Thị trường vàng nhiều ẩn số

Từ 28/3 đến nay, Ngân hàng Nhà nước đã chào thầu 1.270.000 lượng vàng, tương đương hơn 48,8 tấn vàng, và bán được 1.167.600 lượng, tương đương khoảng 44,9 tấn vàng. Các NHTM đã công bố tất toán xong trạng thái vàng, đã thoát khỏi vai người thu gom để làm một đối tượng kinh doanh trên thị trường, nên không có lý gì giá vàng mãi căng thẳng và nguồn vàng luôn cháy hàng qua các phiên đấu thầu của NHNN.

Hạn chế các cơn sốt vàng

Từ đầu tháng 7, NHNN vẫn tổ chức 3 phiên đấu thầu vàng, nhưng bắt đầu giảm khối lượng vàng chào thầu về mức 1 tấn mỗi phiên thay vì mức hơn 1,5 tấn mỗi phiên trước và sau thời hạn tất toán 30/6. Bên cạnh đó, NHNN cũng giảm khối lượng đặt thầu tối đa của mỗi đơn vị trong từng phiên xuống còn 5.000 lượng, thay vì 10.000-15.000 lượng như trước. Nguồn cung vàng đang được bổ sung liên tục qua các phiên đấu thầu của Ngân hàng Nhà nước. Hoạt động đấu thầu vàng miếng sau 30/6 vẫn diễn ra với mật độ đều đặn 3 phiên mỗi tuần. Nhờ đó, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới đang được thu hẹp dần, còn hơn 4 – 4,5 triệu đồng/lượng. Vàng vẫn hút hàng qua các phiên đấu thầu nhưng được giới chuyên gia nhìn nhận sẽ không còn độ nóng như khoảng tháng 6 trở về trước. Theo tính toán của giới phân tích, nhu cầu gom hàng sẽ giảm xuống, bởi gom hàng nhiều sẽ khó đầu ra, khi các NH không phải quyết mua tất toán nữa, trong khi lực mua của người dân ngày cao điểm cả thị trường cũng chỉ cần cỡ 10.000 - 15.000 lượng.

Nhu cầu vàng mua đấu thầu được cho là đang có dấu hiệu giảm khi các tổ chức tín dụng đã và đang hoàn thành việc tất toán trạng thái. Sức hỗ trợ của giá vàng trong nước giảm mạnh, giới đầu cơ và cả người dân mua tích trữ đều cảnh giác với vàng, rủi ro giá xuống rất lớn, chỉ tính riêng với mức chênh quá lớn với thị trường thế giới.

Thị trường vàng trước đến nay bị giới đầu cơ thao túng, mỗi khi giá lên nguồn cung trên thị trường khan hiếm giả tạo càng đẩy cơn sốt lên cao. Với hơn 30 đầu mối, rất khó để bắt tay đồng thanh đẩy giá hoặc kìm hàng, tạo thiếu cung giả tạo. Giờ đây, các cơn sốt vàng khó xảy ra hơn với sự tham gia của các NHTM được xem là công cụ điều tiết thị trường một cách trực tiếp của NHNN. Với việc đều đặn tổ chức đấu thầu vàng miếng, cam kết là người mua bán cuối cùng trên thị trường, NHNN đã phát đi thông điệp sẽ mạnh tay can thiệp và ổn định thị trường.

Những cơn sốt vàng cũng mất đi sự hậu thuẫn từ các NHTM, khi hệ thống đã phải tất toán trạng thái, chấm dứt huy động và cho vay vàng, nguồn vốn hậu thuẫn cho hoạt động đầu cơ từ tín dụng đã bị cắt bỏ, lực đầu cơ bị hạn chế nhất định. “NHNN hiện có đủ lực, đủ các công cụ để xử lý một khi thị trường có biểu hiện đầu cơ hay hành vi thao túng nào đó”, một vị lãnh đạo cao cấp của NHNN khẳng định.

Có vàng lo cất giữ

Khi các Ngân hàng Thương mại tất toán xong 100 tấn vàng, có nghĩa chừng đó vàng trả lại người gửi, bài toán đặt ra là người dân sẽ giữ vàng ở đâu cho an toàn? Trong khi một số người đã nhìn thấy lợi ích từ nguồn vàng nhàn rỗi này, tuy nhiên chủ vàng chớ vội giao trứng cho ác.

Công ty Doji đã tỏ ra nhanh nhạy khi đứng ra huy động vàng. Để đón đầu quy định NH thương mại không được giữ hộ vàng, Công ty Doji đã mở dịch vụ huy động vàng của cá nhân. Lãi suất gửi vàng được công ty này áp mức 1,2%/năm nếu gửi kỳ hạn 1 tháng, kỳ hạn 12 tháng lãi suất 1,9%/năm.

Sau khi Ngân hàng (NH) Nhà nước cấm các NH thương mại huy động vàng tiết kiệm và tạm ngừng giữ hộ vàng, nhiều doanh nghiệp (DN) kinh doanh vàng đã nhân cơ hội này tung ra dịch vụ huy động vàng có trả lãi cho người gửi.

Tuy nhiên dịch vụ này đã tạm ngưng không triển khai sau khi dư luận đặt vấn đề và cảnh báo. Các NH cũng được yêu cầu tạm ngưng dịch vụ giữ hộ vàng để chờ hướng dẫn.

Dưới góc nhìn chuyên gia, khi hệ thống NH “nhả” vàng ra, nhu cầu gửi vàng dưới dạng tiết kiệm rất lớn. Có cầu ắt có cung và có thể tới đây hoạt động huy động vàng của DN sẽ biến tướng dưới nhiều hình thức khác như hợp đồng cầm cố, giữ hộ...

Hoạt động này ẩn chứa rất nhiều rủi ro đối với người gửi vàng. Các tiệm vàng là công ty trách nhiệm hữu hạn, những đơn vị này chỉ chịu trách nhiệm trên số vốn đã đăng ký. Họ không phải và không thể chịu trách nhiệm đến cùng với lượng vàng huy động. Trong trường hợp các đơn vị này huy động vốn vàng của nhiều người dân, sau đó làm ăn thua lỗ không trả được nợ thì nếu có kiện ra tòa, chỉ những trường hợp có nhận tài sản thế chấp từ những công ty này mới được ưu tiên giải quyết trước. Khả năng mất cả chì lẫn chài đối với người gửi vàng rất dễ xảy ra.

Đó mới tính đến những trường hợp làm ăn nghiêm chỉnh và thua lỗ. Khi nguồn vàng dồi dào và béo bở, sẽ không hiếm những kẻ lừa đảo có thể dùng bài huy động lãi suất cao để gom vàng gửi, rồi sau vỡ nợ. Rủi ro không thể lường hết. Tương tự như các vụ bể hụi, vỡ nợ hiện nay, việc này sẽ tiềm ẩn bất ổn xã hội vì DN không có chức năng giữ hộ và việc giữ hộ này hoàn toàn mang tính chất thỏa thuận dân sự.

Giá vàng thế giới còn tiềm ẩn nhiều rủi ro. Cho dù kinh doanh chính đáng, nhiều DN cũng có thể “chết” với các rủi ro khi kinh doanh vàng. Bài học từ các NHTM trước đây, dù có đủ cả hệ thống phân tích với các biện pháp phòng ngừa rủi ro vẫn khó tránh khỏi thua lỗ khi diễn biến giá vàng ngược lại với dự đoán. Vàng vẫn là quả đắng với các NHTM trong 2 năm vừa qua. Trong khi đó, so với các NH, năng lực quản trị rủi ro của các DN không thể nào bằng NH, các DN sẽ ít trách nhiệm hơn với khoản vốn vàng huy động từ người dân. Do vậy khi xảy ra rủi ro, phần thiệt sẽ rơi về phía người gửi

Với những người đang có những khoản tiết kiệm bằng vàng, rất khó lựa chọn trong lúc này. Ôm vàng về nhà giữ rất không an toàn, và rất cần dịch vụ giữ hộ vàng. Thị trường đang cần thông tư mới hướng dẫn về dịch vụ này. Do trước đây khi áp dụng Luật các tổ chức tín dụng, các dịch vụ như giữ hộ vàng là không cần phải cấp phép. Còn theo luật mới, hoạt động giữ hộ vàng phải được cấp phép NH mới được thực hiện dịch vụ.

Hoạt động giữ hộ vàng cần được quản chặt. Nếu NH giữ hộ mất phí, mà DN giữ hộ không mất phí , thậm chí có lãi, thì nảy sinh vấn đề, và các nguy cơ rủi ro vẫn tiềm ẩn. Được biết, Chính phủ đã giao NH Nhà nước nghiên cứu cân nhắc các giải pháp huy động nguồn vốn vàng trong dân cho phát triển kinh tế, trong đó ưu tiên mục tiêu tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, ổn định giá trị của đồng VN, giảm sức hấp dẫn của vàng.

Lê Minh