Xuất khẩu gạo đối diện khó khăn lớn

Chưa năm nào xuất khẩu gạo lại đối diện nhiều khó khăn lớn như năm nay, giá gạo của VN liên tục giảm, việc đàm phán, ký kết hợp đồng xuất khẩu không thuận lợi, việc thu mua tạm trữ gạo cho nông dân không mấy hiệu quả.

Cạnh tranh khó khăn, giá giảm

Tính đến thời điểm tuần đầu tiên của tháng 3/2914, Bộ Công Thương VN đã đàm phán, ký được các hiệp định xuất khẩu tập trung với số lượng lớn cho Indonesia 1 triệu tấn, Philippines là 1,5 triệu tấn. Bộ trưởng Công Thương Vũ Huy Hoàng cho biết: "Ít nhất các hiệp định Chính phủ sẽ xuất khẩu được 4- 4,5 triệu tấn gạo trong năm nay, chưa kể đối với Cuba”.

Hai thị trường xuất khẩu gạo lớn trên thế giới là Ấn Độ và Thái Lan đang có tổng lượng tồn kho có thể lên tới 50 triệu tấn gạo. Cả hai nước này đang nỗ lực chào giá bán rất thấp để giảm được lượng gạo tồn kho. Đó là chưa kể Pakistan, Myanmar, Campuchia cũng đang ra sức xúc tiến xuất khẩu gạo, giá lúa gạo đang giảm rất mạnh.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), Việt Nam đã mất nhiều hợp đồng với các đối tác truyền thống như Malaysia, Phillipines vì Thái Lan chào giá 380 USD, thấp hơn nhiều so với mặt bằng giá chung của các nước xuất khẩu khác. Xuất khẩu gạo sang thị trường châu Phi cũng gặp phải sự cạnh tranh gắt gao từ Ấn Độ.

Bộ Công Thương cũng cho rằng, cần có các giải pháp thu mua tạm trữ, đẩy mạnh xuất khẩu gạo, trong đó cho phép tăng thêm đầu mối được xuất khẩu trong các hợp đồng tập trung, nhưng phải lưu ý kiểm soát giá, không để xảy ra tình trạng bán phá giá.

Ông Trần Thanh Hải- Phó cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết: Bộ Công Thương đang tập trung hoàn thành quy hoạch thương nhân xuất khẩu gạo, tập trung kinh phí cho xúc tiến thương mại với mặt hàng này; đẩy mạnh đàm phán hợp đồng gạo tập trung với Indonesia, Philippines... để khơi thông thị trường.

Thu mua tạm trữ không khả thi

Biện pháp thu mua tạm trữ lúa gạo được thực hiện những năm trước sẽ không khả thi với tình hình xuất khẩu năm 2014. Theo phân tích của Hiệp hội Lương thực VN, chương trình thu mua tạm trữ lúa gạo chỉ hiệu quả khi lượng tồn kho gạo ở các nước xuất khẩu không lớn. Nếu Việt Nam cũng tạm trữ nữa sẽ càng làm gia tăng thêm lượng gạo tồn kho và khiến cho doanh nghiệp tham gia tạm trữ rất dễ bị thua lỗ nặng nề. Chính vì vậy, năm nay nhiều doanh nghiệp không còn đủ sức để tham gia chương trình tạm trữ.

Phương án xuất khẩu gạo sang Trung Quốc

Trước tình hình xuất khẩu gạo khó khăn trong năm 2014, Bộ Công Thương đang đề xuất trình Chính phủ cho cơ chế xuất khẩu gạo sang thị trường Trung Quốc. Phương án thí điểm là xuất khẩu gạo theo đường tiểu ngạch qua cửa khẩu của tỉnh Lào Cai.

Ông Trần Thanh Hải cho biết, năm 2013 Trung Quốc đã nhập gạo của ta với số lượng kỷ lục 2,1 triệu tấn, chiếm 1/3 lượng gạo xuất đi. Tuy nhiên, tháng 1.2014, Trung Quốc mới chỉ nhập 65.000 tấn gạo của Việt Nam/370.000 tấn gạo cả nước đã xuất; chứng tỏ bán gạo cho Trung Quốc không phải dễ dàng. Do vậy, nếu Trung Quốc có chủ trương mua gom gạo Việt Nam là điều quá tốt, kể cả xuất tiểu ngạch, Bộ Công Thương hoàn toàn ủng hộ.

Đại diện Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho biết, vừa qua, Trung Quốc đã nâng lượng gạo xuất khẩu từ Thái Lan thời hạn 5 năm với 1 triệu tấn/năm, vì vậy, gạo Việt Nam khó có thể cạnh tranh với Thái Lan tại thị trường này.

Hương Ly