DN bán lẻ VN: Gặp khó khi cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại

Sau 2 năm mở cửa thị trường bán lẻ theo quy định của WTO, các doanh nghiệp bán lẻ trong nước vẫn gặp khó khăn khi cạnh tranh với các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài, đặc biệt là về vị trí kinh doanh, vốn, nguồn nhân lực... PV Tạp chí Vietnam Business Forum đã ghi lại các ý kiến của một số đại diện doanh nghiệp bán lẻ lớn trong nước về những vấn đề này.

Khó khăn về vốn

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HĐQT Saigon Coop

Mọi người luôn nghĩ vì Việt Nam là thị trường hấp dẫn nên các tập đoàn nước ngoài rất quan tâm đến thị trường bán lẻ Việt Nam. Tuy nhiên, còn một lý do nữa đó là doanh nghiệp Việt Nam rất yếu về vốn – điểm yếu này đã trở thành “tử huyệt” để các tập đoàn nước ngoài khai thác. Doanh nghiệp nước ngoài mạnh về tài chính nên họ có thể đàm phán được với các nhà cung cấp về giá, chiết khấu nhiều và đương nhiên, các doanh nghiệp trong nước sẽ khó cạnh tranh được. Một số doanh nghiệp Việt Nam còn chưa chú trọng đến quảng bá hình ảnh, trưng bày sản phẩm trong khi các doanh nghiệp nước ngoài đầu tư rất bài bản và hơn hẳn về nghiệp vụ. Các doanh nghiệp nước ngoài không chỉ xây dựng những trung tâm thương mại lớn mà chuyển sang đầu tư vào cả các cửa hàng tầm trung và siêu nhỏ.

Hơn nữa, ngày càng có nhiều nhà đầu tư nước ngoài “biến tướng” hình thức kinh doanh bằng cách thay vì đầu tư 100% vốn, họ chuyển sang liên doanh, liên kết với doanh nghiệp trong nước. Doanh nghiệp trong nước sẽ chịu trách nhiệm lo thủ tục giấy tờ và xin đất đai và các khâu trung gian, còn các doanh nghiệp nước ngoài lại cung cấp vốn cho họ. Các doanh nghiệp bán lẻ trong nước rất khó khăn khi cạnh tranh với những doanh nghiệp loại này.

Theo tôi, Bộ Công Thương và một số bộ ngành khác cần thống nhất quy hoạch ví dụ như một địa phương sẽ siêu thị là vừa, khoảng cách giữa những siêu thị là bao nhiêu để thị trường bán lẻ cạnh tranh công bằng hơn.

Khó khăn về đất đai và mặt bằng bán lẻ

Ông Phạm Đình Đoàn, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Phú Thái

Trong hoạt động kinh doanh bán lẻ, vị trí là quan trọng nhưng tôi thấy ngay cả các doanh nghiệp trong nước lại gặp khó khăn khi các tỉnh, các địa phương trải thảm đỏ cho doanh nghiệp nước ngoài, ưu tiên cho họ vị trí đắc địa, còn đối với doanh nghiệp trong nước lại ngập ngừng xem xét. Nếu bảo lên miền núi mà bán thì chắc chắn nhà đầu tư nước ngoài sẽ lỗ và phải rút khỏi thị trường trong vài năm. Vì vậy nên xem lại chính sách ưu đãi đất đai với các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

Chính phủ cần ưu tiên giải quyết vấn đề đất đai cho doanh nghiệp như cho thuê dài hạn, giá ưu đãi để các doanh nghiệp Việt Nam có điều kiện phát triển. Bên cạnh đó, hệ thống cơ sở vật chất cho ngành bán lẻ còn rất hạn chế, từ kho chứa cho đến cửa hàng còn rất nhỏ bé. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam đa số là doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn hạn chế, sức cạnh tranh quá yếu nên đầu tư cho cơ sở vật chất lại càng khó khăn hơn. Đại diện doanh nghiệp này phản ánh, rất khó khăn trong việc xin cấp đất làm trung tâm thương mại nên nhiều khi phải chấp nhận thuê lại các vị trí này từ doanh nghiệp tư nhân. Trong khi đó, doanh nghiệp nước ngoài có thuận lợi hơn khi xin đất ở các tỉnh để xây dựng trung tâm thương mại.

Còn về vấn đề các doanh nghiệp nước ngoài liên doanh với các doanh nghiệp trong nước, theo tôi nên khuyến khích hình thức này nhưng phải để phía doanh nghiệp trong nước đóng vai trò chủ đạo, nên theo tỷ lệ vốn trong nước giữ 51% là an toàn, nếu cao hơn thì càng tốt.

Các doanh nghiệp nội cần liên doanh, liên kết với nhau

Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Hệ thống siêu thị Vinatex – Tập đoàn Dệt may Việt Nam.

Hiện nay đã có tình trạng các doanh nghiệp có yếu tố nước ngoài đang thao túng thị trường, họ nắm cả giá mua vào và giá bán ra và buộc doanh nghiệp trong nước phải bán theo mức giá mà doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài chỉ định. Vì vậy, cần có sự liên kết với doanh nghiệp trong nước, khuyến khích mô hình cổ phần, góp vốn cùng đầu tư, quản lý. Ví dụ, một hệ thống ngưng không nhập hàng của một doanh nghiệp nước ngoài thì thị trường không có ảnh hưởng. Nhưng nếu đồng loạt các hệ thống cùng ngưng nhập hàng thì có thể khiến doanh nghiệp nước ngoài xem xét lại chính sách kinh doanh của họ, tạo lập vị thế của DNVN trong hệ thống bán lẻ, thúc đẩy sản xuất trong nước và giữ được thị trường.

Hiện tại Vinatex cũng đang hợp tác với Fivimart, Hapro, Intimex,v.v trong lĩnh vực cung cấp các sản phẩm thời trang. Bên cạnh đó, Chính phủ cần cân nhắc về các chính sách cho những doanh nghiệp tiên phong trong mở thị trường bán lẻ ở các tỉnh nông thôn và đặc biệt là vùng sâu, miền núi.

Sẽ có nhiều giải pháp để gỡ khó cho doanh nghiệp bán lẻ trong nước

Bà Hồ Thị Kim Thoa – Thứ trưởng Bộ Công Thương

Bộ Công Thương sẽ giao cho các Vụ Thị trường trong nước, Vụ Kế hoạch, Vụ Pháp chế... xây dựng văn bản pháp luật và chính sách phát triển hệ thống phân phối và bán lẻ; nghiên cứu chính sách, văn bản cho phép doanh nghiệp liên doanh với điều kiện doanh nghiệp Việt Nam nắm giữ 51% số vốn điều lệ trở lên; nghiên cứu về chính sách phát triển hệ thống logistic; nghiên cứu và đưa ra các biện pháp hưởng ứng thực hiện Chương trình người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam.Bộ sẽ chú ý đến công tác đào nguồn đội ngũ quản lý kinh doanh thương mại.

Bộ Công Thương sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên Môi trường để xây dựng quỹ đất cho các doanh nghiệp phân phối, bán lẻ; phối hợp cùng Tòa án nhân dân tối cao trong các vụ án về thương mại, xử lý nghiêm khắc các trường hợp phá vỡ hợp đồng, thao túng thị trường; giao cơ quan quản lý thị trường kiểm soát chặt chẽ việc chống buôn lậu, hàng gian, hàng giả, gian lận thương mại.

Hương Ly (thực hiện)