Nhiều nhân tố thúc đẩy CPI

Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 7/2013 tăng 0,27% so với tháng trước. Con số này cho thấy một mức tăng rõ ràng sau khi CPI có mức tăng thấp kể từ đầu năm.

Theo số liệu của Tổng cục thống kê, CPI tháng 7 năm nay tăng 2,68% so với tháng 12 năm trước và tăng 7,29% so với cùng kỳ. Như vậy, bình quân 7 tháng đầu năm nay so với 7 tháng đầu năm trước, CPI tăng 6,81%, mức thấp nhất trong vòng 10 năm trở lại đây.

Tuy mức tăng 7 tháng thấp, nhưng với riêng tháng 7, con số 0,27% lại mang ý nghĩa một mức tăng rõ ràng, có thể xác lập xu hướng tăng trở lại của CPI. Nguyên nhân thúc đẩy mức tăng này, đầu tiên phải kể tới việc tăng giá xăng dầu trong tháng 6 và tháng 7.

Ngoài ra còn có tác động thúc đẩy của mùa thi đại học, cao đẳng ở các thành phố lớn đồng thời do tác động tâm lý từ đợt tăng lương cơ bản cho cán bộ công chức kể từ 1/7. Nếu tính tới yếu tố tăng lương, có thể nhận thấy sự chậm trễ phản ánh vào giá cả dịch vụ so với các đợt tăng lương trước đây, khi tăng giá luôn đón đầu một bước.

Chính sách tiền tệ rõ ràng đang được định hướng nới lỏng hơn, với lãi suất hạ nhiệt nhanh. Tăng trưởng tín dụng được cải thiện và hệ thống NHTM tăng cường quảng bá các chương trình cho vay sản xuất và cho vay tiêu dùng với các mức lãi suất cạnh tranh. Gần đây một số ngân hàng còn đưa ra mức lãi suất 0% khuyến khích cho vay tiêu dùng trong một vài tháng đầu tiên. Lãi suất cho vay thương mại đã giảm xuống 11 – 13% thay vì các mức phổ biến 15% vào đầu năm. Ở phía Ngân hàng Nhà nước (NHNN), trong suốt tháng 7 đã bơm ròng trên thị trường mở, nên nhiều chuyên gia dự báo, CPI có thể tăng tốc trong những tháng tiếp theo nhờ sự tiếp sức của chính sách tiền tệ nới lỏng.

Xét một số mặt hàng điển hình trong rổ hàng hóa dịch vụ tính CPI, tuy xăng dầu tăng giá hôm 17/7 gây tác động tâm lý mạnh nhưng chưa ảnh hưởng đến CPI tháng này. Nhóm giao thông có mức tăng cao nhất 1,34% so với tháng trước do tác động từ việc tăng giá xăng dầu liên tục của hai ngày 14/6/2013 và 28/6/2013 vừa qua. Vào các tháng sau đó, giá nhiên liệu sẽ phản ánh mức tăng đáng kể .

Lương thực thực phẩm đã có mức tăng 0,18% sau 4 tháng giảm liên tục. Vào nửa sau của năm, khi nhu cầu lương thực thực phẩm tăng lên, với quyền số lớn nhất, mặt hàng này là nhân tố ảnh hưởng mạnh tới CPI.

Một điều đáng lưu ý là, trong khi giá lương thực thực phẩm tăng trở lại, nhưng lợi ích không vào túi người sản xuất mà nằm trong hệ thống phân phối. Giá cả mặt hàng này đã tăng 1,82% nếu so sánh bình quân 7 tháng đầu năm nay so với 7 tháng đầu năm trước, nhưng giá bán sản phẩm của người sản xuất hàng nông, lâm, thủy sản trong 6 tháng đầu năm như giá các sản phẩm chăn nuôi: lợn, trâu bò và các mặt hàng thủy sản đều giảm hoặc tăng thấp hơn mức tăng chung trong CPI, thậm chí các sản phẩm chăn nuôi như lợn, bò, gà… còn giảm gần 10% so với năm trước. Phân tích này cho thấy người nông dân đang chịu thiệt thòi trong bình diện chung, nhiều mặt hàng chăn nuôi giá bán dưới giá thành, nông sản bị ép giá khi được mùa và phụ thuộc vào hệ thống thương lái và phân phối.

Trong khi đó, nền kinh tế vẫn tiếp tục gặp khó khăn. Hệ thống doanh nghiệp vẫn thiếu vốn trầm trọng và đối diện với khó khăn từ thị trường, sản xuất thu hẹp và người tiêu dùng xiết chặt chi tiêu. Một báo cáo đáng chú ý của Nielsen đưa ra cho thấy, đa số người Việt Nam đang lo lắng giá điện, xăng dầu và thực phẩm sẽ tăng trong 12 tháng tới. Chỉ số niềm tin người tiêu dùng Việt Nam giảm một điểm xuống 95 điểm trong quý II, trong khi chỉ số này đang tăng trở lại trên toàn cầu. Đây cũng là lần đầu tiên trong 3 quý gần đây, niềm tin tiêu dùng của người Việt Nam đi xuống. Theo báo cáo này, người Việt Nam quan tâm đến đầu tiên là tình hình kinh tế vĩ mô và công việc đảm bảo, tiếp theo là giá cả. Do vậy, tiết kiệm vẫn là lựa chọn hàng đầu của đa số người tiêu dùng Việt Nam khi 68% cho rằng sẽ tiết kiệm tiền thừa hàng tháng.

Với tâm lý chung đang xuống thấp với những mối lo ngại về kinh tế khó khăn và công ăn việc làm, người dân càng xiết chặt chi tiêu, vì vậy sản xuất và tiêu thụ hàng hóa còn suy giảm. Đối diện với mức tăng CPI được dự báo sẽ nóng lên vào cuối năm, tâm lý lo ngại vì đời sống khó khăn vẫn chưa được giải tỏa, làm cản trở các kế hoạch kích cầu phục hồi sản xuất của doanh nghiệp.

Bảo Châu