15:26:46 | 23/12/2013
Tham gia Hiệp định thương mại tự do (FTA), Việt Nam có nhiều cơ hội để thúc đẩy cải cách cơ chế, chính sách và môi trường kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, tạo thêm nhiều việc làm, thu hút FDI mạnh mẽ hơn, tăng cường năng lực sản xuất và tính cạnh tranh… Tuy nhiên, Việt Nam chưa tận dụng được nhiều cơ hội đem lại từ FTA là nhận xét của giới chuyên môn đưa ra trong các sự kiện gần đây về vấn đề này.
Xuất khẩu, nhập siêu đều… tăng
Xuất khẩu tăng là hiệu quả quan trọng, dễ thấy nhất của nền kinh tế Việt Nam khi tham gia các Hiệp định thương mại tự do FTA. Cùng với mức độ hội nhập ngày càng sâu rộng và tham gia 6 FTA khu vực (AFTA, ACFTA, AKFTA, AJFTA, AANZFTA, AIFTA), 2 FTA song phương (VJEPA với Nhật Bản và FTA Việt Nam- Chile). Tính đến cuối năm 2013, thương mại hai chiều giữa Việt Nam với các đối tác đã ký FTA đã chiếm gần 60% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam. Trong đó, về kim ngạch xuất khẩu chiếm 50% và gần 70% kim ngạch nhập khẩu. Trong năm 2011 kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang ASEAN tăng 30,7% , năm 2012 tăng 27%. Tại các thị trường cụ thể, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Nhật bản đạt 39,5% năm 2011 và 25% năm 2012; sang Trung Quốc lần lượt là là 52% và 17%, sang Hàn Quốc là 52,5% và 18%.
Song hành với tăng trưởng về xuất khẩu, Việt Nam cũng đối mặt với áp lực trở thành thị trường tiềm năng cho xuất khẩu hàng hóa của các nước tham gia FTA. Chẳng hạn Việt Nam đã là quốc gia nhập siêu lớn nhất từ Trung Quốc, các nước trong khối ASEAN và Hàn Quốc từ nhiều năm qua. Nếu như năm 2001, nhập siêu từ Trung Quốc đạt 210 triệu USD năm 2001 đã tăng lên 16 tỷ USD năm 2012…. Lý giải việc nhập khẩu có tốc độ tăng nhanh, Vụ Thị trường Châu Á – Thái Bình Dương (Bộ Công Thương) nhận xét rằng còn có một nguyên nhân do thực hiện cam kết mở cửa thị trường theo cam kết WTO, một số doanh nghiệp FDI chuyển sang nhập khẩu do không còn được hưởng thuế bảo hộ.
Chưa tận dụng hết cơ hội
Mặc dù kim ngạch xuất khẩu tăng nhưng Việt Nam vẫn chưa tận dụng hết các cam kết FTA – các chuyên gia khẳng định. Trong kết quả khảo sát về khả năng cạnh tranh của các thành viên thuộc khối ASEAN năm 2013, do Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN (ASEAN BAC) đã công bố vào ngày 9/12, có khoảng 33% số DN được điều tra khẳng định đang tận dụng ưu đãi ít nhất một trong số các hiệp định thương mại như: AFTA, AANZFTA, ACFTA, AIFTA, AJCEP, AKFTA.
Để khai thác hiệu quả hơn FTA
Cũng vẫn trong Báo cáo do ASEAN BAC công bố, 21% DN tham gia khảo sát khẳng định đang tận dụng ưu đãi từ AFTA, 15% từ ACFTA, 12% từ AJCEP, 10% từ AIFTA, 10% từ AKFTA và 7% từ AANZFTA. Còn có trên 30% DN được hỏi cho biết đang dự định sẽ tận dụng ưu đãi từ các FTA mà ASEAN tham gia.
Hiện nay, Việt Nam đã ký kết 8 FTA cùng với các nước ASEAN và đang đàm phán 7 FTA. Các chuyên gia nhấn mạnh: để tận dụng tối đa những ưu đãi từ các Hiệp định tự do thương mại đem lại, các DN Việt Nam cần chủ động cập nhật thông tin về các cơ hội thị trường mà các hiệp định tự do mang lại. Đặc biệt các thông tin về ưu đãi thuế liên quan đến hàm lượng giá trị gia tăng nội địa của các hàng hóa, dịch vụ và các hàng rào kỹ thuật khác để nâng cao hiệu quả và khả năng cạnh tranh. Bên cạnh đó, DN cần nỗ lực đổi mới thiết bị công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm… để khẳng định vị trí trên sân nhà và tận dụng các cơ hội vươn ra khu vực và thế giới.
Nguyễn Thanh
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
