Mở rộng không gian, nâng tầm phát triển công nghiệp

Ngành công nghiệp Bắc Ninh đứng trước yêu cầu tái cấu trúc mạnh mẽ mô hình tăng trưởng để bước lên nấc thang phát triển mới. Từ quy hoạch không gian, mở rộng hạ tầng, đến nâng chuẩn thu hút đầu tư thế hệ mới, tỉnh đang kiến tạo một cấu trúc công nghiệp hiện đại, xanh và công nghệ cao hơn.

Khởi công KCN đầu tiên sau khi sáp nhập tỉnh

Nền tảng hệ sinh thái điện tử công nghệ cao

Trước khi sáp nhập, hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang (cũ) đã cùng định hình một không gian công nghiệp - công nghệ cao sôi động bậc nhất Việt Nam, giữ vai trò trọng yếu trong mạng lưới sản xuất điện tử toàn cầu. Sau sáp nhập, Bắc Ninh (mới) kế thừa và phát huy thế mạnh này, phát triển hệ sinh thái công nghệ cao toàn diện, bao phủ từ sản xuất linh kiện, lắp ráp, R&D đến logistics và dịch vụ kỹ thuật. Chuỗi cung ứng nội vùng trở nên chặt chẽ, giảm đáng kể chi phí, gia tăng tốc độ đáp ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế. Lực lượng lao động kỹ thuật - chuyên gia của cả hai địa phương hợp nhất tạo nên nền nhân lực quy mô lớn, phù hợp phát triển công nghiệp trí tuệ, sản xuất sạch, kinh tế tuần hoàn và kinh tế số.

Bắc Ninh nổi bật với vị thế trung tâm công nghiệp điện, điện tử hàng đầu, quy tụ các tên tuổi lớn như Samsung, Canon, Foxconn, Amkor, Goertek, Sunwoda,… cùng hơn 2.800 dự án FDI, tổng vốn trên 44,85 tỷ USD, tạo dựng hệ sinh thái công nghệ cao đồng bộ và lan tỏa mạnh sang công nghiệp hỗ trợ, logistics, dịch vụ kỹ thuật. Lợi thế giáp Hà Nội, kết nối giao thông hoàn chỉnh giúp Bắc Ninh trở thành “điểm đến chiến lược” của các nhà đầu tư công nghệ cao.

Với lợi thế cộng hưởng mạnh mẽ, Bắc Ninh không chỉ gia tăng quy mô mà còn mở ra khả năng bứt phá trở thành trung tâm công nghiệp - công nghệ cao tầm khu vực, hướng tới mô hình “công xưởng thông minh”, gắn đổi mới sáng tạo với tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

Công nhân trong KCN

Bứt phá quy mô - dư địa vượt trội

Sau sáp nhập, Bắc Ninh hình thành một không gian kinh tế - công nghiệp có quy mô và chiều sâu phát triển vượt xa bất kỳ giai đoạn nào trước đây. Với diện tích hơn 4.700km², dân số khoảng 3,5 triệu người và quy mô kinh tế đứng nhóm đầu cả nước, Bắc Ninh không chỉ mở rộng về địa giới mà còn bước sang một “tầm vóc phát triển” hoàn toàn khác: đủ lớn, đủ dư địa, đủ khả năng tiếp nhận và dẫn dắt các ngành công nghiệp thế hệ mới.

Sự hợp nhất giữa Bắc Ninh - trung tâm điện tử, công nghệ cao hàng đầu và Bắc Giang, địa phương tăng trưởng nhanh nhất cả nước năm 2024 và quý I/2025 với 12 khu công nghiệp (KCN) đang hoạt động, quy hoạch đến 29 KCN (7.000ha) tạo nên một cực sản xuất quy mô liên vùng. Khi kết nối lại, đã hình thành bản đồ công nghiệp với hơn hàng chục KCN các loại, một cấu trúc đủ mạnh để thu hút các tập đoàn đầu tư siêu quy mô, các trung tâm R&D đa ngành và các lĩnh vực mũi nhọn như bán dẫn, robot - tự động hóa, công nghệ sinh học, pin - năng lượng mới.

Không gian phát triển của Bắc Ninh mới không chỉ mở rộng theo diện tích, mà được tái cấu trúc theo mô hình hành lang kinh tế thông minh, trải dài Bắc Ninh - Hà Nội - Lạng Sơn. Quy hoạch đến năm 2030 định hướng phát triển 50 KCN với tổng diện tích 15.202ha, tạo quỹ đất chiến lược cho công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp xanh và những mô hình sản xuất tiên tiến. Điều này giúp Bắc Ninh mới sở hữu một “hạ tầng mềm” là quy hoạch dài hạn - một yếu tố mà ít địa phương công nghiệp truyền thống có được.

Đi cùng không gian kinh tế mở rộng là sự nổi lên của hệ thống hạ tầng chiến lược: sân bay Gia Bình dự kiến trở thành điểm trung chuyển hàng hóa công nghệ cao của miền Bắc; mạng lưới cao tốc kết nối Hà Nội - Bắc Ninh - Lạng Sơn - Hải Phòng; các trung tâm logistics đa phương thức, đô thị thông minh, khu dịch vụ kỹ thuật, hỗ trợ sản xuất,… Tất cả hợp lại tạo nên một “không gian tăng trưởng mới”, vượt qua giới hạn địa lý truyền thống, nâng tầm năng lực cạnh tranh của Bắc Ninh và đặt tỉnh vào vị trí ứng viên sáng giá trên bản đồ công nghiệp châu Á trong thập niên tới.

Khu công nghiệp VSIP Bắc Ninh

Định hướng đến 2030: Cao - Xanh - Số

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 xác lập một tầm nhìn phát triển công nghiệp có chiều sâu, mang tính kiến tạo: chuyển mạnh sang công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp xanh và công nghiệp số. Đây không chỉ là định hướng phát triển mà còn là chiến lược tái cấu trúc toàn diện nền công nghiệp, đưa tỉnh chuyển từ giai đoạn “mở rộng quy mô” sang giai đoạn “nâng cấp chất lượng và giá trị”.

Bắc Ninh ưu tiên thu hút các ngành dẫn dắt tương lai: điện tử công nghệ cao, bán dẫn, vật liệu mới, công nghệ năng lượng - năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học, thiết bị số và các ngành công nghiệp hỗ trợ - công nghiệp thông minh. Định hướng này đánh dấu bước chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào lắp ráp, gia công sang mô hình làm chủ các khâu có hàm lượng tri thức và giá trị gia tăng cao hơn như thiết kế, R&D, công nghệ lõi và dịch vụ công nghiệp.

Bước vào giai đoạn 2025 - 2030, Bắc Ninh theo đuổi các trụ cột giải pháp sâu và dài hạn:

Trước hết, tỉnh tái thiết kế không gian công nghiệp theo mô hình KCN thế hệ mới - xanh, thông minh, đồng bộ. Quy hoạch được rà soát trên cơ sở tăng tỷ lệ cây xanh - mặt nước, yêu cầu nghiêm ngặt về hạ tầng xử lý môi trường, tiêu chuẩn phát thải, kinh tế tuần hoàn và quản trị năng lượng. Điều này vừa đáp ứng yêu cầu thị trường, vừa chuẩn bị điều kiện để thu hút các ngành công nghiệp xanh và các tập đoàn có tiêu chí ESG cao.

Bắc Ninh cũng chuyển từ thu hút FDI đại trà sang xúc tiến chiến lược, nhắm mục tiêu vào các tập đoàn công nghệ hàng đầu Nhật Bản, Hàn Quốc, EU, Hoa Kỳ, Singapore, UAE,… Việc lựa chọn “đối tác đầu tư chiến lược” giúp tỉnh thu hút được những dự án có tính dẫn dắt, tạo hiệu ứng lan tỏa về công nghệ, nhân lực và chuỗi cung ứng.

Tỉnh còn xác định R&D - đổi mới sáng tạo là một trụ cột quan trọng. Chiến lược là hình thành hệ sinh thái nghiên cứu - sáng tạo với sự tham gia của các tập đoàn đa quốc gia, các trung tâm R&D, các viện trường và doanh nghiệp. Những mô hình như trung tâm thiết kế vi mạch, trung tâm thử nghiệm công nghệ, phòng lab mở, không gian sáng tạo sẽ là hạ tầng mềm quan trọng giúp Bắc Ninh nâng cấp thứ hạng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Cải cách môi trường đầu tư tiếp tục là nền tảng xuyên suốt. Bắc Ninh định hướng xây dựng mô hình “chính quyền phục vụ”, nâng cao chỉ số PCI, PAR Index, phát triển các dịch vụ công trực tuyến sâu hơn, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục đầu tư, đất đai, xây dựng - một trong những yếu tố then chốt giúp tỉnh duy trì vị thế dẫn đầu thu hút FDI.

Nguồn nhân lực công nghiệp được định hướng phát triển theo mô hình liên kết ba bên: doanh nghiệp - trường nghề - đại học, đào tạo theo đơn đặt hàng, hình thành lực lượng lao động kỹ thuật trình độ cao phục vụ các ngành bán dẫn, điện tử thông minh, tự động hóa và công nghiệp số.

Cuối cùng, hệ thống hạ tầng chiến lược như sân bay Gia Bình, mạng lưới cao tốc liên vùng và trung tâm logistics đa phương thức được xem là đòn bẩy quyết định để nâng tầm năng lực cạnh tranh của tỉnh. Đây là nền tảng giúp Bắc Ninh mở rộng không gian công nghiệp, giảm chi phí vận tải, tăng khả năng kết nối chuỗi cung ứng toàn cầu và thu hút các ngành công nghiệp giá trị cao.

Với định hướng chiến lược rõ ràng, dư địa rộng mở sau sáp nhập và vị thế ngày càng được củng cố, Bắc Ninh mới đang hội tụ đầy đủ yếu tố để trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ cao - xanh - số hàng đầu Việt Nam vào năm 2030, đóng vai trò động lực phát triển của vùng Thủ đô và khu vực phía Bắc.

Trần Tùng (Vietnam Business Forum)