Áp lực cạnh tranh ngày một lớn với hàng xuất khẩu

Mặc dù kết quả xuất khẩu của Việt Nam trong quý I/2012 không giữ tốc độ cao nhưng vẫn đạt trên 24,5 tỷ USD với mức tăng trưởng xuất khẩu gần 24%. Tuy phải đối mặt với nhiều thách thức, doanh nghiệp Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội để đẩy mạnh xuất khẩu, đáp ứng được mục tiêu Quốc hội đề ra là 108,5 tỷ USD, nhập khẩu khoảng 121,5 tỷ USD trong năm 2012. Tại Diễn đàn Xúc tiến xuất khẩu do Bộ Công Thương tổ chức tại Hà Nội vừa qua, các diễn giả đã phân tích về những thuận lợi, khó khăn trong cuộc chiến giành thị phần của hàng hóa Việt Nam thời gian tới.

Sẽ tiếp tục có nhiều chính sách hỗ trợ xuất khẩu

Ông Nguyễn Thành Biên - Thứ trưởng Bộ Công Thương

Xuất khẩu Việt Nam năm 2012 đang gặp một số khó khăn thách thức do dự báo tình hình kinh tế thế giới vẫn còn diễn biến phức tạp. Điển hình như cuộc khủng hoảng nợ công ở châu Âu dẫn đến sức cầu của các thị trường Mỹ, EU giảm rõ rệt. Bên cạnh đó, giá hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam năm 2012 có xu hướng giảm sau khi đã tăng mạnh trong năm 2011. Một khó khăn nữa là theo cam kết về tự do hóa thương mại, các hàng rào bảo hộ thông thường của Việt Nam sẽ tiếp tục được dỡ bỏ, làm gia tăng áp lực đối với Việt Nam trong việc hạn chế nhập siêu. Các mặt hàng nông sản, thủy sản tiếp tục phải đối mặt với những vấn đề về bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm. Bối cảnh cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt và ở quy mô lớn hơn trong khi hàng hóa, doanh nghiệp Việt Nam năng lực cạnh tranh còn hạn chế.

Giá cả hàng xuất khẩu giảm so với năm trước sẽ tác động không nhỏ đến hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt là đối với lĩnh vực nhập khẩu nguyên phụ liệu để xuất khẩu hàng hoá. Thực tế, nhiều doanh nghiệp đã nhập khẩu nguyên liệu với giá cao trong năm 2011, khi xuất khẩu sẽ khó bán được sản phẩm với giá có lãi dẫn đến tồn kho lớn, ứ đọng sản xuất.

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục hoàn chỉnh quy hoạch phát triển các ngành hàng nông nghiệp có lợi thế cạnh tranh để định hướng cho doanh nghiệp tập trung đầu tư; đổi mới công nghệ các ngành hàng sản xuất có tỷ trọng kim ngạch xuất khẩu lớn như cơ khí, đồ gỗ, dệt may; phát triển các mặt hàng xuất khẩu có tiềm năng, có tốc độ tăng trưởng và giá trị gia tăng cao như vật liệu xây dựng, sản phẩm hoá dầu. Bộ Công Thương cũng rà soát các cơ chế chính sách, các cam kết quốc tế và tình hình hiện nay, đảm bảo đồng bộ trong quá trình thực hiện các cam kết. Bộ Công Thương cũng ký mới và bổ sung các hiệp định đã ký về sự phù hợp và công nhận lẫn nhau về chất lượng sản phẩm, tạo kiện lưu thông thuận lợi, ổn định cho hàng hoá xuất khẩu

Cần phải tìm thị trường ngách cho hàng hóa xuất khẩu

Ông Nguyễn Duy Khiên, Vụ trưởng Vụ Thị trường Châu Mỹ (Bộ Công Thương)

Hàng hóa Việt Nam đang phải cạnh tranh gay gắt với nhiều đối thủ, trong đó, hàng cao cấp đã có các nước châu Âu sản xuất, hàng giá rẻ là phân khúc mà Trung Quốc nắm trọn. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam phải tìm được thị trường ngách cho hàng hóa của mình. Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam lại bị phụ thuộc do làm gia công như dệt may, da giày, khó xây dựng và quảng bá thương hiệu riêng, trong khi hàng hóa của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài có sẵn thương hiệu và thương hiệu đó lại được quảng bá bài bản tại thị trường Việt Nam, khu vực và quốc tế.

Hiện nay, ngoài các thị trường trọng điểm như EU, Nhật Bản, hàng hóa Việt Nam có cơ hội chen chân vào thị trường các nước châu Mỹ, trong đó Chi Lê là một trong những thị trường tiềm năng. Chi Lê và Việt Nam đã ký hiệp định FTA. Theo đó, hơn 80% mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam vào Chi Lê không phải chịu thuế. Trong đó, những mặt hàng như: dệt may, giầy dép; thủy sản; gia súc, gia cầm; nông sản như cà phê, chè... có cơ hội tăng trưởng xuất khẩu sang Chi Lê. Các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần nắm lấy cơ hội này để nghiên cứu một cách bài bản xem thị trường này cần nhập cái gì, khả năng cạnh tranh của mình ở những phân khúc thị trường nào…Tôi được biết các doanh nghiệp Chi Lê rất quan tâm đến thị trường Việt Nam, đặc biệt là khi nhiều mặt hàng nhập khẩu Việt Nam được miễn thuế.

Doanh nghiệp Việt Nam cần thận trọng với gian lận thương mại

Ông Lý Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á (Bộ Công Thương)

Với sự cạnh tranh gay gắt như hiện nay, hàng Việt Nam muốn xuất được phải đi xa, tìm kiếm thị trường mới. Châu Phi và Trung Đông cũng là thị trường tiềm năng đã được một số doanh nghiệp xuất khẩu tại Việt Nam “để ý” thời gian qua. Khó khăn chính của thị trường này là do địa lý cách trở nên giá cước vận tải, hiểu biết đối tác là trở ngại cho nhiều doanh nghiệp.

Tại Châu Phi, các doanh nghiệp Việt Nam cũng gặp nhiều rủi ro hơn, ví dụ như doanh nghiệp châu Phi có sức mua thấp, khả năng thanh toán hạn chế, đa phần dùng phương thức mua hàng trả chậm, giao hàng tại cảng đến (CIF). Đây là rào cản lớn nhất đối với các nhà xuất khẩu Việt Nam. Một rủi ro nữa là hiện tượng lừa đảo thương mại tại Tây Phi và Trung Phi mấy năm gần đây xuất hiện khá thường xuyên, gây tâm lý lo ngại cho một bộ phận doanh nghiệp. Ngoài ra, nền hành chính của nhiều nước Châu Phi chậm đổi mới, thủ tục còn rườm rà, bệnh giấy tờ, quan liêu, giao thông bằng đường hàng không chưa phát triển cao…

Khi giao dịch với các đối tác tại châu Phi, doanh nghiệp cần lưu ý những điểm như: Đối với các đối tác tìm thấy qua mạng internet, cần thẩm tra tư cách pháp nhân bằng cách đề nghị đối tác cung cấp giấy phép thành lập doanh nghiệp, giấy phép đăng ký kinh doanh, thẻ xuất nhập khẩu… Vụ thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á sẵn sàng cung cấp cho doanh nghiệp những thông tin về tiềm năng xuất nhập khẩu tại thị trường này.

Hương Ly