Tập trung đẩy mạnh tái cơ cấu DNNN

Theo Bộ Tài chính, đến nay, đã có 83/91 Tập đoàn, Tổng công ty (không bao gồm 18 Tổng công ty thuộc Bộ Quốc phòng) xây dựng Đề án tái cơ cấu, trong đó có 63 doanh nghiệp đã được phê duyệt gồm 57 doanh nghiệp thuộc Trung ương, 6 doanh nghiệp thuộc địa phương.

Trong đó, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt 17 doanh nghiệp, gồm: 8 Tập đoàn (Dệt may Việt Nam, Điện lực Việt Nam, Than Khoáng sản Việt Nam, Dầu khí Việt Nam, Hoá Chất, Cao su Việt Nam, Công nghiệp Tàu thuỷ Việt Nam, Viễn thông Quân đội), 9 Tổng công ty đặc biệt (Tổng công ty Giấy, Thuốc lá, Lương thực Miền Bắc, Lương thực Miền Nam, Cà phê, Hàng hải, Hàng không, Đường sắt, Xi măng); Bộ chủ quản phê duyệt 40 doanh nghiệp; UBND tỉnh, thành phố phê duyệt 57 doanh nghiệp, trong đó có 6 Tổng công ty và 51 Công ty TNHH MTV trực thuộc.

Hiện vẫn còn 8/91 đơn vị chưa báo cáo việc xây dựng Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp là 4 doanh nghiệp trung ương: Tổng công ty Công nghiệp Dầu thực vật Việt Nam hiện đang thực hiện cổ phần hoá, Tổng công ty Đầu tư phát triển và quản lý dự án hạ tầng giao thông Cửu Long mới thành lập, Tổng công ty Thiết bị y tế và TCT bưu điện VN; và 4 doanh nghiệp thuộc UBND tỉnh Bình Dương và Hà Nội.

Những kết quả khả quan

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, sau khi Đề án tái cơ cấu được phê duyệt, các doanh nghiệp đã tích cực triển khai phương án sắp xếp lại cơ cấu, tổ chức bộ máy quản lý điều hành, đẩy mạnh việc tổ chức, sắp xếp lại các đơn vị thành viên theo đề án tái cơ cấu đã được phê duyệt. Trong đó, Tập đoàn Than Khoáng sản Việt Nam đã chuyển 06 Công ty TNHH MTV sản xuất than thành Chi nhánh của Tập đoàn, gồm các Công ty than Mạo Khê, Nam Mẫu, Dương Huy, Thống Nhất, Khe Chàm, đã phối hợp cùng Bộ Quốc phòng bàn giao Tổng công ty Đông Bắc về Bộ Quốc phòng quản lý toàn diện kể từ 01/01/2014; Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam (Vinashin) đã kết thúc mô hình Tập đoàn, chuyển thành Tổng công ty Công nghiệp tàu thủy với mô hình mới bao gồm: Công ty mẹ - Tổng công ty và 08 Công ty con 100% vốn nhà nước; thực hiện bán giải thể, phá sản 165 doanh nghiệp, phấn đấu hoàn thành trong năm 2015 việc sắp xếp các doanh nghiệp không được giữ lại và thực hiện nhiều biện pháp nhằm tăng cường năng lực tài chính của doanh nghiệp, tổ chức thoái vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp. Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã được Bộ Công thương quyết định phê duyệt Điều lệ tổ chức hoạt động của 3 Tổng công ty phát điện độc lập; Tập đoàn Dệt may Việt Nam đã báo cáo Ban chỉ đạo cổ phần hoá phê duyệt giá trị doanh nghiệp của Công ty mẹ...

Các Tập đoàn, Tổng công ty đã từng bước xử lý những tồn tại về tài chính trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt như tăng vốn điều lệ từ nguồn chênh lệch tăng do thí điểm kiểm kê, đánh giá lại tài sản (Tập đoàn Điện lực Việt Nam); sử dụng các nguồn vốn hợp pháp hiện có để tăng vốn điều lệ (Tập đoàn Hoá chất); đàm phán với các nhà cung cấp tín dụng để cơ cấu lại các khoản vay (Vinashin); thoái vốn đầu tư ngoài ngành nghề kinh doanh chính, đặc biệt là các khoản đầu tư trong các lĩnh vực chứng khoán, quỹ đầu tư, bảo hiểm, ngân hàng và bất động sản (Tập đoàn Than- Khoáng sản VN đã thoái vốn tại Tổng công ty cổ phần bảo hiểm SHB-Vinacomin, Công ty cổ phần phát triển đường cao tốc BIDV và Công ty cổ phần cảng hàng không quốc tế Long Thành, Công ty cổ phần bảo hiểm Hàng không với số vốn đã đầu tư là 144,090 tỷ đồng; Tập đoàn Điện lực Việt Nam thoái vốn tại Công ty CP Bảo hiểm Toàn Cầu...).

Nhiều Tập đoàn, Tổng công ty đã được Chính phủ ban hành Nghị định quy định về điều lệ tổ chức và hoạt động để làm cơ sở pháp lý tổ chức thực hiện việc tái cơ cấu về quản trị như Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tập đoàn Hoá chất Việt Nam, Tổng công ty Hàng hải Việt Nam, Tổng công ty Hàng không Việt Nam, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam ...

Bộ Tài chính đánh giá, công tác sắp xếp, cổ phần hoá doanh nghiệp đã góp phần điều chỉnh cơ cấu DNNN phù hợp với yêu cầu phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh, chỉ tập trung nắm giữ ở một số lĩnh vực then chốt. Bên cạnh đó, góp phần hoàn thiện và phát triển thị trường chứng khoán, tạo điều kiện cho doanh nghiệp sau khi cổ phần hoá huy động vốn, đổi mới phương thức quản lý, công nghệ. Thông qua quá trình sắp xếp, cổ phần hóa DNNN cũng tạo thêm nguồn thu về Quỹ Sắp xếp cổ phần hoá để tiếp tục đầu tư phát triển các DNNN.

Đặc biệt, hiệu quả hoạt động của DNNN sau khi sắp xếp, cổ phần hóa từng bước được nâng cao. Theo báo cáo của 3.576 doanh nghiệp sau khi đã sắp xếp, cổ phần hóa gửi về Bộ Tài chính thì: 85% các doanh nghiệp có doanh thu năm sau cao hơn năm trước khi sắp xếp, cổ phần hóa; gần 90% doanh nghiệp sau khi sắp xếp, cổ phần hóa có lợi nhuận năm sau cao hơn năm trước; 86% doanh nghiệp đóng góp vào NSNN của năm sau cao hơn năm trước khi sắp xếp, cổ phần hóa.

Hoàn thiện cơ chế, chính sách liên quan đến đề án tái cơ cấu DN

Theo Bộ tài chính, công tác sắp xếp, cổ phần hóa DNNN cho dù đã được các Bộ, ngành, địa phương quan tâm chỉ đạo, nhưng việc xây dựng, triển khai Đề án sắp xếp DNNN theo ngành, lĩnh vực kinh doanh không phân biệt cấp, cơ quan quản lý còn chậm trễ; tiến độ sắp xếp, cổ phần hoá còn chưa đáp ứng được yêu cầu đã đề ra. Số lượng doanh nghiệp thực hiện sắp xếp, cổ phần hoá không thuộc diện nhà nước cần chi phối có tỷ lệ nắm giữ cổ phần của Nhà nước tại các doanh nghiệp trên 51% vốn điều lệ còn cao, đặc biệt là tại các Tập đoàn, Tổng công ty hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con. Do đó, sự tham gia của các thành phần kinh tế vào phát triển doanh nghiệp nói riêng và kinh tế xã hội nói chung vẫn còn hạn chế, chưa phát huy hết được nguồn lực hiện có.

Để đẩy mạnh việc triển khai thực hiện các nội dung của Đề án trong năm 2014, Bộ Tài chính cho rằng, các DN, TCT cần quán triệt, khẩn trương triển khai các Nghị quyết của Đảng về sắp xếp, cổ phần hóa và nâng cao hiệu quả DNNN, nhất là cần hoàn thiện các cơ chế, chính sách có liên quan đến Đề án.

Đối với các cơ chế chính sách về quản lý DNNN thì cần hoàn thiện, trình Chính phủ ban hành Luật, Nghị định về Quản lý và sử dụng vốn nhà nước để xác định rõ phạm vi, đối tượng, hình thức và thẩm quyền đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp, trên cơ sở đó phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền của chủ sở hữu, cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp trong quá trình hoạt động cũng như căn cứ pháp lý để hoàn thiện các cơ chế, chính sách có liên quan. Các Bộ, ngành khẩn trương trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ hoặc ban hành theo thẩm quyền các văn bản về cơ chế quản lý đối với doanh nghiệp 100% vốn nhà nước theo danh mục nhiệm vụ xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách của các Bộ, ngành ban hành kèm theo Quyết định số 929/QĐ-TTg như Nghị định về quản lý nợ của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ, các quy định về đổi mới quản trị doanh nghiệp, các hình thức sắp xếp, chuyển đổi doanh nghiệp ngoài hình thức cổ phần hoá doanh nghiệp...

Đối với các cơ chế chính sách về chuyển đổi, cổ phần hóa DNNN, các DN, TCT cần ban hành tiêu chí, danh mục phân loại doanh nghiệp 100% vốn nhà nước làm cơ sở để các Bộ, ngành, địa phương, các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước triển khai phương án sắp xếp, cổ phần hóa giai đoạn 2011 – 2015 đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định về: giao, bán, thành lập mới, tổ chức lại và giải thể công ty nhà nước phù hợp với Luật Doanh nghiệp để tạo cơ sở pháp lý cho các Bộ, ngành, địa phương, các Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước thực hiện sắp xếp lại các doanh nghiệp 100% vốn nhà nước theo phương án đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Đặc biêt, cần đẩy nhanh tiến độ thoái vốn đầu tư ngoài ngành kinh doanh chính; thực hiện tái cấu trúc thị trường chứng khoán, đồng thời bổ sung các chính sách để thu hút, bảo vệ nhà đầu tư và tăng cường hiệu lực, hiệu quả trong quản lý doanh nghiệp.

Một trong những yêu cầu quan trọng để thúc đẩy tiến trình tái cơ cấu là sẽ gắn trách nhiệm của người đứng đầu với kết quả tổ chức thực hiện Đề án tái cơ cấu doanh nghiệp. Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch Công ty, Tổng giám đốc Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước, DNNN xây dựng kế hoạch, tổ chức triển khai thực hiện các nội dung của Đề án tái cơ cấu đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, định kỳ hàng quý phải báo cáo tình hình triển khai cho Bộ quản lý ngành, UBND cấp tỉnh và Bộ Tài chính đồng thời báo cáo Chính phủ các vấn đề phát sinh trong quá trình thực hiện để xem xét, tháo gỡ kịp thời. Trường hợp chậm trễ tổ chức triển khai thực hiện Đề án tái cơ cấu, không có báo cáo đầy đủ, kịp thời theo thời gian quy định thì được xác định là không hoàn thành nhiệm vụ theo quy định tại quy chế giám sát và phân loại doanh nghiệp của Chính phủ.

Quỳnh Anh