Dòng điện sáng tình hữu nghị

Trong các Hiệp định liên Chính phủ Việt - Lào, vấn đề mua bán điện qua biên giới là một trong những hạng mục ưu tiên hợp tác có tính chiến lược và lâu dài, nhằm vun đắp thêm mối quan hệ tốt đẹp, tình đoàn kết thủy chung son sắt giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước. Tổng Công ty Điện lực miền Trung tự hào đã và đang tham gia vào hành trình ấy, giữ vững dòng điện ổn định cấp sang nước bạn Lào, góp phần thắp sáng tình hữu nghị giữa hai quốc gia.

Công ty Điện lực Kon Tum đón tiếp đoàn công tác Điện lực Lào sang thăm, chúc Tết Nguyên đán Đinh Dậu (năm 2017)

Hành trình cấp điện sang nước bạn Lào của Tổng Công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC), trước đây là Công ty Điện lực 3 (PC3) bắt đầu từ rất sớm. Từ những năm 90 của thế kỷ XX, khi ở miền Trung - Tây Nguyên Việt Nam, một số khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa vẫn còn “trắng điện”, thì việc cấp điện sang nước bạn Lào đã được xúc tiến và tích cực triển khai.

Tháng 6/1998, hợp đồng mua bán điện qua cửa khẩu Lao Bảo - Densavan giữa PC3 (nay là EVNCPC) và Điện lực Lào đã được ký kết tại Đà Nẵng; ngày 08/8/1998, chính thức đóng điện toàn bộ công trình, cấp điện cho các phụ tải khu vực Densavan. Đây là điểm bán điện thứ hai trên đất nước ta cho nước bạn Lào, sau điểm bán điện cho vùng đất Xamneua nổi tiếng phía Thượng Lào qua cửa khẩu Pahang (Sơn La).

Trên cơ sở hợp tác mua bán điện thành công qua cửa khẩu Lao Bảo, tháng 8/2003 (5 năm sau ngày bán điện qua cửa khẩu Lao Bảo), EVNCPC triển khai điểm bán điện thứ hai cho nước bạn Lào qua cửa khẩu La Lay, giáp huyện Sa Mouay và huyện Ta Oy, tỉnh Salavan. Ngày 20/8/2003, đường dây 35kV Đakrông - Lalay cấp điện cho huyện Sa Mouay thuộc tỉnh Salavan được đóng điện. Do địa hình khu vực này có nhiều đèo dốc hiểm trở, đường sá đất đá gập ghềnh và qua nhiều khe suối, mặt khác, mật độ dân cư tại các huyện giáp biên giới ở mức thấp nên mạng lưới điện chưa được phát triển so với các huyện thuộc tỉnh Savannakhet lúc bấy giờ. Tuy vậy, đây là một dự án có tính chiến lược lâu dài, là nỗ lực hợp tác và chia sẻ thắm tình đoàn kết thủy chung đối với nhân dân các bộ tộc Lào anh em.

Lễ ký kết hợp đồng mua bán điện giữa Công ty Điện lực 3 và Tổng Công ty Điện lực Lào (năm 2009) 

Sau 2 cửa khẩu Lao Bảo và La Lay, ngày 24/02/2009, hợp đồng ký kết bán điện cho Lào qua cửa khẩu Bờ Y - Giang Gion được tiến hành giữa EVNCPC và Tổng Công ty Điện lực Lào (EDL), đánh dấu một trang mới trên tiến trình hợp tác bán điện qua biên giới cho khu vực Tam giác phát triển, bằng tuyến đường dây 22kV xuất tuyến 475/E46, Trạm biến áp Đăk Tô. Ngày 25/02/2009, đường dây 22kV Đăk Tô - Bờ Y cấp điện qua huyện Phouvong, tỉnh Attapeu được đóng điện vận hành.

Tiếp theo đó, ngày 16/12/2009, cùng với sự kiện khánh thành cột mốc đại 717 biên giới Việt - Lào tại cửa khẩu Đắk Ốc (Quảng Nam), EVNCPC (lúc đó là PC3) và EDL đã tổ chức lễ khánh thành đóng điện chính thức đường dây 22kV Quảng Nam - Sekong, cấp điện cho huyện Dakchung, tỉnh Sekong. Công trình này có ý nghĩa rất quan trọng khi Dakchung là huyện cuối cùng của Lào có điện lưới. Dòng điện của tình hữu nghị từ Việt Nam đã phần nào giúp nước Lào anh em một cách thiết thực, hiệu quả, khắc phục khó khăn để đưa điện về những vùng miền xa xôi hẻo lánh mà trước đó phía bạn chưa có điều kiện phủ điện lưới quốc gia.

Sau các vị trí cấp điện qua các cửa khẩu tại Quảng Trị, Kon Tum, Quảng Nam, EVNCPC tiếp tục triển khai cấp điện sang nước bạn Lào qua cửa khẩu A Đớt, tỉnh Thừa Thiên Huế, với hợp đồng mua bán điện được ký kết ngày 14/10/2014 giữa EVNCPC và EDL.

Như vậy, tính đến nay, EVNCPC đã thực hiện cấp điện sang Lào qua 5 cửa khẩu: Lao Bảo, La Lay (Quảng Trị), Bờ Y (Kon Tum), Đắk Ốc (Quảng Nam) và A Đớt (Thừa Thiên - Huế). Tổng sản lượng điện cấp sang Lào tính đến tháng 6/2022 đã đạt hơn 404,5 triệu kWh, trong đó, riêng cửa khẩu Lao Bảo, sản lượng lũy kế đã đạt hơn 272 triệu kWh, chiếm 67,2%; cửa khẩu Bờ Y có sản lượng lũy kế gần 100 triệu kWh, chiếm 24,6% tổng sản lượng điện cấp sang Lào. Từ năm 2019 đến nay, sản lượng điện cấp qua cửa khẩu Bờ Y có sự tăng trưởng nhanh, riêng năm 2021 đạt trên 39 triệu kWh, chiếm hơn 90% tổng sản lượng điện cấp qua các cửa khẩu trong năm này.

Thực hiện nhiệm vụ cấp điện sang nước bạn Lào, dù gặp không ít khó khăn, thách thức do địa hình chủ yếu là núi rừng, dân cư thưa thớt, khác biệt về ngôn ngữ,… nhưng EVNCPC và các đơn vị đã nỗ lực khắc phục khó khăn, ưu tiên đảm bảo cung ứng điện ổn định, liên tục cho phía bạn và kịp thời đầu tư các dự án nâng cấp đường dây và trạm biến áp để đáp ứng nhu cầu phụ tải của Lào. Đặc biệt, tại các cửa khẩu Lao Bảo và Bờ Y, EVNCPC đã đầu tư các công trình lưới điện đến cấp điện áp 110kV để đảm bảo cấp điện cho khu vực, vừa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế khu vực cửa khẩu trong nước, vừa đảm bảo cấp điện cho nước bạn Lào.

Qua những chỉ báo về tình hình tăng trưởng phụ tải và quan sát thực tế của các đoàn công tác ngành điện đến Lào, có thể ghi nhận những hiệu quả rõ rệt về phát triển kinh tế - xã hội, đời sống các bộ tộc Lào anh em tại khu vực biên giới được từng bước cải thiện, nâng cao kể từ khi có điện. Đây là niềm vui không chỉ của riêng nước bạn Lào mà cũng là của Việt Nam, của ngành điện và EVNCPC - đơn vị được giao thực hiện trọng trách này. Việc đảm bảo cấp điện an toàn, liên tục với chất lượng ngày càng được nâng cao cho nước bạn Lào đã góp phần thể hiện tình cảm, tinh thần hợp tác của nhân dân Việt Nam, thắt chặt thêm quan hệ hữu nghị, đoàn kết giữa Chính phủ và nhân dân hai nước. Các cửa khẩu biên giới qua hoạt động cung ứng điện này cũng ngày càng khởi sắc, giao thương tăng trưởng, trở thành những nhịp cầu cho quan hệ hợp tác kinh tế, giao lưu văn hoá của nhân dân các địa phương trong vùng.

Việt Nam - Lào là hai nước láng giềng gần gũi cùng uống chung dòng nước sông Mekong và cùng tựa lưng vào dãy Trường Sơn hùng vĩ. Hai quốc gia đã có mối quan hệ lâu đời về lịch sử, kinh tế và văn hoá. Đó là tài sản vô giá mà nhân dân hai nước dày công vun đắp, gìn giữ và phát triển. Với nhiệm vụ cấp điện sang nước bạn Lào, EVNCPC đã và đang nỗ lực thực hiện trong khả năng tốt nhất, góp phần củng cố và phát triển mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai dân tộc, hai quốc gia.

Bình Nguyên (Vietnam Business Forum)