Xuất khẩu nỗ lực lấy lại phong độ

Là quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc phần lớn vào xuất khẩu, nên kim ngạch xuất khẩu giảm sút sẽ tác động không nhỏ đến “sức khỏe” của nền kinh tế Việt Nam. Nếu như những năm trước, mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu Việt Nam luôn được đưa ra ở mức xấp xỉ 10%, thì năm 2010, con số này khiêm tốn hơn, chỉ là +6%.

Mục tiêu năm 2010

Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết: Mục tiêu xuất khẩu của Việt Nam là đạt kim ngạch 60,15 tỷ USD, tăng 6% so với năm 2009. Việc phê duyệt để triển khai trên 200 đề án xúc tiến thương mại với kinh phí ngân sách nhà nước hỗ trợ là 250 tỷ đồng, tăng 45% so với năm 2009 đã cho thấy quyết tâm vực dậy lĩnh vực xuất khẩu lớn như thế nào.

Năm 2009, trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế toàn cầu, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam chỉ đạt 56,2 tỷ USD. Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng phân tích: “Nếu so sánh với các nước trong khu vực có mức giảm sút trung bình từ 20-30%, thì Việt Nam vẫn có mức giảm sút ít hơn các nước đó”.

Với những nỗ lực ngay từ đầu năm, kim ngạch xuất khẩu hàng hoá tháng vừa qua ước đạt 4,9 tỷ USD, tăng 28,1% so với cùng kỳ, trong đó, kim ngạch xuất khẩu của nhóm hàng nông lâm thủy sản tăng 28,8; nhóm nhiên liệu và khoáng sản tăng 30,8%; nhóm công nghiệp chế biến tăng 16,1% so với cùng kỳ.

Tính đến thời điểm này, hàng hóa của Việt Nam đã vươn tới hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, trong đó có 16 nước nhập khẩu trên 500 triệu USD. Có 7 quốc gia nhập trên 1 tỷ USD, đứng đầu là Mỹ, tiếp đến là Nhật Bản, Trung Quốc, Australia, Singapore, Đức, Malaysia, Anh. Trong đó, Việt Nam đã có vị thế xuất siêu đối với 159 nước và vùng lãnh thổ.

Với sự phục hồi của nền kinh tế thế giới, xuất khẩu vào một số thị trường chính có xu hướng tăng so với cùng kỳ: Châu Á tăng 27,9%, EU tăng 30,8%, Hoa Kỳ tăng 25,2%, Trung Quốc tăng 23,7%. Thị phần của khu vực Châu Á chiếm 38,7%, Châu Âu chiếm 27%, Châu Mỹ chiếm 23%, Châu Phi chiếm 1,4%, Châu Đại Dương chiếm 3,6%, thị trường khác chiếm 6,3% trong tổng kim ngạch xuất khẩu.

Ba chiến lược cho xuất khẩu

1. Mở rộng thị trường

Năm 2010, Việt Nam phải đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật, các hàng rào phi thuế quan cùng các biện pháp bảo hộ đang được các nước dựng lên, khiến cho hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam gặp khó khăn hơn tại thị trường truyền thống như Hoa Kỳ, EU. Điển hình là các đạo luật chống bán phá giá, kiểm định nghiêm ngặt về môi trường từ Hoa Kỳ… Thị trường EU sẽ đưa ra những rào cản rất khó vượt qua cho ngành thủy hải sản, như quy định truy xuất nguồn gốc thủy hải sản đánh bắt…

Chính vì vậy, khả năng tăng trưởng xuất khẩu vào các thị trường này không khả quan.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biết, thời gian vừa qua, Bộ Công Thương rất nỗ lực đàm phán với nước bạn để công nhận các quy định về kiểm dịch, kiểm tra của nhau… Các ngành cũng tích cực cung cấp cho các DN biết những rào cản của từng thị trường xuất khẩu. Các ngành hàng, hiệp hội cũng chú ý giải quyết vấn đề vốn cho các DN xuất khẩu.

Tại các thị trường xuất khẩu, một số mặt hàng có thế mạnh của Việt Nam sẽ gặp phải sự cạnh tranh quyết liệt hơn từ các đối thủ. Cụ thể, Mỹ đã bỏ hoàn toàn hạn ngạch hàng dệt may với Trung Quốc nên sức cạnh tranh của mặt hàng này của Việt Nam tại Mỹ tiếp tục căng thẳng.

Xuất khẩu Việt Nam đang giảm dần sự phụ thuộc vào các thị trường truyền thống Mỹ, EU, Nhật Bản để khai thông một số thị trường mới như Châu Phi, Trung Đông, Australia, Asean... Tin vui cho các doanh nghiệp Việt Nam là Thái Lan đang thu hẹp dần thị phần ở thị trường Đông Dương. Đây là cơ hội tốt cho hàng hoá Việt Nam thâm nhập vào các nước Lào, Campuchia.

2. Tận dụng các ưu đãi thuế quan

Song song với tiến trình hòa nhập kinh tế thế giới, Thứ trưởng Bộ Công thương Lê Danh Vĩnh cho biết: Bộ sẽ thúc đẩy việc sớm ký kết các hiệp định thương mại song phương, đa phương, thiết lập các khu mậu dịch tự do, từ đó tạo điều kiện cho XK tăng trưởng.

Vừa qua, Hiệp định thương mại Trung Quốc và Asean bắt đầu có hiệu lực khiến cho thuế nhập khẩu hàng hoá từ các nước ASEAN vào thị trường này giảm, vì vậy, Trung Quốc sẽ là thị trường tiềm năng của VN. Các nước trong khu vực đang tận dụng thuế suất ưu đãi theo cam kết AFTA, các DN Việt Nam cũng cần chủ động khai thác thị trường trong khu vực với lợi thế này.

Cam kết của Hiệp định đối tác kinh tế Việt-Nhật (VJEPA) cũng sẽ mở toang cánh cửa cho doanh nghiệp VN tiếp cận với thị trường Nhật Bản khi có tới 92% hàng hóa tương đương với gần 10.000 đầu thuế thuộc diện cắt giảm thuế suất.

3. Tập trung cho mặt hàng chủ lực

Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, kim ngạch XK nhiều mặt hàng XK chủ lực như nông sản, khoáng sản đã đến ngưỡng, khó có khả năng tăng trưởng cao. Các mặt hàng như gạo, cà phê, cao su, thủy sản cũng sẽ khó có sự tăng trưởng lớn về lượng. Dự kiến, kim ngạch xuất khẩu nhóm nhiên liệu, khoáng sản của năm 2010 sẽ giảm khoảng 1,9%, lượng dầu thô xuất khẩu sẽ giảm khoảng 3,5-4 triệu tấn.

Ông Nguyễn Thành Biên – Thứ trưởng Bộ Công Thương cho biết: Năm 2010, Việt Nam sẽ tập trung hỗ trợ cao nhất các mặt hàng chủ lực như nông, lâm, thủy sản, trong đó phải đặc biệt chú trọng vào cải tiến chất lượng của từng loại để nâng cao được giá thành sản phẩm. Bên cạnh đó, Bộ còn tập trung ưu tiên phát triển các mặt hàng công nghiệp, công nghiệp chế biến.

Bộ cũng sẽ tích cực cải thiện môi trường kinh doanh giúp các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp FDI xuất khẩu các mặt hàng có giá trị gia tăng cao và các mặt hàng công nghệ cao như linh kiện điện tử, máy tính ... chứ không chỉ “ưu tiên” cho các sản phẩm có hàm lượng chế biến thấp.

PV