ cấu của ngành công nghiệp. Chính phủ cần mở rộng ngân sách R&D dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa và các doanh nghiệp khởi nghiệp. Đồng thời, cần coi trọng lĩnh vực công nghiệp và giáo dục.

Để đổi mới nền công nghiệp, các doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nước ngoài cần phải phối hợp hoạt động. Các doanh nghiệp đi đầu cần tích cực nâng cấp các ngành công nghiệp mới, tăng cường đầu tư R&D về công nghệ mới và hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển công nghệ mới. Quan trọng hơn cả, Chính phủ cần cải tiến các quy định bất hợp lý gây cản trở đầu tư và gia tăng gánh nặng quá mức cho các doanh nghiệp. Cần giải quyết nhanh chóng những vướng mắc trong thực tế để hoạt động sản xuất được diễn ra nhanh chóng và trôi chảy hơn. Đồng thời tối thiểu hóa việc ban hành quá nhiều các quy định về môi trường gây giảm năng lực cạnh tranh công nghiệp.

Tiếp tục mở cửa để thu hút nguồn vốn tư nhân sẽ giúp cải thiện tình hình tài chính
Bà Natasha Ansell, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hoa Kỳ tại VN (AmCham)

Chuyến thăm của Tổng thống Donald Trump đã góp phần nêu bật những cơ hội lớn cho doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta cũng thường nhìn thấy những cơ hội đầu tư không trở thành hiện thực do những vướng mắc khi phải đối mặt với nạn tham nhũng và một môi trường thể chế và quy trình cấp phép còn rườm rà, nhiều hạn chế, thiếu rõ ràng. Ngoài ra, một số lĩnh vực của Việt Nam cũng chưa mở cửa để thu hút vốn tư nhân hay còn hạn chế do vẫn chú trọng vào khu vực công và các DNNN. Chúng tôi tin rằng tiếp tục mở cửa để thu hút nguồn vốn tư nhân cho những dự án quan trọng sẽ giúp cải thiện tình hình tài chính nói chung của đất nước.

Chất lượng môi trường hoạt động của Việt Nam và có thể nói là cả chất lượng cuộc sống của người dân phụ thuộc vào nền tảng cơ sở hạ tầng thân thiện với môi trường và đáng tin cậy. Việt Nam rõ ràng đang có nhu cầu cấp bách cần thu hút nguồn vốn tư nhân để khắc phục tình trạng sụt giảm ngày càng tăng của nguồn cung so với cầu về điện năng, theo đó AmCham tin rằng kế hoạch bảo đảm nguồn năng lượng Made in Việt Nam là một kế hoạch bền vững trên góc độ tài chính, môi trường và chuỗi cung ứng, trong đó cần chú trọng vào hiệu quả, năng lượng tái tạo và khí đốt. Nếu Chính phủ quan tâm đến việc xây dựng khung luật định khả thi và lộ trình định giá điện năng theo hướng thị trường trong vòng 5 năm tới, và nếu các nhà tài trợ đặt trọng tâm vào giảm thiểu rủi ro, các nhóm đối tượng thiệt thòi và đầu tư nâng cấp mạng lưới truyền tải điện, đồng thời khối kinh tế tư nhân chú trọng vào sản xuất và nâng cao hiệu quả sử dụng điện năng, thì chúng tôi tin tưởng rằng Việt Nam sẽ có thể khai thác được hàng tỉ đôla đầu tư tư nhân mà Việt Nam đang rất cần trong lĩnh vực này.

Chính phủ đã bắt đầu chiến dịch nghiêm túc để cắt giảm chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp
Ông Tomaso Andreatta, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Châu Âu tại VN (Eurocham)

Chính phủ đã bắt đầu một chiến dịch nghiêm túc để cắt giảm chi phí kinh doanh cho các công ty Việt Nam, bằng cách cùng lúc tiếp cận nhiều đối tượng, bao gồm khối doanh nghiệp, chuyên gia và khối nhà nước. Khi thành công chính sách này sẽ làm giảm chi phí không cần thiết và làm cho các sản phẩm nội địa trở nên cạnh tranh hơn và đời sống của người dân có thể được đáp ứng tốt hơn.

Có ba nguồn chính hiện không được khai thác hiệu quả theo thứ tự quan trọng như sau: tham nhũng của các nhân viên làm việc trong nhà nước, chủ nghĩa bảo hộ và tính thiếu liên kết trong các quy định pháp luật. Trước tiên chúng tôi kêu gọi nỗ lực của Chính phủ trong việc giảm cơ hội và xử lý các trường hợp tham nhũng, đối với cấp thấp hơn, giải pháp đòn bẩy chính là trả cho họ mức lương xứng đáng, hướng họ đến niềm tự hào được phục vụ cho chính quyền và người dân xung quanh, trong khi ở cấp cao hơn, vấn đề nan giản phát sinh từ tính thiếu tính minh bạch, sự phụ thuộc quá nhiều vào các thủ tục cấp giấy phép và chứng nhận, cơ chế xin-cho và sự diễn giải quy định chủ quan cao của những người có vị trí quyết định. Do hệ quả của chủ nghĩa bảo hộ, các công ty địa phương và chính quyền địa phương phải trả nhiều hơn hoặc không thể có được hàng hóa chất lượng hơn, an toàn và đáng tin cậy hơn và không được trang bị đủ kiến thức, đào tạo, cập nhật thêm để cung cấp dịch vụ. Cuối cùng, cần giảm thiểu các yêu cầu chồng chéo hoặc mâu thuẫn của các đơn vị hành chính, gây lãng phí tài chính hay thuế và còn khiến cho các nhân viên phải chuẩn bị các tài liệu không cần thiết.

Theo sát bước chân nhà đầu tư
Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI

Trong những kênh tham khảo của nhà đầu tư FDI thì Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) do VCCI điều tra và công bố được xem là một “chỉ dấu” quan trọng cho quyết định đầu tư dự án tại một địa phương. Điều đó cho thấy, sự tích cực, chủ động của các địa phương trong việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và xúc tiến đầu tư đóng vai trò rất quan trọng. Đối với các địa phương, xúc tiến đầu tư là rất quan trọng nhưng cần phải chuyên nghiệp và thực chất, nhất là trong điều kiện nguồn lực còn hạn chế. Cách xúc tiến quan trọng nhất là phải đi kèm hỗ trợ đầu tư bởi thực tế có nhiều địa phương sau những đợt xúc tiến rầm rộ thì sau đó kết quả là sự thất vọng khi mà nhà đầu tư phải đối mặt với những khó khăn trong thực tế.

Thực tế cho thấy, trong cuộc “đua” thu hút đầu tư, các địa phương chỉ có thể giành lợi thế bằng những nỗ lực tự thân mạnh mẽ. Điểm nhấn tích cực là hiện nay nhiều địa phương đã xác định được xúc tiến là phải “theo sát bước chân nhà đầu tư” và đã thay đổi tư duy từ xin - cho sang phục vụ nhà đầu tư, doanh nghiệp. Theo đó, việc quan tâm tới từng dự án sau cấp phép là rất quan trọng, đây là cách hữu hiệu để thu hút các doanh nghiệp làm ăn bài bản. Việc quảng bá hình ảnh, môi trường đầu tư sẽ trở nên thiết thực nhất khi các địa phương lấy hiệu quả hỗ trợ, chăm sóc doanh nghiệp sau đầu tư làm thước đo. Với doanh nghiệp, trải nghiệm thực tế và thành công của các doanh nghiệp đến trước sẽ là bằng chứng thuyết phục hơn bất kỳ chương trình xúc tiến đầu tư nào.

Quỳnh Chi