Xuất khẩu vào Nhật chậm lại vì động đất

Đại thảm họa động đất – sóng thần ngày 11/3/2011 tại Nhật Bản sẽ gây ra một số hậu quả nhãn tiền đối với kinh tế Việt Nam khi Nhật là bạn hàng lớn thứ hai và là nhà viện trợ hàng đầu của Việt Nam. Một số mặt hàng xuất khẩu có thể suy giảm mạnh phải kể đến thép, dệt may, cao su…

Năm 2010, tổng kim ngạch thương mại hai chiều Việt Nam-Nhật Bản đạt kim ngạch hơn 16 tỷ USD, tăng gần 24% so với cùng kỳ năm 2009; trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật Bản đạt 4,8 tỷ USD, tăng hơn 24% so với cùng kỳ năm trước. Các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Nhật Bản trong năm 2010 chủ yếu là nông sản thực phẩm, hải sản, may mặc, gỗ và sản phẩm từ gỗ... Bên cạnh đó, Nhật Bản còn là thị trường quan trọng đối với ngành dệt may và da giày của Việt Nam (đứng thứ ba sau Hoa Kỳ và EU).

Dự kiến năm nay, kim ngạch xuất khẩu sang Nhật có thể tăng 18%, tương đương 2,9 tỷ USD. Trước mắt, kế hoạch tăng giá trị xuất khẩu có được bảo đảm hay không chưa thể nói được điều chỉnh lại bao nhiêu hợp đồng, trong đó có cả những lô hàng có thể bị ngưng tiếp nhận.

Các cơ quan chức năng Việt Nam đang xúc tiến khảo sát và nắm tình hình doanh nghiệp Việt tại Nhật Bản. Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á - Thái Bình Dương- Bộ Công thương đã liên hệ với Đại sứ quán Việt Nam và một số cơ quan ngoại giao tại Nhật Bản song chưa nhận được thông tin phản hồi nên chưa biết mục tiêu xuất khẩu sang Nhật Bản có điều chỉnh hay không.

Trận động đất diễn ra tại Đông Bắc Nhật, cách Tokyo không xa mà hầu hết hàng hóa nhập khẩu của các nước đều tập trung tại cảng gần Tokyo sau đó mới phân phối sang các nơi khác. Ngay sau động đất, một số cảng biển đã ngừng hoạt động khiến một số hợp đồng xuất khẩu phải ngừng lại. Thêm vào đó, hàng loạt các tập đoàn sản xuất ô tô tại Nhật đã tạm dừng sản xuất khiến nhu cầu sử dụng cao su tại nước này có thể sụt giảm đáng kể trong thời gian tới. Xuất khẩu cao su của Việt Nam vào Nhật chiếm khoản 3-5% thị phần nước này.

Do những tác động từ thị trường Nhật Bản, một số thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ cũng đã có động thái tạm ngừng nhập khẩu một số mặt hàng như nông sản, lương thực thực phẩm, cao su… vì cho rằng giá các mặt hàng này sẽ giảm trong thời gian tới. Chính vì vậy, giá nông sản trên thị trường thế giới như lúa mỳ, cà phê, ca cao, ngô, đậu tương sụt giảm mạnh trong vòng 1 tuần qua. Sự giảm sút về giá và thu hẹp thị trường trong thời gian ngắn trước mắt sẽ ảnh hưởng đến xuất khẩu của Việt Nam.

Dệt may là mặt hàng đạt kim ngạch cao nhất với 1,1 tỷ USD năm 2010 , chiếm 14% trong tổng kim ngạch, tăng 22,82% so với năm 2009. Ông Phạm Quang Thắng – Giám đốc Công ty CP May Hòa Thắng (Hưng Yên) cho biết: “Công ty đang thực hiện các hợp đồng may gia công cho đối tác Nhật, các đơn hàng này chiếm 30% doanh thu của công ty. Ngay sau khi thiên tai xảy ra, tôi đã liên lạc với một số bạn hàng, họ cho biết sẽ tiếp tục chấp nhận những đơn hàng đang thực hiện, nhưng tạm thời chưa ký tiếp hợp đồng cho các quý tiếp theo. Tôi nghĩ trước mắt, nhu cầu tiêu dùng hàng may mặc của thị trường Nhật sẽ giảm đi”.

Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản và nông sản, chỉ tiêu xuất khẩu thủy sản sang Nhật Bản có thể bị ảnh hưởng. Mỗi năm Việt Nam xuất sang Nhật 1tỷ USD hàng nông sản, 1,6 tỷ USD hải sản đông lạnh và tươi sống. Một số chuyên gia cho rằng, Việt Nam có thể xuất khẩu nhiều hơn các mặt hàng này vì nhu cầu sử dụng lương thực của người dân Nhật sẽ tăng cao. Theo nguồn tin từ Hiệp hội thủy sản Việt nam VASEP, vì thảm họa xảy ra tại khu vực Đông Bắc, ít dân cư mà khoảng 200 doanh nghiệp Việt Nam XK thủy sản sang Nhật Bản nhưng chủ yếu ở vùng phía Nam nên mức ảnh hưởng có thể có nhưng đáng kể. Tuy nhiên, những mặt hàng có giá trị cao như tôm cũng có thể suy giảm trong khi Nhật Bản là thị trường nhập khẩu tôm lớn thứ 3 của Việt Nam.

Ngoài xuất khẩu, đầu tư từ Nhật Bản vào Việt Nam có thể không đạt mục tiên đề ra là 1,76 tỷ USD nguồn vốn ODA và 2,2 tỷ USD vốn do Nhật Bản tập trung vốn để xây dựng lại đất nước.

Đại diện một doanh nghiệp chuyên cung cấp thông tin thị trường và kết nối doanh nghiệp Việt Nam – Nhật Bản, ông Inotani Takahide, Giám đốc công ty VIT Japan cho biết hoạt động kinh tế tạo vùng Đông Bắc Nhật bản có thể bị tạm ngừng nhưng các vùng Tây, Nam Nhật hoàn toàn không bị ảnh hưởng, khu vực Kanto có bị ảnh hưởng nhẹ. Chính vì vậy, các công ty Việt Nam có thể làm ăn với doanh nghiệp các vùng không chịu ảnh hưởng bởi thiên tai một cách bình thường.