Nối dài cánh tay cho các doanh nghiệp xuất khẩu đến EU

13:38:44 | 8/4/2011

Nhằm hỗ trợ thông tin kịp thời cho doanh nghiệp, Bộ Công Thương đã tổ chức chương trình đối thoại trực tuyến về thị trường EU vào ngày 6/4/2011 với sự hỗ trợ của Dự án EU-Việt Nam MUTRAP III. Đây là cơ hội để doanh nghiệp thẳng thắn trao đổi với đại diện thương mại của Việt Nam ở nước ngoài và các cơ quan quản lý Nhà nước về các khó khăn của mình và cũng là cơ hội để nắm bắt thông tin thị trường mới nhất, nhanh nhất cho doanh nghiệp.

EU là thị trường chung của 27 nước châu Âu (Litva, Slovenia, Bồ Đào Nha, Italy, Pháp, Tây Ban Nha, Bungary, Rumani, Balan, Hy Lạp, Hung, Đức, Áo, Malta, Anh, Ireland, Thụy Điển, Đan Mạch, Phần Lan, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg, Latvia, Estonia, Cộng hòa Séc, Sip, Slovakia) với 4,32 triệu km2 và 495 triệu dân có thu nhập cao (GDP đầu người hơn 32.700 USD).

GDP đạt gần 15 nghìn tỷ USD chiếm 21,3% GDP thế giới. Tổng ngạch ngoại thương trên 3.640 tỷ USD chiếm gần 15% thương mại toàn cầu. Nếu tính cả mậu dịch nội khối thì tổng kim ngạch mậu dịch là 5.592 tỷ chiếm 23% thị phần thế giới. EU đứng đầu thế giới về xuất khẩu dịch vụ chiếm 40,8% thị phần thế giới, gấp 2 lần Mỹ và chiếm 32,7 nhập khẩu dịch vụ thế giới. Đầu tư ra nước ngoài chiếm 37% FDI toàn cầu và nhận 20% đầu tư từ bên ngoài.

EU là một trong những đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam. Năm 2010, EU là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai (đạt 12 tỷ USD) và là thị trường nhập khẩu lớn thứ 5 (đạt 5,53 tỷ USD) của Việt Nam. Nhìn vào thương mại Việt Nam – EU trong những năm qua, dễ dàng thấy được các sản phẩm xuất khẩu thế mạnh của Việt Nam vào EU là những sản phẩm truyền thống và những sản phẩm thu hút nhiều lao động như giày dép, hàng dệt may, thủy sản, cà phê và đồ gỗ nội thất.

Năm 2010, Việt Nam và EU đã ký tắt Hiệp định Đối tác, hợp tác toàn diện (PCA) và đồng thuận xem xét nghiên cứu đàm phán hiệp định thương mại tự do giữa hai bên. Các chuyên gia nhận định, việc đàm phán và ký kết FTA Việt Nam – EU sẽ được hiện thực hoá trong thời gian tới. Với tính chất là một Hiệp định có mức độ cam kết mở cửa thị trường mạnh và sâu trong hầu hết các lĩnh vực thương mại (hàng hoá, dịch vụ, đầu tư, sở hữu trí tuệ …), FTA Việt Nam – EU sẽ tác động tích cực đến nhiều ngành sản xuất cũng như nền kinh tế Việt Nam.

Là thị trường trên 500 triệu dân, có thu nhập đứng vào hàng cao nhất thế giới, thị trường EU là thị trường nhập khẩu tiềm năng mà nhiều nước. Cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu thì nhiều, song để đánh giá có tiềm năng hay không thì tùy thuộc vào khả năng cạnh tranh và thâm nhập thị trường của doanh nghiệp xuất khẩu, mặt hàng xuất khẩu đó. Để có thể thâm nhập vào thị trường EU, vai trò của các nhà nhập khẩu đầu mối là vô cùng quan trọng, làm thế nào để các doanh nghiệp VN có thể tiếp cận cũng như thiết lập quan hệ với các nhà nhập khẩu đầu mối tại thị trường này, Tham tán Công sứ Trần Trung Thực, lãnh đạo Vụ Thị trường châu Âu, Cục Thương mại điện tử và Công nghệ thông tin, chuyên gia từ Tập đoàn GTIS đã có những lời khuyên cho các doanh nghiệp khi tham gia thị trường này.

Mạng lưới thương vụ tại EU sẽ tăng cường hỗ trợ cho các doanh nghiệp xuất khẩu - Ông Trần Trung Thực, Tham tán tại EU

Việc giới thiệu các doanh nghiệp Việt Nam cho các đối tác tiềm năng sở tại là nhiệm vụ của các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài và các Thương vụ không thu phí. Trên thị trường 27 nước thành viên EU hiện nay có 14 Thương vụ Việt Nam. Thương vụ Việt Nam tại EU - Bỉ chịu trách nhiệm về quan hệ chính sách thương mại của Việt Nam chung với cả EU và chỉ chịu trách nhiệm xúc tiến thương mại song phương của Việt Nam đối với riêng thị trường Bỉ và Luxembourg. 13 Thương vụ Việt Nam khác chịu trách nhiệm xúc tiến thương mại song phương của Việt Nam với nước sở tại và các nước EU khác được phân công kiêm nhiệm. Các doanh nghiệp cần lưu ý chọn đúng Thương vụ trên địa bàn mà mình cần.

Vì EU là thị trường gồm 27 nước với trình độ phát triển, tập quán kinh doanh... rất khác nhau nên rất khó có một lời khuyên chung cho các doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường này, các doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ đối tác từ những nước thành viên cụ thể và có thể tham khảo ý kiến của Thương vụ phụ trách thị trường từng nước thành viên EU. Doanh nghiệp nên có chiến lược kinh doanh và thâm nhập thị trường lâu dài, ổn định và lựa chọn mặt hàng và đối tác kinh doanh thuộc thế mạnh của mình. Các doanh nghiệp nên có kiến thức marketing quốc tế, kỹ năng vận dụng và xử lý các vấn đề vận tải quốc tế, thanh toán, phân phối … nhằm tạo ra hiệu quả tối ưu nhất.

Khi gặp phải các tranh chấp trong các hợp đồng thương mại, Thương vụ Việt nam tại nước ngoài có thể hỗ trợ doanh nghiệp khi xác định thông tin đối tác cho doanh nghiệp, còn khi xảy ra tranh chấp, các vụ kiện qua tòa án, thương vụ sẽ hỗ trợ mọi thông tin liên hệ khi doanh nghiệp làm hồ sơ kiện tụng.

Các doanh nghiệp Việt Nam cần cẩn thận trong việc ký hợp đồng cũng như trong việc đưa ra tòa án nào. Đối với một số vụ kiện lớn hơn như bán phá giá, dưới giá thành sản phẩm, áp dụng các biện pháp tự vệ khẩn cấp, sau đó mở cuộc điều tra để áp chính thức. Tập trung vào việc nâng chất lượng sản phẩm để nâng giá thành, không nên tập trung vào việc giảm giá thành để ảnh hưởng tới đơn hàng.

Sản phẩm tiếp cận vào thị trường EU phải có chất lượng cao - Ông Jean-Jacques Bouflet, Phái đoàn EU tại Việt Nam

EU áp dụng một số các quy định về kỹ thuật và biện pháp bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng trên thị trường EU với cả sản phẩm trong nước và nhập khẩu. Các tiêu chuẩn EU áp dụng dựa trên các nghiên cứu khoa học, mặc dù thực tế có một số tiêu chuẩn đòi hỏi nhiều nỗ lực của các nước đang phát triển nhưng quan trọng nhất là tiềm năng xuất khẩu tại thị trường này cao nên hiệu quả mang lại lớn.

Một điểm cần lưu ý là do EU có những đòi hỏi rất cao về vệ sinh, an toàn cho người và gia súc, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững... nên doanh nghiệp cần tìm hiểu kỹ những yêu cầu của EU đối với sản phẩm của mình. Có những sản phẩm phải trải qua những thủ tục rất phức tạp, cần nhiều thời gian mới được phép nhập vào EU (ví dụ đối với thuỷ sản chỉ những nhà sản xuất được EU công nhận và cấp code mới được phép xuất sản phẩm sang EU hay thịt Việt Nam chưa được phép nhập vào EU...)

Theo quan điểm của tôi, Chính phủ Việt Nam hiểu rõ nên làm gì và có thể làm gì để hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận thị trường, các hoạt động gồm có: hoạt động xúc tiến xuất khẩu, tổ chức hội chợ thương mại, mở những trung tâm kinh doanh… Đàm phán và ký kết hiệp định FTA sớm là một trong những điều kiện đảm bảo việc tiếp cận thị trường bền vững và dễ dự đoán cho các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam. Việt Nam không còn là nước thu nhập thấp không nên dựa vào các ưu đãi đơn phương như GSP như trước đây.

Doanh nghiệp VN cần chủ động đối phó với các rào cản thương mại tại EU - Ông Trần Ngọc Quân, Phó Vụ trưởng Vụ thị trường châu Âu, Bộ Công Thương

Hiện nay, thủy sản Việt Nam gặp một số rào cản chính tại thị trường EU như Luật Hoá chất Reach đã có hiệu lực, việc sử dụng bất kỳ hoá chất nào đều phải đăng ký và nghiên cứu tác động của hoá chất; Quy định về IUU (chống đánh bắt cá bất hợp pháp, không khai báo và không quản lý) cũng đã được áp dụng từ tháng 6/2009, yêu cầu giấy phép đánh bắt với các sản phẩm hải sản, tạo thêm thủ tục hành chính cho việc xuất khẩu.

Cùng với việc áp dụng các quy định mới trong năm 2009 vừa qua, Ủy ban Châu Âu (EC) cũng đẩy mạnh việc kiểm tra an toàn vệ sinh thực phẩm vào nhóm hàng thuỷ sản, nông sản, mật ong, kiểm tra xuất xứ hàng Việt Nam, điều tra gian lận thương mại... chủ yếu vẫn là xu hướng bảo hộ thương mại, hàng rào kỹ thuật, kiểm dịch chặt chẽ và thường xuyên ban hành các tiêu chuẩn mới khắt khe hơn về dư lượng kháng sinh và an toàn vệ sinh thực phẩm.

Thủy sản xuất khẩu Việt Nam cần phải đạt nhiều tiêu chuẩn quốc tế khác của các tổ chức khác nhau như SQF, GLOBAL GAP, GAP/BMP/CoCSQF, GLOBAL GAP, GAP/BMP/CoC… ngoài ra còn có một số quy định riêng của từng nước thành viên EU.

Từ ngày 1/4/2011, EU chấm dứt áp 10% thuế chống bán phá giá đối với giầy mũ da nhập khẩu từ Việt Nam. Từ 1/4/2011, giày mũ da Việt Nam xuất sang EU được hưởng thuế MFN nhưng không được hưởng ưu đãi GSP nên vẫn phải chịu điều kiện kém thuận lợi hơn các nước đang phát triển khác. Hàng Việt Nam cũng sẽ gặp khó khăn hơn do sự cạnh tranh mạnh hơn của hàng Trung Quốc vì hàng Trung Quốc được bỏ thuế chống bán phá giá ở mức cao hơn (16,5%) nên điều kiện cạnh tranh của hàng Trung Quốc so với hàng Việt Nam được cải thiện hơn so với thời điểm trước 1/4/2011.

Nhiều cơ chế ưu đãi GSP tại thị trường EU - Ông Đỗ Kim Lang, Đại diện Cục Xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương

Ưu đãi GSP năm 2009 của EU được áp dụng cho 6244 sản phẩm (dòng thuế). Ngoài các dòng thuế được hưởng ưu đãi GSP, EU có 2405 dòng thuế có thuế suất MFN bằng 0% và chỉ có 919 dòng thuế có thuế suất MFN lớn hơn 0%. Trên thực tế, 64% hàng xuất khẩu của Việt Nam sang EU (3,7 tỷ Euro) được hưởng ưu đãi GSP. Những lợi thế này đã mang lại cho hàng hoá Việt Nam những lợi thế lớn như mặt hàng giày dép xuất khẩu được 1,7 tỷ Euro; động vật sống và sản phẩm từ động vật đạt 607 triệu Euro; Hàng dệt đạt 224 triệu Euro; Sản phẩm da là 209 triệu Euro; sản phẩm nhựa và cao su xấp xỉ 208 triệu Euro.

Cục Xúc tiến Thương mại đang hỗ trợ các doanh nghiệp dưới các hình thức sau: Bảo đảm quyền lợi của doanh nghiệp tiếp cận thị trường EU một cách công bằng với các nước khác; Trợ giúp trong các tranh chấp phát sinh; Hỗ trợ mở rộng tiếp cận thị trường thông qua phổ biến các chính sách, tin tức mua bán, hội chợ, tổ chức đoàn xúc tiến thương mại…

Sắp tới, Việt Nam sẽ tham gia đàm phán Hiệp định Thương mại tự do với EU nhằm đưa thuế suất xuất khẩu vào EU về 0% và theo dõi và đề nghị EC hợp tác trong việc giám sát xuất khẩu giày mũ da vào EU trong 1 năm để đảm bảo công bằng cho doanh nghiệp Việt Nam.

Hương Ly