Vừa qua, tại TP. Hồ Chí Minh, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị phổ biến các văn bản hướng dẫn thi hành Nghị định số 109/2010/NĐ-CP của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo. Theo hội nghị thì nếu cứng nhắc áp dụng Nghị định 109, “cánh cửa” sẽ đóng sập đối với gần 200 doanh nghiệp chưa đáp ứng đủ điều kiện xuất khẩu gạo.

Tại Hội nghị, nhiều Sở ngành và doanh nghiệp đã đồng loạt kêu khó về những quy định của Nghị định 109, trong đó có một số quy định không khả thi và mang tính bất cập. Chẳng hạn, Nghị định 109 quy định doanh nghiệp phải có kho chứa, cơ sở xay, xát nằm trên địa bàn tỉnh, thành phố tại thời điểm doanh nghiệp đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất khẩu.

Để gỡ khó cho các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ông Trương Thanh Phong - Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho rằng, trong khi các doanh nghiệp có cơ sở hạ tầng không cùng nằm trên một địa bàn nhưng nếu đảm bảo về cơ sở vật chất, máy móc vẫn được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo theo quy định.

Nói về những khó khăn đang tồn tại với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo, ông Ông Hoàng Văn Khỏe, đại diện một công ty xuất khẩu gạo cho biết, nếu cứng nhắc áp dụng Nghị định 109, “cảnh cửa” sẽ đóng sập đối với doanh nghiệp của ông và hơn 200 doanh nghiệp khác vì chưa đáp ứng đủ điều kiện. Ông Khỏe cũng cho biết, bản thân ông là con nông dân, để có thể hội nhập với thời buổi kinh tế thị trường, ông đã quyết định mở công ty hoạt động trong lĩnh vực xuất khẩu gạo. Dù không có kho chứa, không có nhà máy xay sát lớn nhưng nhiều năm qua công ty của ông đã xuất khẩu gạo ra thị trường thế giới, ngày càng khẳng định cho thương hiệu gạo Việt Nam. Nếu Chính phủ và các Bộ xiết chặt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa như vậy sẽ khiến cho công ty ông và rất nhiều công ty khác sẽ rơi vào tình trạng “dở khóc dở cười”, mà chẳng biết kêu ai.

Còn theo đại diện UBND tỉnh An Giang thì hãy cho các doanh nghiệp có thêm điều kiện để chuẩn bị, để có thể đáp ứng được yêu cầu từ phía nhà nước. Theo đại diện thì cần phải di dời thời hạn chót thực hiện Nghị định 109 thêm ít nhất một năm nữa. Hiện tại, ở An Giang mới có 8/40 doanh nghiệp được cấp phép xuất khẩu gạo, 4 doanh nghiệp đang chờ thẩm định cấp phép.

Theo ông Phong thì hiện tại có 211 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu gạo, nhưng chỉ có 47 doanh nghiệp thực sự có năng lực, các doanh nghiệp này chiếm tỷ trọng xuất khẩu tới 87%. Hiện nay, có khoảng 80 doanh nghiệp đủ điều kiện để cấp giấy phép xuất khẩu gạo theo Nghị định 109, trên thực tế 49 doanh nghiệp đã được cấp, trong đó có 9 doanh nghiệp lần đầu tiên tham gia.

Được biết, trong thời gian tới Bộ Công Thương sẽ hoàn tất hồ sơ xin cấp giấy phép xuất khẩu gạo cho 5 doanh nghiệp. Dự kiến, đến cuối tháng 8 sẽ có khoảng 49 doanh nghiệp được cấp phép xuất khẩu gạo theo quy định của Nghị định 109. Ngoài ra, để có thể “nới lỏng” cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương đã duyệt và cấp cho 7/40 doanh nghiệp đã thuê được lò sấy, hoặc kho chứa trong thời gian chờ đầu tư.

Bên cạnh việc chờ phía Nhà nước có những giải cứu thì theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên các doanh nghiệp chưa đủ điều kiện được cấp phép nên hợp tác với các doanh nghiệp đã được cấp phép để tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Trong một diễn biến khác, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, đến thời điểm này số gạo mà các doanh nghiệp đã đăng ký xuất khẩu lên tới 6,2 triệu tấn, tăng 15% so với năm 2010. Hiện các doanh nghiệp đã xuất hơn 4,7 triệu tấn, đạt 2,2 tỷ USD, tăng 17% về số lượng và 27% về giá trị so với cùng kỳ năm 2010. Dự kiến, trong tháng 8 và tháng 9/2011 sẽ xuất khẩu trên 1 triệu tấn. Như vậy, tổng sản lượng xuất khẩu cả năm có thể lên đến 7 triệu tấn.

Hà Linh