Tư nhân “mở khóa” tái cơ cấu nông nghiệp

Khi tư nhân chưa mặn mà đầu tư vào nông nghiệp mà Nhà nước dùng ngân sách để lao vào đầu tư sẽ là một sai lầm gấp đôi – nhận định của TS.Đặng Kim Sơn - Viện trưởng Viện chiến lược chính sách, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN- PTNT).

Tốc độ tăng trưởng đang chững lại

Theo TS. Đặng Kim Sơn, ngành nông nghiệp hiện tạo việc làm cho 70% lao động trong nước; từ một nước thiếu lương thực Việt Nam đã vươn lên trở thành một nước xuất khẩu nông sản lớn trên thế giới với các mặt hàng chủ lực như gạo, cà phê, điều, tiêu… Điều đáng lo ngại là trong những năm gần đây, tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp đã chững lại đáng kể. GDP của ngành nông nghiệp từ 4,5% giai đoạn 1995 – 2000 đã giảm xuống còn 3,8% giai đoạn 2000 – 2005, 3,4% giai đoạn 2006 – 2011 và 2,7% năm 2012.

Đồng quan điểm trên, bà Yumiko Tamura-Kinh tế trưởng Viện phát triển Châu Á (ADB Institue) cũng nhận định rằng, hiện, giá trị gia tăng trên mỗi lao động của ngành nông nghiệp Việt Nam mới chỉ đạt gần 400 USD/người/năm, thấp hơn nhiều so với công nghiệp (hơn 2.000 USD/người/năm) và thua kém các nước trong khu vực. Tăng trưởng nông nghiệp vẫn chủ yếu dựa trên việc khai thác tài nguyên đất, nước và sử dụng vật tư đầu vào cao. Vì vậy theo bà Yumiko Tamura “ngành nông nghiệp của Việt Nam đang tập trung phát triển chiều rộng hơn là chiều sâu” .

Mà nguyên nhân chính của vấn đề này được không ít các chuyên gia xác định là nông nghiệp Việt Nam chưa hấp dẫn đối với các nhà đầu tư. Vì vậy, giải bài toán đầu tư cho nông nghiệp là một trong những mấu chốt để có thể đưa việc tái cơ cấu nông nghiệp đến đích.

Hút tư nhân tham gia phát triển

Vẫn theo TS Đặng Kim Sơn, khi tái cơ cấu nông nghiệp cần có một chính sách mới đủ sức tạo động lực mới. Chính sách đó phải thể hiện được sự đột phá về quản lý và đầu tư cho nông nghiệp. Riêng về đầu tư, vốn ngân sách không đủ khả năng để đáp ứng, cần phải huy động từ tư nhân. TS Sơn khẳng định, khi tư nhân chưa mặn mà đầu tư vào nông nghiệp mà Nhà nước dùng ngân sách để lao vào đầu tư sẽ là một sai lầm gấp đôi. Tư nhân mới chính là lực lượng “mở khóa” tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Vì thế, cần có chính sách tốt để thu hút được đầu tư tư nhân vào nông nghiệp.

Hiện tại, Đề án tái cơ cấu nông nghiệp đã nêu vấn đề ưu tiên các giải pháp công nghệ cao, giống mới, năng suất, chất lượng cao. Nhưng nêu ra như vậy vẫn giống như đã làm từ 20 năm trước. Chưa có điểm nào nói về đầu tư cho khoa học công nghệ liên quan đến cải thiện hệ thống canh tác sao cho hợp lý hơn, bền vững hơn - đại diện lãnh đạo Sở NN- PTNT Thanh Hóa nhận xét. Vì thế ông này cho rằng cần xác định rõ vai trò của Nhà nước là phải đầu tư công tập trung cho các lĩnh vực ít phát sinh lợi nhuận nhất, hướng đến số đông người dân nhất, đảm bảo tính bền vững cho phát triển nông nghiệp. Cụ thể là đầu tư vào phát triển thể chế của nông dân, phát triển khoa học phục vụ sự phát triển bền vững nhiều hơn, củng cố hệ thống khuyến nông… theo hướng phát triển toàn diện để giúp nông dân ứng dụng các mô hình một cách tốt nhất.

Theo Bà Yumiko Tamura, lịch sử đã chứng minh sự tham gia của Nhà nước trong lĩnh vực sản xuất và phân phối sản phẩm nông nghiệp sẽ không mang lại hiệu quả cao. Thay vào đó Nhà nước nên tạo cơ chế để tăng cường vai trò của doanh nghiệp. Nhà nước chỉ nên đóng vai trò giám sát và điều phối khu vực tư nhân và trao quyền cho khu vực tư nhân.

Dù các lĩnh vực công nghệ cao, thị trường lớn cần đầu tư để phát sinh lợi nhuận, đối với các lĩnh vực này, vai trò của Nhà nước là đầu tư vào việc tạo hành lang chính sách để các doanh nghiệp, các nhà đầu tư trong hoặc ngoài nước thuận lợi khi đầu tư vào đó. Còn lại, cần để khối tư nhân tham gia đầu tư, họ sẽ hạch toán việc đầu tư công nghệ nào cho phù hợp nhất để sinh lợi nhuận.

Nguyễn Thanh