Nông dân bỏ ruộng

Theo đánh giá ban đầu của Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, Bộ NNPTNT, hiện trung bình mỗi tỉnh người dân bỏ ruộng với diện tích từ 100ha trở lên. Diện tích ruộng bỏ không phải là đất xấu, mà chủ yếu là diện tích làm 2 lúa, hoặc làm 2 lúa 1 màu.

Khi tình trạng nông dân bỏ ruộng đã đến mức báo động, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn mới có văn bản yêu cầu các địa phương kiểm tra, thống kê và báo cáo. Quảng Bình là tỉnh đầu tiên báo cáo về tình trạng này. Ông Phạm Văn Khoa - Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Quảng Bình cho biết: riêng trong vụ hè thu năm nay, tại 2 huyện Quảng Ninh và Bố Trạch nông dân đã bỏ hoang 752ha đất. Trong đó, tại huyện Quảng Ninh, chỉ có 40/387ha bỏ hoang vì nguyên nhân thiếu nước tưới, diện tích còn lại bị bỏ do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Theo Sở NNPTNT Hải Phòng, hiện nay diện tích ruộng nông dân bỏ không canh tác trên toàn thành phố là gần 250ha, trong đó đất không canh tác do thiếu nước, không thể cấy trồng vì ô nhiễm kẹt giữa các dự án khoảng hơn 150ha .

Đánh giá sơ bộ của Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, nông dân bỏ ruộng vì 6 lý do chính: Do thiếu lao động, chuyển nghề đi làm việc khác; giá vật tư cao, chi phí sản xuất cao; giá bán nông sản thấp hoặc không bán được nông sản, thu nhập thấp; điều kiện sản xuất nông nghiệp quá khó khăn (thiếu nước, đất xấu, hộ gia đình khó khăn, thiếu vốn sản xuất); do công nghiệp hóa, đô thị hóa (ô nhiễm môi trường, tưới tiêu) và chính sách về đất đai.

Ông Tăng Minh Lộc- Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn (PTNT) cho biết, sơ bộ thống kê 6 tỉnh ở khu vực đồng bằng sông Hồng và miền Trung đã xuất hiện tình trạng nông dân bỏ ruộng hoặc trả ruộng với diện tích 1.000ha.

Thu nhập từ ruộng đất hơn 1 triệu đồng/hộ/tháng

Con số thu nhập này tính trung bình cả năm bằng 13 triệu đồng cho một hộ gia đình nông dân. Kết quả tính toán này được chính Cục Kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn đưa ra. Cụ thể: Tại khu vực đồng bằng Sông Hồng, bình quân 1 hộ có 3,72 khẩu, trung bình mỗi hộ có 1,7 lao động, được giao khoảng 5,5 sào ruộng làm đất 2 lúa, trong đó có 30% đất có thể làm được vụ 3 (màu), tổng thu nhập của mỗi hộ/năm đạt khoảng hơn 22 triệu đồng. Trừ đi chi phí khoảng 48% (gồm: chi phí thuê công làm đất, chi phí mua giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, dịch vụ thủy lợi, công gặt tuốt lúa), thu nhập thực của hộ nông dân chỉ còn gần 13 triệu đồng/năm.

Tính trung bình ngày công của lao động chính ở khu vực này có giá trị 45.000 đồng/công (tính 24 công/tháng).

Trong khi đó cũng chính cơ quan này xác nhận Giá vật tư đầu vào ngày càng tăng, trong khi giá bán sản phẩm ngày càng giảm đi là yếu tố quan trọng nhất làm giảm dần ngày công lao động của người nông dân. Trong khoảng 5 năm trở lại đây, giá giống tăng 2,5 lần, giá phân bón vô cơ tăng gấp 2 lần, nhân công thuê ngoài tăng hơn 2 lần (khoảng 170.000 – 220.000đ/ngày công tại các vùng như Hưng Yên,. Hải Dương, Hải Phòng…). Giá thóc thì chỉ tăng 1,2 lần, từ 5.000 đồng lên 6.000 đồng/kg.

Mặc dù mức thu nhập đã rất thấp so với giá trị ngày công trong vùng nhưng mỗi hộ nông dân còn phải đóng khoảng 1,6-1,7 triệu đồng/năm cho các khoản: Tiền bảo vệ đồng ruộng, tiền thu làm giao thông nông thôn, nội đồng, kiên cố hóa kênh mương, vệ sinh môi trường, quỹ khuyến học, quỹ nông dân. Mức thu các khoản này được tính theo đầu sào ruộng nên nếu nông dân sản xuất càng nhiều ruộng thì càng phải đóng góp nhiều hơn.

Như vậy, trong 6 nguyên nhân khiến người nông dân bỏ ruộng đã được cơ quan quản lý xác định, thì mức thu nhập quá thấp từ đồng ruộng mới là nguyên nhân cốt yếu.

Dù là quốc gia đứng đầu về xuất khẩu gạo nhưng thực chất người nông dân Việt Nam vẫn nghèo, an ninh lương thực vẫn bấp bênh.

Nguyễn Thanh