Nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm thông qua phát triển công nghiệp hỗ trợ

Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung, Quảng Nam hội tụ các yếu tố thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ (CNHT) và là một trong những địa phương ở Việt Nam quan tâm mạnh đến vấn đề phát triển CNHT trên địa bàn.

Nhiều lợi thế

Quảng Nam nằm tiếp giáp với hai trung tâm công nghiệp lớn ở VKTTĐ miền Trung là Đà Nẵng và Quảng Ngãi, có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông: nằm trên quốc lộ 1A, tuyến giao thông huyết mạch của quốc gia, có đường sắt Bắc-Nam, đường biển có cảng Kỳ Hà và đường hàng không có sân bay quốc tế Chu Lai, là cửa ngõ ra biển của khu vực Nam Lào qua hành lang Đông - Tây. Đặc biệt, Quảng Nam đang đầu tư cầu Cửa Đại và đường ven biển để kết nối Đà Nẵng - Hội An- Chu Lai-Dung Quất, tạo cơ hội mới để phát triển khu vực ven biển rộng lớn của tỉnh.

Về hạ tầng công nghiệp, Quảng Nam có KKT mở Chu Lai và 5 KCN lớn. KCN Điện Nam - Điện Ngọc là một trong những KCN hoạt động hiệu quả nhất tại Việt Nam. Hiện tại KKT mở Chu Lai đã có nhiều dự án quy mô lớn nhất Việt Nam như khu liên hợp sản xuất và lắp ráp ôtô Chu Lai - Trường Hải công suất 45.000 xe/năm, nhà máy kính nổi Chu Lai công suất 900 tấn/ngày, nhà máy sản xuất soda Chu Lai công suất 200.000 tấn/năm...

Với những ưu điểm trên tỉnh Quảng Nam đang có những lợi thế nhất định trong thu hút sản xuất CNHT một cách có chọn lọc, so với các tỉnh đi trước. Về dung lượng thị trường các ngành công nghiệp hạ nguồn tại Quảng Nam, hiện nay một số ngành công nghiệp mũi nhọn tại tỉnh như công nghiệp sản xuất lắp ráp ôtô, công nghiệp máy móc, thiết bị hạng nặng, công nghiệp dệt may da giày đang được đầu tư phát triển. Đây sẽ là thị trường hạ nguồn rất lớn và đa dạng cho các sản phẩm CNHT. Bên cạnh đó, với lợi thế vị trí địa lý, nằm ở trung tâm của đất nước, thuộc VKTTĐ miền Trung, cạnh các trung tâm công nghiệp lớn như Đà Nẵng, Quảng Ngãi cùng các cơ sở hạ tầng, KCN hoàn chỉnh, tỉnh có lợi thế trong việc thu hút đầu tư vào sản xuất CNHT, cung cấp linh phụ kiện các loại cho công nghiệp ôtô, xe máy, điện tử gia dụng… phục vụ nhu cầu chế tạo, sản xuất trong nước; đặc biệt là tại VKTTĐ miền Trung và hướng đến xuất khẩu.

Phát triển chưa tương xứng với tiềm năng

CNHT tỉnh Quảng Nam được hình thành khá sớm trong một số lĩnh vực như sản xuất linh kiện, cụm linh kiện cơ khí phục vụ sản xuất máy móc nông nghiệp, sản phẩm dệt vải truyền thống tại Duy Xuyên... Trong giai đoạn 2004-2010, cùng với sự phát triển của các ngành công nghiệp hạ nguồn, CNHT của tỉnh đã từng bước phát triển ở một số lĩnh vực như: cơ khí ôtô, dệt may- da giày, hóa chất... Tuy nhiên nhìn chung CNHT tỉnh Quảng Nam còn yếu, năng lực và công nghệ của các doanh nghiệp hạn chế, chủng loại sản phẩm CNHT nghèo nàn. Giá trị sản xuất công nghiệp các ngành CNHT Quảng Nam ước tính khoảng trên 420 tỷ đồng, trong đó chủ yếu là ngành dệt và sản phẩm CNHT ngành cơ khí chế tạo phục vụ sản xuất ôtô, lĩnh vực CNHT điện - điện tử và hóa chất có giá trị sản xuất thấp, chưa có các sản phẩm đặc thù.

Công nghiệp cơ khí chế tạo trên địa bản tỉnh với thế mạnh là Tập đoàn Ôtô Trường Hải - điểm sáng và là tiềm năng lớn trong phát triển công nghiệp cũng như CNHT. Trong khi đó lĩnh vực công nghiệp điện - điện tử mới chỉ có vài doanh nghiệp; ngành dệt may, da giày phát triển sản xuất gia công với quy mô khá, song với nhu cầu hiện tại vẫn khó có thể kêu gọi đầu tư sản xuất phụ trợ cho lĩnh vực này. Tỉnh cũng đã tích cực phát triển hệ thống cảng biển, hạ tầng giao thông nhằm thu hút đầu tư vào sản xuất các sản phẩm CNHT phục vụ xuất khẩu. Cùng với sự phát triển của ngành công nghiệp tỉnh nói chung, trên địa bàn tỉnh đã có một số doanh nghiệp đầu tư sản xuất các sản phẩm CNHT ngành cơ khí chế tạo, điện tử, dệt may, phục vụ xuất khẩu, nhưng số lượng ít, giá trị sản xuất cũng không lớn.

Tạo tiền đề thu hút đầu tư phát triển CNHT

Trong xây dựng chính sách phát triển CNHT, tỉnh đã xác định được các lĩnh vực công nghiệp chủ lực, các lĩnh vực CNHT tiềm năng, tập trung ưu tiên đã được thu hẹp và cụ thể hóa. Đây là các tiền đề quan trọng để tỉnh có thể đưa ra các ưu đãi thích đáng nhằm phát triển các ngành CNHT mục tiêu. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất hiện nay về điều kiện cơ sở hạ tầng của tỉnh trong phát triển các ngành CNHT là nguồn nhân lực và hệ thống đào tạo nguồn nhân lực chưa đủ mạnh. Để khắc phục yếu kém này, tỉnh đã xây dựng thành công cơ chế đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu các dự án đầu tư. Ngoài cơ chế hỗ trợ đào tạo lao động, tỉnh đã định hướng nhà đầu tư đưa lao động đào tạo chuyên môn kỹ thuật ra nước ngoài (Công ty CCI Việt Nam) hay mở cơ sở đào tạo ngay tại địa phương (Trường CĐ Nghề của Công ty CP Ôtô Trường Hải). Với cơ chế này, các dự án đầu tư tại tỉnh, đặc biệt tại KKTM Chu Lai đã có được nguồn nhân lực chất lượng và ổn định phục vụ phát triển lâu dài. Đây là cơ sở quan trọng để thu hút đầu tư vào CNHT.

Ngoài ra Quảng Nam đang nghiên cứu thẩm định Đề án Quy hoạch phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đến 2020, tầm nhìn đến 2025. Giám đốc Sở Công Thương Quảng Nam, ông Nguyễn Quang Thử lý giải: “Với các nguồn lực hiện nay của tỉnh cùng với sự phát triển của công ty sản xuất, lắp ráp ôtô Trường Hải và các lĩnh vực đang phát triển mạnh ở VKTTĐ miền Trung như công nghiệp lọc hóa dầu Dung Quất, công nghiệp nặng Doosan…, việc xây dựng và thực hiện thành công Quy hoạch phát triển CNHT sẽ làm cơ sở để phát triển công nghiệp địa phương, định hướng thu hút đầu tư, cũng như các hoạt động quản lý nhà nước, xây dựng các chính sách hỗ trợ liên quan đến lĩnh vực công nghiệp và CNHT”.

Cũng theo ông Thử, sau khi nghiên cứu kỹ những đặc thù trong sản xuất sản phẩm CNHT; tiềm năng, lợi thế trong phát triển công nghiệp, CNHT của tỉnh Quảng Nam cũng như định hướng phát triển công nghiệp của VKTTĐ miền Trung và cả nước, trong thời gian tới 2 lĩnh vực CNHT ngành cơ khí chế tạo và CNHT ngành dệt may-da giày sẽ được tỉnh đẩy mạnh phát triển nhằm hướng đến phát triển công nghiệp theo chiều sâu, tạo ra giá trị gia tăng cao cho sản phẩm công nghiệp, hình thành nền CNHT vững mạnh, giảm nhập siêu. Các lĩnh vực CNHT khác được phát triển theo hướng bền vững, phù hợp với tiềm năng, điều kiện đặc thù của từng lĩnh vực và phù hợp với định hướng của tỉnh.

Đức Bình