Cảnh báo tình trạng năng suất lao động thấp

 “Năng suất lao động của Việt Nam lại đứng thứ 3 từ dưới lên trong khối ASEAN”, ông Kumio Umeda, Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam đã thẳng thắn chỉ ra thực tế đáng buồn tại Việt Nam.

Năng suất kém Lào và Campuchia

Theo Báo cáo của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, năng suất lao động của Việt Nam vẫn thua kém nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, nhất là trong tương quan so sánh với các thành viên ASEAN; trong đó, năng suất lao động của Việt Nam chỉ bằng khoảng 7,2% của Singapore.

Đại sứ Nhật Bản tại Việt Nam cho rằng, Việt Nam cần tập trung nâng cao năng suất lao động, có như vậy mới thu hút được nhiều dòng vốn đầu tư nước ngoài.

TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, Trường Đại học Kinh tế Đại học quốc gia Hà Nội phân tích, trong 25 năm qua, năng suất lao động của Việt Nam chỉ tăng chưa tới 3 lần, thấp hơn rất nhiều so với tốc độ của các nước khác và nguy cơ tụt hậu đã thực sự là nhãn tiền. Đặc biệt, trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và xây dựng, năng suất lao động đã chững lại trong thời gian qua.

Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách cảnh báo, năng suất lao động không cải thiện gây ra tình thế bất lợi cũng như kìm hãm đà tăng trưởng kinh tế, ảnh hưởng năng lực cạnh tranh quốc gia.

TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, tại Việt Nam hiện nay, phần lớn nguồn lao động vẫn đang làm việc trong lĩnh vực nông, lâm, thủy sản. Khu vực này vẫn được đánh giá có năng suất lao động thấp nhất.

Đồng tình với Chủ tịch VCCI, ông Thành cho biết lực lượng lao động rẻ không có kỹ năng của Việt Nam vẫn chiếm số lượng rất lớn, đang bị nằm kẹt trong khu vực nông thôn và không thể nào dịch chuyển sang ngành có năng suất cao hơn.

Đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, việc chú trọng đầu tư công nghệ theo hướng hiện đại để hỗ trợ người lao động chưa được thực hiện đồng đều. Tín hiệu đáng mừng là năng suất lao động của khu vực doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) đều cao hơn khá nhiều so với năng suất lao động của khu vực doanh nghiệp tư nhân.

Giải pháp nâng cao năng suất

Các chuyên gia chỉ ra rằng, việc tốc độ tăng lương nhanh hơn tốc độ tăng năng suất lao động là một trong những lý do nhiều doanh nghiệp nước ngoài không muốn rót vốn đầu tư vào Việt Nam. Số liệu báo cáo cho thấy, tốc độ tăng lương trung bình năm 6,7%, trong khi năng suất lao động là 5%, trong giai đoạn 2004-2015.

Giải pháp tăng năng suất lao động được TS. Vũ Tiến Lộc đưa ra, đó là thúc đẩy việc chuyển dịch lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ. Áp dụng các giải pháp cải tiến công nghệ, tăng cường đầu tư, bắt kịp thành tựu cách mạng công nghiệp 4.0 và xã hội 5.0 để nâng cao năng suất lao động trong các ngành. Thứ hai, Việt Nam cần cải cách mạnh mẽ thể chế, mở cửa hội nhập.

Mặc dù vậy, Chủ tịch VCCI cũng lo ngại hai lý do gây cản trở việc chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, dịch vụ: vấn đề thị trường và thể chế chính sách đối với phát triển doanh nghiệp. Mục tiêu đến năm 2020, Việt Nam có một triệu doanh nghiệp được thành lập mới. Hiện nay vẫn còn nhiều rào cản để thành lập và phát triển doanh nghiệp như các thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, thủ tục kiểm tra chuyên ngành, công tác thanh tra, kiểm tra... Có thể nói rằng, thủ tục hành chính vẫn đang là điều khiến cộng đồng doanh nghiệp quan ngại, là rào cản cho sự phát triển của doanh nghiêp.

“Chúng ta đang sống trong không gian của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xã hội 5.0, điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải vươn tới chuẩn mực quốc tế và hướng tới ứng dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Nâng tầm sức mạnh của doanh nghiệp nhỏ và vừa, thậm chí là doanh nghiệp siêu nhỏ, vươn tới những chuẩn mực quốc tế sẽ giúp nâng cao năng suất lao động của khu vực này”, ông Vũ Tiến Lộc phân tích.

GS.TS Kenichi Ohno – Viện Nghiên cứu Chính sách Quốc gia Nhật Bản cho rằng cần phát huy được sự năng động, sáng tạo của mỗi người dân để biến thành hành động, không chỉ là tập trung vào ngắn hạn nhưxuất khẩu dệt may, da giày mà tập trung vào dài hạn để tạo ra giá trị gia tăng trong tương lai.

Hương Ly