Giá gạo và bài toán xuất khẩu

Biến động giá lương thực, thực phẩm đã có những tác động bất lợi đến chỉ số giá tiêu dùng CPI, kéo theo mục tiêu kiềm chế lạm phát của Chính phủ đề ra ở mức 17% sẽ khó thực hiện. Trong đó, lúa gạo - mặt hàng xuất khẩu chủ lực trong ngành nông nghiệp của Việt Nam cũng đang tăng giá nhanh.

Theo báo cáo mới đây của Tổng cục Thống kê, giá nhiều loại gạo tại TP.HCM và Hà Nội đã có những đợt tăng mạnh. Mức tăng tại TP.HCM khoảng 12.000đồng/kg thay vì 11.000đồng/kg so với giá trước đây. Tại Hà Nội giá nhiều loại gạo phổ thông cũng dao động tăng từ 400 – 700 đồng/kg. Với diễn biến tăng giá gạo như hiện nay, các chuyên gia đánh giá, đây là đợt tăng giá mạnh nhất kể từ đầu năm trở lại đây. Tại thời điểm hiện tại, giá gạo liên tục được các đầu mối báo về là sẽ còn tăng cao hơn nữa, do việc thu mua lúa ở vựa lúa lớn trên cả nước đang gặp nhiều khó khăn.

Còn theo xác nhận của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo giá gạo 5% tấm thời điểm trước chỉ thu mua với giá từ 9.200 đến 9.400 thì nay vọt lên 10.500 đồng; giá gạo 15% tấm thì đang từ 8.700 – 8.800 đã tăng lên mức 10.000đồng/kg. VFA lý giải, nguyên nhân chính của đợt tăng giá gạo lần này là do nguồn cung gạo bị hạn chế. Do vào thời điểm hiện tại đang là vụ hè thu, song diễn biến thời tiết trong thời gian gần đây có nhiều bất lợi khiến cho các khâu thu hoạch, phơi sấy của nhà nông gặp rất nhiều trở ngại, kéo theo lượng gạo cung ứng ra thị trường sụt giảm đáng kể đây là nguyên nhân chính khiến giá gạo tăng cao. Ngoài ra, cũng còn một nguyên nhân khác là, hiện có nhiều doanh nghiệp kinh doanh xuất khẩu gạo cho rằng, từ nay đến thời điểm cuối năm nhu cầu xuất khẩu vẫn còn cao, nên họ đã đẩy mạnh việc mua gạo vào tích trữ, làm cho lượng gạo cung cấp ra thị trường vốn đã ít nay còn ít hơn cũng khiến giá gạo biến động. Mặt khác, cũng có nhiều doanh nghiệp lo ngại giá gạo sẽ còn tiếp tục tăng hơn nữa từ nay đến đến cuối năm, nên họ đã mua một số lượng gạo vào dự trữ điều này cũng phần nào đẩy giá lúa lên cao.

6 tháng đầu năm 2011, cả nước đã xuất khẩu được khoảng 4 triệu tấn gạo, với tổng kim ngạch đạt 1,85 tỉ USD. Theo dự báo của VFA, cả nước sẽ xuất khẩu 1,9 triệu tấn gạo trong quý 3 và xuất khẩu thêm 1,2 triệu tấn gạo trong quý 4. Tình hình thu mua lúa gạo đang có dấu hiệu chững lại như hiện nay thì việc đạt được những con số xuất khẩu lớn như trên cũng sẽ gây xáo trộn lớn trong việc điều tiết cung – cầu thị trường lúa gạo của Việt Nam.

Hiện tại các doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo tại Thái Lan vẫn ra sức bán số gạo cũ thì sẽ là một trở ngại cạnh tranh, trong việc xuất khẩu gạo của VN. Ngoài ra, tới đây, nhiều doanh nghiệp FDI, và nhiều doanh nghiệp thuộc nhiều thành phần kinh tế khác sẽ chuyển hướng sang kinh doanh gạo, càng làm cho thị phần kinh doanh cũng như xuất khẩu gạo của Việt Nam thu hẹp và tính cạnh tranh trở nên gay gắt hơn.

Bộ Công thương cũng sẽ có những điều chỉnh về quản lý nhà nước về lĩnh vực này, cụ thể bộ yêu cầu các doanh nghiệp phải có giấy đăng ký chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo. Tới ngày 1/10/2011 nếu không có giấy này thì sẽ không được xuất khẩu gạo. Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng có những quy định chặt chẽ hơn như việc các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải có nhà máy xay (ít nhất 10 tấn/giờ), có kho dự trữ (ít nhất 5.000 tấn). Những quy định mới này sẽ là những thách thức lớn đối với không ít doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong thời gian tới.

Anh Phương